تفسیر هدایت جلد 4

تفسير هدايت

تأليف: آيت الله العظمي سيد محمد تقي مدرسي

مترجم: احمد آرام

جلد چهارم

فهرست مطالب

جلد چهارم‏

سوره انفال

فضيلت سوره:

زمينه كلى سوره

[سوره الأنفال(8): آيات 1 تا 4]

معناى واژه‏ها

حق تصرف در داراييهاى عمومى

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

انفال چيست؟ و براى كيست؟

تقوى در مسائل و امور مالى

صفات شخصى مؤمنان

[سوره الأنفال(8): آيات 5 تا 8]

معناى واژه‏ها

تسليم در برابر فرمانهاى خداوند سبحان

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

خدا وعده داده كه يكى از دو گروه به دست شما افتد

صاحب قدرت

[سوره الأنفال(8): آيات 9 تا 14]

معناى واژه‏ها

امداد غيبى، چه زمان و چگونه؟

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

توكل، راز پيروزى

تثبيت خداوند تبارك و تعالى

[سوره الأنفال(8): آيات 15 تا 19]

معناى واژه‏ها

نبرد، پايدارى و توكل

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

پايدارى به هنگام رويارويى

توكل بر خداى تعالى

سستى و پيروزى

[سوره الأنفال(8): آيات 20 تا 24]

معناى واژه‏ها

پاسخ خدا همان زندگى است

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

اطاعت از رهبرى

بدترين جنبندگان نزد خدا

نبوت دعوت به زندگى است

[سوره الأنفال(8): آيات 25 تا 28]

پرهيز از فتنه دارايى و فرزندان

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

مسئوليت امت به هنگام بروز اختلافات

عبرت از گذشته تضمين سعادت آينده است

جاسوسى به نفع دشمن خيانت است

[سوره الأنفال(8): آيات 29 تا 33]

معناى واژه‏ها

تقوى بصيرت است و كفر ضلالت و عذاب

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

آثار تقوى

راه به يارى خداوندى

وعده عذاب و زمان آن:

[سوره الأنفال(8): آيات 34 تا 37]

ثمره هزينه كردن كافران حسرت و هزيمت است

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

سنت عذاب

[سوره الأنفال(8): آيات 38 تا 40]

چگونه با كفار رو به رو شويم

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

سنت پيروزى حق

فلسفه جنگ

[سوره الأنفال(8): آيات 41 تا 44]

خمس و رويارويى با دشمن

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

موارد خمس

موارد مصرف خمس

قضاء و قدر

تدبير خدا

[سوره الأنفال(8): آيات 45 تا 49]

معناى واژه‏ها

عوامل پيروزى

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

شروط پيروزى

انگيزه‏هاى كفار در جنگ

لحظه رويارويى

[سوره الأنفال(8): آيات 50 تا 56]

كافران، كيفر خود را به دست خود تدارك مى‏كنند

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

ارزشها فراتر از هر چيز

[سوره الأنفال(8): آيات 57 تا 63]

معناى واژه‏ها

استراتژيهاى جنگ: دفاع، صلح شرافتمندانه، آمادگى

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

اقدامات جنگجويانه در سپاه اسلام

خيانت و پيمان شكنى

اسباب و عوامل جنگ

[سوره الأنفال(8): آيات 64 تا 69]

معناى واژه‏ها

رهبرى و امت: اعتماد، ترغيب، غلبه بر مشكلات

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

نقش فرماندهى در پيكار

مظاهر قدرت مؤمنان

[سوره الأنفال(8): آيات 70 تا 75]

معناى واژه‏ها

مسلمانان يك امت‏اند

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

اسلام در حق اسيران چگونه سفارش مى‏كند

صفات جامعه واحد

كفر امت واحدى است

سوره توبه

فضيلت سوره:

زمينه كلى سوره

نام سوره:

[سوره التوبة(9): آيات 1 تا 5]

معناى واژه‏ها

آخرين هشدار به دشمنان اسلام

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

چرا اين معاهده‏ها ملغى شد

تجديد پيمان ممنوع

[سوره التوبة(9): آيات 6 تا 11]

خيانت مشركان در وراى الغاى معاهده

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

ابلاغ امر رسالت

مشركان هم پيمان

توبه درگاه رحمت الهى است

[سوره التوبة(9): آيات 12 تا 15]

حكم كسانى كه پيمانهاى خود مى‏شكنند

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

با پيشوايان كفر بجنگيد

[سوره التوبة(9): آيات 16 تا 22]

پاداش مجاهدان نزد خدا بزرگتر است

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

ايمان راستين

عمل صالح اصل است نه ظاهر

[سوره التوبة(9): آيات 23 تا 27]

معناى واژه‏ها

جهاد برترين وظيفه مؤمن

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

پايدارى مجاهد در برابر فشارهاى اجتماعى

درسهايى از حنين

[سوره التوبة(9): آيات 28 تا 31]

معناى واژه‏ها

حكم خداى تعالى در باب نجس بودن مشركان

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

مشركان نجس‏اند

مشركان چه كسانند و وظيفه ما در برابر آنها چيست؟

مظاهر شرك

[سوره التوبة(9): آيات 32 تا 35]

انحراف اهل كتاب از آيينهاى الهى

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

توطئه‏هايى عليه دين خدا

اهداف رسالت

پردازشهاى عملى احبار و رهبان

گنج، كدام است؟

[سوره التوبة(9): آيات 36 تا 40]

معناى واژه‏ها

به تعويق افكندن، عقده جاهلى و بسيج ضرورت جهادى

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

ماههاى حرام عقايد و آراء جاهلى

مراد از به تعويق افكندن(نسى‏ء) چيست؟

سنت تحرك در زندگى

مسئله هجرت و پيروزى

[سوره التوبة(9): آيات 41 تا 45]

معناى واژه‏ها

بسيج عمومى و بهانه تراشيهاى منافقان

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

بسيج نيرو و جهاد

موضع منافقين

معرفى طبقات فاسد اجتماع

[سوره التوبة(9): آيات 46 تا 52]

منافقان بدين گونه از جهاد سر بر مى‏تابند

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

جهاد چيست؟

ستون پنجم

رجوع به سوابق

هدف منافقين

شناخت منافقان پس از پيروزى

به هنگام مصائب چه وظيفه‏اى داريم؟

پيروزى يا شهادت

[سوره التوبة(9): آيات 53 تا 57]

معناى واژه‏ها

منافقان و تظاهر به دين

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

انفاق منافقان يا از روى ريا است يا از ترس

چرا توانگران با دين مخالفت مى‏ورزند؟

[سوره التوبة(9): آيات 58 تا 60]

صدقات چگونه مصرف مى‏شوند؟

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

انتساب مصلحتى

صدقات در چه مواردى مصرف مى‏شوند؟

[سوره التوبة(9): آيات 61 تا 63]

منافقان در راه منازعه با رسول(ص) و جلب خشنودى مردم

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

كانالهاى خبرى در اسلام

منافقان وابستگى خود را چگونه اثبات مى‏كردند؟

[سوره التوبة(9): آيات 64 تا 68]

منافقان مسخره مى‏كنند و از سوى خدا وعده آتش جهنم مى‏يابند

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

ترس منافقان از رسوايى

چه وقت منافق مجرم مى‏شود

سرانجام نفاق آتش است

[سوره التوبة(9): آيات 69 تا 72]

چنين بود عاقبت استهزاء كنندگان

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

درسهايى از تاريخ

صفات مؤمنان

[سوره التوبة(9): آيات 73 تا 78]

خداوند تعالى منافقان را به مال و ثروت دنيوى مى‏آزمايد

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

جهاد با كفار و منافقان

برخى از صفات منافقان

بى‏نيازى و توانگرى نردبان كفر

[سوره التوبة(9): آيات 79 تا 83]

مؤمنان را مسخره مى‏كنند

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

هر كس مردم را همان گونه كه خود هست مى‏پندارد

آيا مى‏توان براى منافق طلب آمرزش كرد؟

تخلف از شركت در جهاد

موضوع مقام نبوت در برابر تخلف كنندگان از جنگ

[سوره التوبة(9): آيات 84 تا 89]

معناى واژه‏ها

نه، براى ارزشهاى مادى بلكه براى جهاد

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

سلب مشروعيت از منافقان

شمار و تجهيزات، ملاك نيست

موضع جامعه در برابر جهاد

1 - منافقان

2 - مؤمنان

[سوره التوبة(9): آيات 90 تا 92]

عذرداران و عذرتراشان

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

باديه‏نشينان معذور

چه كسى حق دارد كه به جهاد نرود؟

جهاد صاحبان عذر

كارها وابسته به نيتهاست

[سوره التوبة(9): آيات 93 تا 96]

منافقان از خوارى در خانه نشستن تا خوارى عذر آوردن

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

چه كسى صاحب حرج است؟

خشم مردم

ديد دينى و اسلامى

[سوره التوبة(9): آيات 97 تا 99]

موضعگيريهاى اعراب باديه نشين در برابر امر نبوت

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

برخى صفات اعراب

[سوره التوبة(9): آيات 100 تا 102]

معناى واژه‏ها

موضعگيرى مردم در برابر جهاد

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

طبقات مؤمنان

صف مقابل مؤمنان

مردم سست ايمان

[سوره التوبة(9): آيات 103 تا 106]

معناى واژه‏ها

از صدقات تا تطهير

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

صدقه به اكراه

پذيرفتن خدا صدقات را

آنها كه كار خود را به خدا محول مى‏كنند

[سوره التوبة(9): آيات 107 تا 110]

رسالت مسجد و مسجد ضرار

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

مسجد ضرار

اساس و اهداف مسجد

[سوره التوبة(9): آيات 111 تا 112]

صفات مجاهدان

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

رابطه خدا با بنده، خريد و فروخت

صفات مؤمنان

[سوره التوبة(9): آيات 113 تا 116]

معناى واژه‏ها

پيوستگى و خويشاوندى و امر رسالت

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

شرايط استغفار

[سوره التوبة(9): آيات 117 تا 118]

اطاعت به هنگام سختى

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

شفاعت چه زمان و براى چه؟

در تنگناى زندگى

[سوره التوبة(9): آيات 119 تا 122]

معناى واژه‏ها

مجاهدان به سوى عمل صالح گام بر مى‏دارند

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

آنچه بر مؤمن واجب و انجام آن اولى است

صفات يك تجمع دينى

هر كس به قدر ذره‏اى هم نيكى كند پاداش آن را خواهد ديد

امت اسلامى و وظيفه او در تبليغ دين

صفات فقهاء

[سوره التوبة(9): آيات 123 تا 127]

موضعگيرى منافقان در برابر قرآن

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

نبرد با نزديكترين دشمن

موضع ما و موضع ايشان

چه وقت هدايت سبب گمراهى مى‏شود؟

تفسير خطا از حوادث و سبب آنها

[سوره التوبة(9): آيات 128 تا 129]

صفات رسول الله(ص)

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

سيرت رسول الله(ص)

اگر به او ايمان نياورند

سوره يونس

فضيلت سوره:

زمينه كلى سوره

[سوره يونس(10): آيات 1 تا 2]

چرا فرستادگان خدا را تكذيب مى‏كنند؟

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

معنى حروف مقطعه قرآنى

[سوره يونس(10): آيات 3 تا 6]

آياتى براى مردمى كه پروا مى‏كنند

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

ربوبيت صفت ذاتى است

از اهداف خلق

رابطه ميان زندگى و پرهيزگارى

[سوره يونس(10): آيات 7 تا 10]

كفر و ايمان، اسباب و نتايج

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

آيا به ديدار خدا اميد دارى؟

نمونه عكس

بهره‏مندى مؤمنان

[سوره يونس(10): آيات 11 تا 14]

امتحانى الهى

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

عجله، كار شيطان

طغيان بصيرت را تيره مى‏سازد

هلاكت سرانجام مجرمان و سنت زندگى

[سوره يونس(10): آيات 15 تا 17]

آن كه به آخرت ايمان ندارد آيات خدا را در نمى‏يابد

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

ايمان طريق معرفت

دلايل الهى رسالت

[سوره يونس(10): آيات 18 تا 20]

وحدانيت خداى سبحان

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

چه كسى را شفيع مى‏سازيم؟

سبب اختلاف

نه براى جبر... آرى براى اختيار

[سوره يونس(10): آيات 21 تا 23]

به هنگام خطر بنده به خدا روى مى‏آورد

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

مكر پس از رحمت

كفران بعد از شكر

[سوره يونس(10): آيات 24 تا 27]

معناى واژه‏ها

سراى نابودى و سراى سلامت

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

وحدت آفرينش و تدبير

به سوى سراى سلامت

كيفر گناهان

[سوره يونس(10): آيات 28 تا 30]

معناى واژه‏ها

آيا شريكان در روز بازپسين سودمند مى‏افتند

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

پرده بالا مى‏رود

تبرى از مسئوليت

[سوره يونس(10): آيات 31 تا 33]

تدبير نشان پروردگار است و فسق حجاب بصيرت است

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

روزى زمين و آسمان

آفريننده چه كسى است؟

چرا انحراف؟

[سوره يونس(10): آيات 34 تا 36]

بشر از گمان تا يقين

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

كفر پس از معرفت

صلاح از خداست

گمان و يقين

[سوره يونس(10): آيات 37 تا 40]

قرآن، كفار را به مبارزت مى‏طلبد

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

دروغ پنداشتن قرآن

انگيزه‏هاى انديشه

[سوره يونس(10): آيات 41 تا 46]

بيزارى از آنان كه در دلهايشان بيمارى است

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

اصولى بودن پيوندها

ذات، خاستگاه هدايت

[سوره يونس(10): آيات 47 تا 52]

معناى واژه‏ها

هر امتى را سررسيدى است

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

آمدن رسول و شرط تعيين وقت

سنتهاى الهى در زندگى

[سوره يونس(10): آيات 53 تا 58]

معناى واژه‏ها

قرآن، موانع ايمان را در هم مى‏شكند

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

در آستانه حقايق

ياد كردن آخرت آغاز حركت

وعده حق

سعادت حقيقى

[سوره يونس(10): آيات 59 تا 61]

معناى واژه‏ها

حرمت تشريع بدون إذن خدا

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

وحى، راه هدايت

مراقبت الهى

[سوره يونس(10): آيات 62 تا 65]

دوستان خدا، بشارت و عزت

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

آيا ما در زمره اولياء خدا هستيم؟

بشارت براى چه كسى؟

عزت از آن كيست؟

[سوره يونس(10): آيات 66 تا 70]

شرك از پندار تا وهم

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

همه چيز از آن خداست

تدبير خدا

خدا نه صاحب فرزند است و نه خود فرزند كسى است

عاقبت افتراء

[سوره يونس(10): آيات 71 تا 73]

معناى واژه‏ها

مبارزه نوح با كافران در پرتو رسالت خويش

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

توكل، سلاح مؤمن

صدق رسالت و رسول

[سوره يونس(10): آيات 74 تا 78]

معناى واژه‏ها

خدا اين چنين بر دلهاى تجاوزكاران مهر مى‏نهد

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

خط رسالت

موسى و فرعون نمونه بارز

رد رسالت

نخوت جاهليت

[سوره يونس(10): آيات 79 تا 86]

معناى واژه‏ها

شكست، فرجام مستكبران

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

لحظه موعود فرا رسيد

يارى خدا

توكل سلاح برنده

بينش در كشمكش

[سوره يونس(10): آيات 87 تا 93]

معناى واژه‏ها

خدا پيامبرش را چنين يارى مى‏كند

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

ضرورت تجمع

دعوت عليه كافران

استجابت دعوت

اختلاف پس از علم

[سوره يونس(10): آيات 94 تا 98]

معناى واژه‏ها

توبه قوم يونس در زمان مناسب

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

از شك تا يقين

چگونه گرفتار خسران مى‏شوى؟

تكذيب سنت اجتماعى

[سوره يونس(10): آيات 99 تا 103]

بينشهاى گزينش درست

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

ايمان، ماده آزمون

ايمان و مشيت خدا

آيا ما مى‏انديشيم؟

عذاب خدا، كى؟ و چگونه؟

[سوره يونس(10): آيات 104 تا 109]

پيامبر، اقدام كننده به رسالت و شاهد بر مردم

رهنمودهايى از آيات:

شرح آيات:

موضع رسول الله

مسئوليت پيامبر

مسئوليت مردم