5ـ وظايف اجتماعى حاكم - اندیشه سیاسی محقق حلی نسخه متنی

حكومت است در تكاليف و عمل به قوانين با ديگر افراد مساوى مىباشد1 و وى علاوه بر وظايف و تكاليفى كه بر عهده ديگران است وظايف ديگرى را نيز براى اداره امور حكومت بر عهده دارد.

5ـ وظايف اجتماعى حاكم

5 ـ 1 ـ جلوگيرى از مفاسد اجتماعي

يكى از وظايف حاكم دخالت در برخى از امور اجتماعى است. زندگى جمعى همراه با سلائق و اعتقادات مختلف، برخوردهايى اختلاف برانگيز در پى دارد كه بايد فردى آن را به بهترين وجه اصلاح كند و الاّ سبب بروز مفاسد اجتماعى عظيمى مىشود. حاكم بهترين فردى است كه مىتواند با اعمال حاكميت خويش اين برخوردها را به نفع جامعه سوق دهد.

در مجامعى كه حضور آحاد افراد لازم است حاكم بايد به نحوى نقش داشته باشد، زيرا؛ براى مثال به اعتقاد محقق اذن سلطان عادل براى وجوب نماز جمعه لازم است، به علت اين‏كه جلوگيرى از فساد و عدم ايجاد زمينه فساد در اجتماعات وظيفه حاكم است. محقق در وجوب نماز جمعه اذن سلطان عادل را شرط دانسته و مىگويد:

مقام دوم بحث درباره شرط عدالت سلطان است [يعنى چرا عدالت را شرط قرار داده است [و اين نظر بر خلاف علماى ديگر فِرَق، نظر عالمان شيعه است و سبب اعتقاد به اين نظر آن است كه غالباً در اجتماعات انسانى احتمال درگيرى و زمينه فتنه وجود دارد و حكمت اقتضا مىكند كه ريشه هرج‏ومرج زدوده شده و شعله اختلاف قطع گردد و اين امر ادامه نمىيابد جز با وجود سلطانى كه فتنه‏ها را سركوب و اختلافات را در نطفه خفه كند [يعنى حاكم بايد در روابط اجتماعى دخالت‏هايى داشته باشد كه افراد نتوانند با ايجاد فساد

1. المسلك، ص205؛ چنان‏كه محقق مىگويد: «الامام مساوٍ لغيره فى التكاليف».