3ـ وظايف نظامى مردم - اندیشه سیاسی محقق حلی نسخه متنی

حتى در مواردى از قصاص كه حق اولياىدم است اجراى مجازات به اذن حاكم موكول شده است1.

3ـ وظايف نظامى مردم

بر مردم واجب كفايى است كه فرمان امام را مبنى بر جهاد اطاعت كنند، محقق در اين‏باره مىگويد:

هو [الجهاد] فرضٌ على كل مكلف حر، ذكر، غيرهمٍّ، فلا يجب على الصبى ولا على المجنون ولا على المرأة ولا على الشيخ الهمّ ولا على المملوك2؛

جهاد بر هر مكلف آزاد مرد، غير پير [پير فرتوت] واجب است؛ پس بر كودك، ديوانه، زن، پيرمرد و مملوك واجب نيست.

اين عبارت همه افراد را شامل مىشود و هيچ عذرى براى افراد باقى نگذاشته است. البته محقق در عبارت ديگرى برخى را از شمول اين حكم خارج كرده كه عبارت‏اند از: نابينا، زمين‏گير، مريضى كه نمىتواند بر اسب سوار شده و بتازد و فقيرى كه از هزينه اسلحه و پيمودن راه تا جبهه جنگ و نفقه عيال خود عاجز باشد. البته اين فقر نسبت به افراد، مختلف است. به اعتقاد محقق، دائن نمىتواند مديون به دين مؤجل را از رفتن به جنگ منع كند3، هم‏چنين اگر كسى كه خود از رفتن به جنگ عاجز است ولى مىتواند نياز فقيرى را برآورده كند تا وى به جنگ برود بر او واجب است كه از مال خويش به آن فقير بدهد. در اين‏صورت، بر فقير نيز رفتن به جنگ واجب مىشود4.

1. همان، ص1002.

2. همان، ص232.

3. همان.

4. همان، ص233.