اندیشه سیاسی محقق حلی نسخه متنی

جنبه نظامى دارد، جنگ با افرادى است كه بر حاكم شورش كرده‏اند محقق در اين باره مىگويد:

فى قتال اهل البغى: يجب قتال من خرج الى امام عادل اذا ندب اليه الامام عموما او خصوصاً او من نصبه الامام والتأخر عنه كبيرة1؛

درباره جنگ با اهل بغى بايد گفت كه جنگ با هركس كه بر امام عادل خروج كرده واجب است هنگامى كه امام يا نماينده ايشان با اعلام عمومى يا خصوصى از افراد بخواهند، و تأخير از اين فرمان گناه كبيره است.

در جاى ديگر محقق قتل كسى را كه به امام عادل دشنام مىدهد واجب مىداند.2

يكى ديگر از وظايف مردم در برابر حاكم اجازه گرفتن از وى در برخى امور است؛ براى مثال، در انجام بعضى از مراحل امربه‏معروف و نهىازمنكر كه به جرح و يا به قتل منجر مىشود اذن حاكم لازم است و بدون اجازه او اين‏گونه امر و نهى ممنوع مىباشد3.

در اين‏جا لازم است به برخى از وظايف و برخوردهاى مردم در برابر حاكم جائر نيز اشاره كنيم. ابتدا بايد گفت كه قبول ولايت از طرف جائر حرام است، جز در مواردى كه در قبل اشاره شد، هم‏چنين تبعيت از حاكم جائر حرام است. اكثر فقها سفرى را كه به تبعيت از حاكم جائرى بوده سفر معصيت دانسته و نماز در آن سفر را تمام مىدانند4 و يا كمك به ظالم در ظلم را، مثل نوشتن براى او، حرام5 و حتى وصيت به آن را باطل مىدانند6. محقق درباره كمك مالى به حاكم

1. شرايع الاسلام، ص256.

2. همان، ص257.

3. همان، ص259.

4. شرايع الاسلام، ص102.

5. همان، ص264.

6. همان، ص469.