اموال عامه - اندیشه سیاسی محقق حلی نسخه متنی

اين گونه شكل گرفت.

در فقه اسلامى به اموالى برمىخوريم كه جنبه عموميت داشته و اداره و هزينه آن‏ها از وظايف امام قلمداد شده است. با تفحص در كتاب‏هاى فقهى و به‏خصوص آثار محقق حلّى به دو نوع كلى اموال برخورد مىكنيم كه عبارت است از: اموال خصوصى و اموال عامه.

اموال خصوصى در اختيار صاحب و مالك آن است و تنها او مىتواند در آن تصرف كند، ولى اداره و اختيار اموال عامه را نمىتوان به مردم واگذار كرد، بلكه بايستى شخصى متولى اداره و هزينه آن‏ها به نفع عموم شود. با بررسى اموال عامه و مصارف آنان در كتاب‏هاى محقق به چند نوع از اموالى كه در اختيار حاكم اسلامى قرار مىگيرد برمىخوريم كه هر يك بنابر مصارف و احكام خود از ديگرى ممتاز شده است كه ما در ابتدا به اين موضوع پرداخته‏ايم:

1ـ اموال عمومي؛

2ـ اموال امام؛

3ـ اموال با مصارف خاص.

در قسمت بعد درباره ماليات و مصارف اموال عامه و اختيارات امام يا حاكم در امور مالى حكومت و زندگى افراد بحث شده است. در پايان، درباره اراضى و درياها و مالكيت و انواع آن‏ها (انواع اراضي) سخن رفته است.

اموال عامه

الف) اموال عمومي

اموال عمومى اموالى است كه به همه مسلمين تعلق دارد. به اعتقاد محقق، بيت‏المال براى مصالح مسلمين آماده شده1 و والى نيز براى انجام مصالح مسلمين نصب شده است2؛ پس او وظيفه دارد از بيت‏المال در جهت مصالح عامه استفاده

1. همان، ص862.

2. همان، ص804.