3ـ كسانى كه جهاد عليه آن‏ها واجب است - اندیشه سیاسی محقق حلی نسخه متنی

خلاصه به اعتقاد محقق، جهاد بر همه واجب است جز اين‏كه برخى مىتوانند وجوب آن را از خود با تأمين مخارج يكى از رزمندگان ساقط كنند، چرا كه شارع مقدس جهاد را بر همگان واجب كفايى دانسته، زيرا اگر همه افراد به جنگ بروند وضعيت داخلى كشور نيز مختل مىشود. به‏علاوه به افرادى كه در رونق اقتصادى كشور نقش فعال‏ترى دارند اجازه داده تا با تأمين مخارج يكى از رزمندگان به تجارت خود ادامه دهند و در واقع، اين فرد نايبى از خود به جهاد فرستاده وحضور خود وى الزامى نيست.

3ـ كسانى كه جهاد عليه آن‏ها واجب است

اين مسئله كه جهاد عليه چه كسانى واجب است نيز قابل بررسى است، زيرا در برخى از ابواب فقه گروه‏هايى وجود دارد كه جهاد عليه آنان جايز شمرده مىشود، محقق در پاسخ چنين تصريح مىدارد:

من يجب جهاده وهم ثلاثة: البغاة على الامام من المسلمين واهل الذمة وهم اليهود والنصارى والمجوس اذا اخلّوا بشرائط الذمة ومن عدا هؤلاء من اصناف الكفار1؛

كسانى كه جهاد عليه آنان واجب است سه گروهند:

1ـ شورشيان بر امام و حاكم مسلمين؛

2ـ اهل ذمه هنگامى كه شرايط ذمه را نقض كنند، اهل ذمه همان يهوديان، مسيحيان و مجوسيان هستند و

3ـ انواع ديگر كفار.

در يك بيان كلى مىتوان گفت كه جهاد با مسلمانانى كه عليه حاكم شورش كرده‏اند و كفارى كه در صدد جنگ يا در حال جنگ با مسلمانان هستند واجب است؛ بدين معنا كه جهاد با دشمنان حربى مسلمانان واجب است. به اعتقاد محقق، جهاد با باغيانى كه بر امام يا حاكم مسلمين محارب نشده‏اند جايز نيست2. هم‏چنين اهل ذمه‏اى كه شرايط ذمه را نقض مىكنند نيز حكم حربي

1. همان، ص234.

2. المسلك، ص387.