اندیشه سیاسی محقق حلی نسخه متنی

دارند و بقيه كفار نيز اگر در امان مسلمانان قرار نگرفته و يا با آنان صلح نكرده يا معاهده‏اى نبسته باشند، كفار حربى به حساب مىآيند؛ يعنى به نظر اسلام جهاد ابتدايى تنها با اهل حرب به سبب دفاع و يا دعوت به اسلام واجب است.

اصل كلى در اسلام احترام به خون، مال و آبروى مسلمان و غيرمسلمانى است كه در پناه كشور اسلامى زندگى مىكند و تنها در حالتى كه مسلمان مرتكب خلافى شود يا غيرمسلمان پيمان خود را نقض كرده باشد جنگ با وى و ريختن خونش جايز مىشود؛ براى مثال محقق مىگويد:

من منع الزكات لا مستحلاً فليس بمرتد ويجوز قتاله حتى يدفعها ومن سبّ الامام العادل وجب قتله1؛

كسى كه مانع زكات مىشود (زكات نمىدهد) در حالىكه منع آن را حلال نمىداند مرتد نيست و جنگ با او تا دادن زكات جايز است، و كسى كه امام عادلى را دشنام دهد كشتنش واجب است.

مثال ديگر اين‏كه اگر صاحب غذا حتى با پول از دادن غذا به فردى كه به آن احتياج شديد دارد امتناع ورزد جنگ با وى جايز است2. به اعتقاد محقق، اگر صاحب غذا، غذا را به او ندهد به قتل وى كمك كرده است. مورد ديگر اين‏كه اگر اهل شهرى از قبول قاضى كه از طرف امام منصوب شده امتناع كردند مىتوان با آن‏ها جنگيد3؛ بنابراين، جنگ با مسلمان در صورتى جايز است كه فرد مرتكب اعمالى گردد كه به عينه در دين جنگ با عامل آن‏ها پذيرفته شده است.

1. همان، ص257.

2. همان، ص 758؛ چنان‏كه محقق مىگويد: «ولو امتنع صاحب الطعام والحال هذه له قتاله دفعاً لضرورة العطب».

3. همان، ص861 ؛ چنان‏كه محقق مىگويد: «ويأثم اهل البلد بالاتفاق على منعه (قاضي) ويحل قتالهم طلباً للاجابة».