اندیشه سیاسی محقق حلی نسخه متنی

نگهدارى آن‏ها از دستبرد متجاوزان بايد از آن‏ها دفاع كند. به اعتقاد محقق، در دفاع بايد به كم‏ترين مراتب آن اكتفا كرد؛ براى مثال، اگر بدون اسلحه متجاوز رفع يد مىشود به همان بايد بسنده كرد. محقق مىگويد:

للانسان أن يدفع عن نفسه وحريمه وماله ما استطـاع ويجب اعتماد الأسهل1؛

حق انسان است كه از خود و خانواده و مالش تا حد توان دفاع كند و برگزيدن آسان‏ترين راه واجب است.

محقق براى عبارت اخير مثالى مىزند كه اگر دشمن فقط با صيحه زدن مىرود به همان اكتفا شود، اگر نرفت بايد او را با دست دور كرد، اگر با آن هم نرفت به عصا بسنده شود و اگر باز كافى نبود مىتوان با اسلحه وى را دفع كرد. خلاصه اين‏كه به اعتقاد ايشان، دفاع مادامى كه دشمن رو در روى انسان است و به طرف وى مىآيد واجب است و اگر دشمن فرار مىكند بايد وى را رها كرد و هم‏چنين انسان در دفاع از خود نمىتواند شروع كننده تهاجم باشد، چنان‏كه امروزه برخى از ابرقدرت‏ها اين مسئله را رويه خود ساخته‏اند. محقق مىگويد:

ولا يبدأه ما لم يتحقق قصده اليه2؛

دفاع مادامى كه معلوم نباشد كه هدف دشمن آن شخص است، آغاز نمىشود.

ناگفته نماند كه هدف ما از طرح اين مسئله (دفاع)، دفاع از حكومت و كيان كشور اسلامى است. دفاع از كيان كشور اسلامى بر همه مسلمانان واجب است. حتى به اعتقاد محقق، اگر فرد بين اهل حرب بود و به آن‏ها حمله كردند مىتواند از خود دفاع كند، چنان‏كه محقق مىگويد:

وقد تجب المحاربة على وجه الدفع كأن يكون بين اهل الحرب ويغشاهم عدوٌ يخشى منه على نفسه فيساعدهم دفعاً عن نفسه ولا

1. همان، ص967.

2. همان.