اندیشه سیاسی محقق حلی نسخه متنی

مكتب استدلالى شيخ طوسى دفاع كرده و برخى از ايرادهاى ابن‏ادريس و ديگران را به شيخ پاسخ گفت. ايشان با دقت و تعمق زياد نظرهاى شيخ طوسى و نقدهاى ابن‏ادريس را درهم آميخت و با تدوين مجموعه‏هاى فقهى ـ استدلال غنى، هم‏چون شرايع الاسلام و معتبر، فقه شيعه را از غناى بيش‏ترى برخوردار ساخت. محقق در كتاب‏هاى خود مسائل فقهى شيعه را همراه با استدلال‏هاى متقن و نظرهاى دانشمندان و فقيهانِ مشهور، در عباراتى رسا و شيوا از ابتدا [كتاب طهارت] تا انتها [كتاب ديات] در چهار بخش گردآورد و نظمى خاص به پيكره فقه بخشيد، چنان‏كه علامه شوشترى درباره محقق مىگويد:

محقق اولين فقيهى است كه كتب فقهى را به ترتيبى كه محققين تدوين كرده‏اند، به نگارش درآورده. ايشان در «شرايعِ» خود نتيجه و اصل مطالب نهايه شيخ را [كه همه، مضامين روايات ائمه مىباشد [و آن‏چه در مبسوط و خلاف شيخ [كه مثل كتب عامه به جمع فروعات پرداخته] و كتاب‏هاى قبل از اين‏ها و كتاب‏هايى كه بر سبك نهايه نوشته شده، مثل سرائر ابن‏ادريس و آن‏چه بر سبك مبسوط و خلاف نوشته شده، مثل مهذب قاضى، همه را به گونه‏اى زيبا جمع نموده. وى داراى تأليفات گرانبهايى است1.

محقق در مقدمه كتاب «المعتبر فى شرح المختصر» سبك علمى خود را در تأليفات، محصول بهره‏گيرى از دو منبع عمده از آثار دانشمندان شيعه دانسته است:

1ـ كتاب‏هاى دانشمندانى كه متن روايات را فتواى خود قرار داده‏اند: اين كتاب‏ها شامل رواياتى در ابواب مختلف فقه مىشود. تأليفات افرادى كه در نقل روايت تقدّم داشته و اخبارشان مورد قبول فقها و محدثين بزرگ بوده، در اين گروه قرار مىگيرند؛ اشخاصى، هم‏چون حسن‏بن محبوب، محمدبن ابىنصر بزنطى، فضل‏بن شاذان، محمدبن بابويه و محمدبن يعقوب كليني

1. محمدتقى شوشترى، قاموس الرجال، ج2، ص616.