اندیشه سیاسی محقق حلی نسخه متنی

موثقه مسعدة‏بن صدقة نيز وجود دارد كه اين وجوب عام را مقيد كرده است. با وجود اين بايد گفت: برخى از معروف و منكرها در جامعه ترك شده يا انجام مىگيرند در حالىكه بيش‏تر افراد، به‏ويژه مسلمانان متدين به معروف يا منكر بودن آن آگاه‏اند؛ يعنى نمىتوان مطلق امر به معروف و نهى از منكر را به افرادى كه حكومت يا هر مرجع ذيصلاح ديگر آن‏ها را به عنوان عالِم به معروف و منكر مىشناسد واگذار كرد (چون مرجع ذيصلاح عالم بودن فرد را تأييد مىكند و الا هر فردى ادعاى علم به معروف و منكر را مىكند)، بلكه اين نوع از معروف و منكرها را بايد به عموم افراد واگذاشت، چون همه به آن‏ها عالم‏اند و اگر گروهى خاص فقط وظيفه امر و نهى اين‏گونه‏اى را داشته باشند آثار امر و نهى عمومى را در پى ندارد.

درباره برخى ديگر از معروف‏ها و منكرات كه به تعليم نيازمندند، مىتوان گفت كه اولاً: حكومت بايد آگاهى عمومى افراد را بالا ببرد و بر فرد، جز در موارد خاص لازم نيست كه دنبال تعليم مفاهيم آن‏ها باشد، بلكه از آن‏جا كه تأسيس حكومت براى انجام امر به معروف و نهى از منكر است حكومت وظيفه دارد كه آگاهى عمومى افراد را درباره منكرات و معروف‏ها بالا ببرد كه براى فهميدن مفهوم منكر و معروف به آموزش و تعليم احتياج نباشد و ثانياً: حكومت مىتواند با آموزش افراد خاصى، به اين مهم جامه عمل بپوشاند و گروه‏هاى آموزش ديده كه خود نيز در عمل نمونه‏اند مىتوانند به حكومت در اين مهم يارى دهند.

5 ـ رعايت جنبه‏هاى روانى امر و نهي

محقق در كلام خود رعايت جنبه‏هاى روانى امر به معروف و نهى از منكر را لازم مىداند، زيرا عدم رعايت اين موارد چه بسا موجب تأثير منفى بر منهى عنه يا مأمور به و منزجر شدن وى از آمرين و ناهين و از دين مىشود و موجبات ضمان خود آمر و ناهى را دارد؛ يعنى رعايت حال مخاطب در امر و نهى هم از