مطالب اين نوشتار - اندیشه سیاسی محقق حلی نسخه متنی

مانده از وي1 در علوم مختلف كه مورد مطالعه و فيش‏بردارى قرار گرفته، به نگارش در آوريم. البته از آن‏جا كه اين انديشمند بيش‏تر به دنبال مسائل فقهى، اصولى و كلامى بوده، عناوين خاص سياسى و حكومتى در آثار وى كم‏تر به چشم مىخورد. با وجود اين در آثار ايشان مفاهيمي؛ از قبيل حكومت، سلطان عادل، سلطان جائر، ولايت امام اصل، ولايت فقهاى مأمون امامى، كمك به فقها در عصر غيبت براى اجراى حدود الهى، امربه‏معروف و نهىازمنكر، قضاوت، رجوع به قضات جور، جهاد، رفتار با اهل ذمه، كفار غيرذمى، بيت‏المال مسلمين، مصالح مسلمين، دارالحرب و... به چشم مىخورد.

براى تنظيم اين نوشتار ابتدا از كليه آثار اين انديشمند بالغ بر دو هزار فيش در موضوعات مختلف انديشه سياسى ـ اجتماعى استخراج شده2 و سپس با تنظيم موضوعى فيش‏ها در هشت موضوع كلى، كه هر موضوع شامل چند مبحث مىباشد، به نگارش اين مقال پرداخته شده است. موضوعات كلى فيش‏ها عبارت‏اند از:

1ـ مبانى تفكر سياسى ـ اجتماعى محقق؛

2ـ دولت در انديشه محقق؛

3ـ رهبرى نظام سياسى از نظر محقق؛

4ـ اقتصاد در نظام اسلامي؛

5 ـ قضاوت در اسلام؛

6 ـ جهاد و دفاع؛

7ـ رفتار با غيرمسلمانان در جامعه اسلامي؛ و

8 ـ برخى مسائل سياسى ـ اجتماعى.

مطالب اين نوشتار

در اين نوشتار مطالب به صورت زير فصل‏بندى شده است:

فصل اوّل ـ زندگى و ميراث علمى محقق

در اين فصل درباره زندگى علمى ـ سياسى محقق مطالبى به اين ترتيب آمده است. ابتدا تولد و تحصيل، اساتيد و

1. گفتنى است كه برخى تا بيست اثر از وى نام برده‏اند؛ يعنى تعداد اندكى از رساله‏هاى مختصر ايشان كه در دست‏رس نگارنده نبود، مطالعه نشده است. اين آثار شايد در كتاب‏خانه‏هاى بزرگ موجود باشد، ولى با وجود تفحص زياد به دست نيامد.

2. از آن جا كه اكثر فيشها از كتاب شرايع الاسلام برداشت شده لازم به ذكر است كه نسخه استفاده شده در اين اثر به صورت تك جلدى (4 جلد در يك جلد) كه توسط انتشارات دارالهدى در قم چاپ شده مىباشد.