الف) عصمت يا نيابت از معصوم - اندیشه سیاسی محقق حلی نسخه متنی

است كه از نظر دين و شرع مقدس، [در اسلام] چه حكومتى جايز و چه حكومتى حرام دانسته شده، و چه ويژگىها و عناصرى موجب مشروعيت حكومت و يا عدم مشروعيت آن مىشود.

آن‏چه مىتوان گفت اين‏كه مشروعيت و يا عدم مشروعيت حكومت عمدتاً به همان نظام فكرى كه حكومت براساس آن شكل گرفته، بستگى دارد، مشروعيت حكومت از ديدگاه يك متفكر به اعتقادات و بايدها و نبايدهايى كه ايدئولوژى وى را شكل مىدهد و هم‏چنين به زيرساخت‏هاى تفكر وى بستگى دارد. به اعتقاد محقق حلّى، دو عنصر مهم عصمت يا نيابت از معصوم و عدالت حاكم بيش از عناصر ديگر در مشروعيت و عدم مشروعيت نظام سياسى نقش دارد و از ويژگىهاى حاكم به شمار مىرود و از اين دو صفت مىتوان برخى از صفات ديگر را استخراج كرد1.

در اين‏جا با شرح اين دو عنصر، به تفصيل به بررسى مشروعيّت حكومت از ديدگاه محقق حلّى خواهيم پرداخت.

الف) عصمت يا نيابت از معصوم

مهم‏ترين عنصرى كه به‏اعتقاد محقق درمشروعيت حكومت‏اسلامى نقش به‏سزايى دارد، عصمت امام يا حاكم است.عصمت عبارت است از مصونيت فرد از خطا، گناه و هرگونه لغزش و اشتباه، و اين ويژگى لازمه‏اش انتخاب فرد توسط منبع

1. ناگفته نماند كه ما در اين‏جا در صدد بيان صفات حاكم نيستيم و هم‏چنان‏كه پس از اين نيز خواهيم گفت حاكم صفات متعددى لازم است دارا باشد كه برخى همه آن صفات يا اكثر آن‏ها را از اين دو صفت استخراج كرده‏اند و برخى نيز اين دو صفت را مهم‏ترين صفات او مىدانند.