اندیشه سیاسی محقق حلی نسخه متنی

زمان حضور است بايد موجود باشد يعنى از بين نواب امام كه همه مجتهدين جامع‏الشرائطند فردى كه أفضل، اعلم و اشجع باشد مقدم است كه تشخيص برترى فرد در هر يك از اين صفات با كارشناسان فن مىباشد.

هم‏چنين ايشان در صفات قاضى گفته است:

ويشترط فيه [القاضي] البلوغ وكمال العقل والايمان والعدالة وطهارة المولد والعلم والذكورة...1؛

در قاضى، بلوغ و عقل و ايمان و عدالت و حلال‏زادگى و علم و مرد بودن شرط شده است.

هم‏چنين ايشان در صفات حاكم در عقد امان مىگويد:

و يراعى فى الحاكم: كمال العقل والاسلام والعدالة...2؛

سه صفت در حاكم عقد امان بايد مراعات شود: 1ـ عقل؛ 2ـ اسلام؛ 3ـ عدالت.

پس از بيان اين مقدمه صفات حاكم به اعتقاد محقق بدين قرار است:

1. عقل

از بديهىترين صفت حاكم كمال عقل او است، زيرا عقلا امورشان را به غير عاقل واگذار نمىكنند. محقق نيز اين صفت را براى حاكم پذيرفته است، چرا كه در چهار صفت امام كه علاوه بر صفات واليان بايد داشته باشند صفت عقل را ذكر نمىكند و با وجود اين چهار صفت براى فرد، صفت عقل نيز از وى محرز است، به‏علاوه محقق اين صفت را از صفات قاضى و حاكم امان كه از زيردستان حاكم به حساب مىآيند، مىداند.

2. اسلام

حاكم بايد مسلمان باشد، زيرا سلطه غير مسلمان بر مسلمان پذيرفته نيست و حتى كوچك‏ترين احكام فردى يا اجتماعى كه به نحوى به سلطه كافر بر مسلمان بينجامد، مردود است؛ براى مثال، ازدواج زن مسلمان با مرد كافر صحيح نيست3 يا كافر بر شريك مسلمان حق شفعه ندارد4. موارد

1. شرايع الاسلام، ص860.

2. همان، ص240.

3. نكت النهايه، ص412.