بررسي شيوههاي بهينه انتقال ارزشهاي دفاع مقدس به نسل جوان
مجري طرح:جواد منزههمكاران اصلي طرح: جعفرطالبيانشريف، عفت فراحتيبنيادحفظ آثار و نشر ارزشهاي دفاع مقدس،1382 قرن بيستم به عصر ارتباطات وكامپيوتر نامگذاري شده است. غرب با بهكارگيري اين نآوري به خانههان وذ كرد و اعتقادات و ارزشهايي راكه مانند دژ محكم است و شخصيت ا راد درآن پرورش مييا ت تهديد كرد. مسئلهجهاني شدن نيز از دغدغههايي است كهصاحبنظران را به ت كر واداشته است؛زيرا جهاني شدن بر سرنوشت همه رهنگها اثر ميگذارد. به هر حالما ناچار به رويارويي با چنين مسئلهايهستيم و بايد در مقابل آن به تأملدرباره رصتها و تهديدهاي آنها بپردازيم وكنش مناسب با آن را برنامهريزي كنيم.مقابله كارآمد و م يد در صحنهارتباطات مستلزم شناخت همهجانبهابزارها، امكانات و نيز شيوههايمقابله با آن است. امروزه علاوه برتدابيري كه براي ح ظ امنيت ملي صورتميگيرد، بحث درباره ماهيت ارتباطاتمدرن و ميزان و تأثير كارايي آن درپيشبرد اهدا و انتقال ارزشها امريبس حياتي است. زيرا برخي از رسانههابراي شكست دادن و رهبري كردن ملتها،ارزشها، عقايد و احساسات آنان را هد گر تهاند. رهنگ و ارزشهايمعنويدژ حياتي يك ملت است. اگر دروازههاياين دژ بر روي بيگانگان باز شود و بهتصر معيارها و هنجارهاي ديگراندرآيد، آن ملت خودآگاه يا ناخودآگاهپاسدار منا ع مهاجمان پنهان رهنگيميشود. اين واقعيت مسلمي است كه از دلحوادثي تاريخي و از عمق تجربيات مستمربشري به ظهور رسيده است. اين كار از طريقابزارهاي كارآمد تكنولوژي مدرنارتباطيو شيوههاي علمي انتقال مييابد ومهمترين دستاويزي كه از اين طريقميتواند مورد تهاجم قرار بگيرد،ارزشها، اعتقادات، ايمان ودينباوري ملتها است. طرح وق باهمكاري بنياد ح ظ آثار و نشر ارزشهايد اع مقدس خراسان در 10 صل گردآوريشده است.
صل اول: ارتباطات
دراين صل ارتباطات و تبليغات ازديدگاههاي مختل ي تعري شدهاند.ارتباطات به معني منتقل كردن ارزشها،عقايد و ا كار براي ديگران و سعي درنهادينه كردن آنها است. در راه انتقالپيام شناخت و ارزيابي رهنگ، آداب ورسوم و نيازهاي مردم از بهترينشيوههاي انتقال پيام است. براي شناختر تار انسان ابتدا بايد ويژگيهاي ردي، اعتقادي و كري آنها را شناخت.زيرا اين ويژگيها نوعي آمادگي در شخصايجاد ميكند كه بر اساس آن، نسبت بهمسائل واكنش نشان ميدهد. دنياي معاصردنياي بحران ارزشها است، از يك طر رونق صنعت، تكنيك و مكتبهاي لس ي،روانشناختي، جامعهشناسي و غالب شدنروحيه اصالت سود بر آدميان و از طر ديگر نگرش شكآلود يلسو ان معاصربه مباني معر تي، همه و همه تزلزلي درذهن آدميان جوياي آرامش ا كنده است.بحراني كه تنها دور ماندن از ارزشهايوالاي ديني آن را موجب شده است. ارزشها عبارت از احكام وداوريهايياست كه رد در ترجيح دادن يا ندادنموضوعها يا اشيا صادر ميكند. امروزه قدرتها براي ح ظ منا عخودبا است اده از شيوههاي علمي در صددشناحت با ت رهنگي و ارزشي جوامعهستند و با تغيير در نگرش آنهاعكسالعملها و واكنشهاي مطلوب خودرا در ا راد ايجاد ميكنند. ا كارعمومي نيز بخشي از نيروي دروني و باطنييك ملت است كه يكي از مهمترين مسائل درامر انتقال پيام، دستيابي به شناختيروشن از ا كار عمومي است. ارتباطاتاساس تغييرات اجتماعي است و با تعليم وتربيت ت اوت دارد. واژه تبليغ در قرآنبسيار به كار ر ته است و خداوند ازپيامبران به عنوان مبلغان رسالات الهيياد كرده است. امام خميني ره در توصي تبليغ بر پايه اصول اسلاميمي رمايد:«تبليغ كه همان شناساندنخوبيها و تشويق به انجام آن و ترسيمبديها و نشان دادن راه گريز از آن استاز اصول بسيار مهم اسلام عزيز است». از ديدگاه اسلام ميتوان از طريقنصحوخيرخواهي، خلوص، روتني، ر ق ونرمش، صبر و استقامت پيام خود را بهديگران انتقال داد.
صل دوم: انتقالپيام
انتقال پيام در عصر جديد ازبنياد دگرگون شده و بشر شاهد پيدايشارتباطات الكترونيكي است. تبليغاتكنوني خصلت علمي يا تهاند و برمشاهده دائمي گرايشها وعكسالعملهاي ا كار عمومي متكي است.در انتقال پيام اركان و ويژگيهايانتقال، اصول اطلاعرساني و پيام مطرحاست. خود پيام از 4 ركن پيام رسان، محتويپيام، وسيله ارتباطي پيام و ويژگيهايمخاطبان تشكيل يا ته است. پيامرسانبايد واجد اعتبار، جذابيت و مقصد روشنباشد. پيام روح تبليغ است و در انتقال آنبايد از هيجان، طرح جنبههاي مثبت ومن ي وآثار تقدم و تأخر پيام است ادهشود. كانال ارتباطي نيز با نوع هد برقراري ارتباط و جمعيت مخاطب انتخابميشود. در انتقال پيام اگر تنها آگاهكردن هد باشد وسايل ارتباط جمعيبهترين نوع كانال هستند. انتقال پيام قط با وجود مخاطب معني پيدا ميكند وما بايد در انتقال پيام به ويژگيهايجنسي، ميزان هوش و آگاهي و تجربههايمثبت و من ي مخاطب توجه داشته باشيم.اطلاعرساني از ديدگاه اسلام امريضروري است و لس ه وجودي آن به شرحزير است:ضرورت تبليغ الگوهاياسلامي، مرزناپذيري جغرا ياي تبليغاتاسلام، آزادانديشي و عدالتجويي. درادامه بحثي پيرامون ضرورت تبليغ ازديدگاه دوب و كوبلر ارائه شده است. در انتقال پيام همچنين ميتوانازروش همراهي، انگيزش ت كر و روشالگويي، روش گام به گام، ن ي و اثبات وروش استدلالي كه از بهترين روشها استو سبب رشد جامعه و ارتقاي سطح رهنگميشود سود جست.
صل سوم: نونتبليغات
شيوههايي را كه براي تحتتأثير قرار دادن ا راد به كار ميرود نون تبليغات مينامند. اين نونمت اوت هستند و كاربرد هر يك در شرايطخاصي است. هر شيوهاي به شرايط تبليغبستگي دارد. برخي از اين شرايط وخصوصيات سنتها، آداب و رسوم، ميزانآگاهي و نوع و ميزان اطلاعات و معلوماتياست كه ا راد از قبل دارند. نوناطلاعرساني به سه نوع تقسيم ميشوند؛نوع اول: حيثيت كه شامل نوني است كهمحتواي پيام به نحوي ارائه ميشود كهبيانگر ارزشهاي جامعه است. نوع دوم:تحري كه در آن تبليغات سعي ميكندچنين وانمود كند كه تبليغات نيست. درنوع سوم يعني ناامني با نوني سر و كارداريم كه در آن تبليغات به مردم خبرهاييرا يادآوري ميكند كه از آنگريزاناند.تبليغات بر اساس منبعبه سه دسته س يد؛ با پيام آشكار و بيپرده، خاكستري؛ رستادگان با ظرا ت ومهارت و پنهاني به انتقال پيامميپردازند و سياه؛ كه پيامي دروغين وغير واقعي دارد.پيامها بر اساس اثرنيز ميتواند تأثير مثبت يا من يداشته باشند.
صل چهارم: اهدا انتقال پيام
قلمرو اطلاعرساني ازحقيقت تا نيرنگ و ريب گسترده است. بهاعتقاد بسياري از انديشمندان هد ارتباطات تحت تأثير قرار دادنارزشها، ا كار، عقايد، تمايلات ور تار مردم جامعه است. حضرت امام خمينيره دو هد نهايي براي تبليغات قائلاست:- اهدا مربوط به رد و ديگري جامعهانساني. هد اول دور ساختن انسان ازمراحل پايين زندگي و رساندن به مدارجبالاي انساني است و ديگري اصلاح جامعه وزدودن ظلم و توحيدي كردن جامعه است.اهدا انتقال پيام در ايدئولوژيها وديدگاههاي مختل مت اوت است ولي بهطور كلي دو ديدگاه مادي و ارزشي رادنبال ميكند. وسايل ارتباط جمعي برهمه جنبههاي زندگي بشر تأثير گذار استو نتايج تأثير آنها از جهات شخصي،سياسي، اقتصادي، زيباييشناختي واخلاقي آنچنان شديد است كه هيچگوشهاي از وجود يزيكي و روحاني مارا دست نخورده به حال خود رها نميكند.يكي از آثاركلي رسانهها ايجادزمينههاي رهنگپذيري است.
صلپنجم
ارتقاي تكنولوژي سبب كوچك شدنكره زمين و همسايگي ملل دور دست شده است.انسان موجودي اجتماعي است و پيچيدگيجوامع، پيچيدگي روابط انسان را بهدنبال دارد. در اين ميان رسانهها نقشمؤثري در آسان كردن روابط بر عهدهدارند. وسايل و كش يات تازه با خوددنياي نو و ارزشهاي نو و در عين حالرسالت جديد را به همراه ميآورند.وسايل ارتباط جمعي با وظاي خبري وآموزشي، راهنمايي و رهبري، ت ريحي،تبليغي، همگنسازي و احساس تعلقاجتماعي را بر عهده دارند.
صل ششم :وسايل انتقال پيام
براي برقراريارتباط در هر جامعه به تناسب نيازهايدرك شده و پيشر تهاي به وجود آمده درطول زمان ابزار و وسايل معيني به وجودآمده است. اين وسايل به سه دسته سمعي،بصري و سمعي و بصري تقسيم ميشوند.وسايل سمعي و بصري بهترين وسيله درانتقال پيام هستتند. سخنراني،مطبوعات، راديو، تلويزيون، سينما،ماهواره و اينترنت از مهمترين ابزارانتقال پيام هستند.
صل ه تم
پيدايش ال با و كتابت بعد از زبانبهعنوان با اهميتترين تحول زندگي بشرمطرح است. در پرتو كتابت ت كر دچاردگرگوني شد و بر پيچيدگي آن ا زوده شد.نوشتار به عنوان مهمترين ابزارارتباطي؛ گذشته و حال را به هم پيوندداده است. در حال حاضر رسانههاينوشتاري به گروههاي مختل تقسيمميشوند. مطبوعات، روزنامهها، مجلاتو كتاب از مهمترين رسانههاي نوشتاريبه شمار ميآيند. مطبوعات به خاطر دردسترس بودن، تنوع محتوا و مطالب طبقاتمردم را به خود جلب ميكند. نقشانكارناپذير مطبوعات در ايجاد و هدايتو شكلگيري ا كار عمومي وتأثيرگذاري بر تحولات اجتماعي وسياسي جوامع امري است كه امروزه موردپذيرش همگان است. بر طبق ديدگاهصاحبنظران اثر رسانهها به سه دستهشناختي، نگرشي و ر تاري تقسيم ميشود.روزنامهها نيز از با ن وذترينوسايل انتقال اخبار هستند و نقش مهمي درن وذ بر ا كار عمومي دارند.روزنامهها اين خصوصيات را دارند: وسعتخبر، دوام و تنوع، انعطا پذيري،اعتبار در جامعه، پوشش وسيع وكنترلپذيري؛ البته كوتاهي عمر ومطالعه كوتاه نيز از معايب آن به شمارميرود. مجلات نيز از ديگر وسايلانتقال پياماند و دارايتقسمبنديهايي از لحاظ منطقه تحتپوشش خود دارند. مجلهها با رنگآميزيو اعتقاد در نزد خوانندگان و بقا وكارايي كه دارند، توجه جوانان هر جامعهرا به خود جلب كردهاند و محل خوبي برايانتقال ارزشها به شمار ميآيند.بزرگترين عيب مجلات در عدمانعطا پذيري آن از نظر قبول آگهياست. كتابها در قرون گذشته قط بهعنوان وسيله و مرجع آشنايي با علم و رهنگ كاربرد داشتند ولي با گسترشمطبوعات، كتابها نيز براي مدت طولانياصالت خود را ح ظ كردند.
صلهشتم
در جامعه ما رهنگ ارتباطش اهي از رهنگ مكتوب رواج بيشتريدارد، لذا راديو به دليل انتقال سريعپيام و پوشش وسيع بر ساير رسانههابرتري دارد. راديو با توجه به خصوصياتخاص خود در حدي بسيار راگير بارسياستگذاري رهنگي جامعه را به عهدهدارد. مزاياي راديو به قرار زير است: وريت، كم خرج بودن، قابليت انعطا ،تحرك، سرعت، عموميت و اقتصادي بودن. البته معايبي نيز به شرح زير دارد: ازبين بردن اثر پيام، عدم تقرب و كمبودخاصيت جذب.صنعت سينما و تلويزيون ازشگ تانگيزترين پديدههاي عصر حاضراست. ن وذ و جاذبه تلويزيون و نقش آن درآموزش، جهتدهي و قالبسازي ارزشهاامري انكارناپذير است. مزاياي متعدداين ابزار سب شده سياستبازان از اينابزار براي شكل دادن ا كار و به عنوانمهمترين ابزار براي تبليغ سياستبرونمرزي است اده كنند. تلويزيونيكي از قويترين عناصر زمان درشكلگيري ارزشها، هنجارها، ر تار وروابط ردي و اجتماعي است كه ميتواندتأثيرات مثبت و من ي را القا كند. سينما از مظاهر تمدن در هر جامعهايبه شمار ميرود و وسيلهاي است برايهدايت در جامعه. سينما كاملترين ورساترين شاخه هنر است و زبان آن تأثير وقالعاده شديدي دارد. سينما درانتقال پيام از كاربردهاي بالقوه وبال عل دارد و در هدايت جامعه به سويارزشها نقش حائز اهميتي اي اميكند. بهرهگيري صحيح از ابزارانتقال پيام از اركان اطلاعرسانيمو ق است. ويدئو به عنوان يك تكنولوژيپيشر ته در صورتي كه به گونه صحيح ومطلوب مورد است اده قرار گيردميتواند به عنوان ابزاري م يد درخدمت رشد و تعالي رهنگ ديني باشد.
صل نهم
در عرصه علم و تكنولوژيهر ساله با پديدههاي نويني مواجههستيم كه عليرغم م يد بودنشانمضراتي را نيز به دنبال دارند. از جملهاين پديدهها كه امروزه اذهان عمومي رانيز به خود مشغول داشته ماهواره است.ماهوارههاي مخابراتي و ارتباطي ازجمله انواع ماهوارهها هستند كهاهدا خاصي را دنبال ميكنند؛ مثلاستيلاي رهنگي براي توليدات انبوهاستعمارگران تا از اين طريق به اهدا شوم خود دست يابند؛ البته ماهوارههاميتوانند عامل ارتباطي مهمي برايتبادل اخبار و رويدادهاي جديد و اشاعه رهنگهاي اصيل و شناساندن ممالكبدون صر هزينه س ر باشند. مضراتسياسي، اقتصادي- اجتماعي ، رهنگي ونظامي نيز از نتايج ماهوارهها است. ازتأثيرات جهاني ماهوارهها كاهش نقشدولتها، ايجاد تغييرات رهنگي واجتماعي و ا زايش آگاهي است. برايمقابله با ماهواره ميتوان به تدابيردرونمرزي و برونمرزي دست زد. اينترنت: بستر بسيار مناسبي برايتبادل اطلاعات به شمار ميرود. اينترنتسيستم اطلاعاتياي است كه نبايد از آن قط به عنوان ابزار است اده كرد. اينسيستم توانايي تغيير در ا كار،ارزشها، تبادل ايدههاي نو، تعاملاطلاعات و اشاعه آنها در حدي گسترده رادارد. موارد است اده اينترنت بسيارزياد است و از آن ميتوان به عنوان يكمنبع آموزشي، سرگرمي و ت ريحي،اطلاعرساني و اطلاعيابي است ادهكرد.
صل دهم
طبيعت آدمي گرايشباطني به هارموني دارد و از نظم وهماهنگي لذت ميبرد. انسان جزئي ازوحدت و نظام گسترده هستي است و ميل بهاتصال و ارتباط با پديدهها و نيروهايلايزال هستي دارد. هنر يكي از وسايلاوليه سازگاري رواني و تطابق روحي بشراست. هنر با خود پيام صلح دروني واجتماعي به همراه دارد؛ لذا است ادهاز آن بيشترين تأثير را بر آرامش درونيو همبستگي گروهي ميگذارد. از اينميان موسيقي از مطبوعترين و زيباترينهنرهاي ارتباط بشري به شمار ميرود.موسيقي از ابزار تربيتي و تأثيرگذارعصر حاضر است. تاريخ موسيقي بر شعر مقدماست. همه ملتها با موسيقي آشناييدارند، اما موسيقي زماني مؤثر و م يدواقع ميشود كه سالم باشد. در عصر حاضراز موسيقي به عنوان ابزاري استعمارياست اده ميشود.رنگها نيز باضمير ناخودآگاه ما ارتباط عميقي دارند.در روانشناسي از رنگ به عنوانمجموعهاي از ندانستهها ياد شده است.رنگ عامل مهمي در توجه و انتقال پياماست. رنگها را نبايد به خاطر ارزش وتأثير زيبايي ظاهري است اده كرد، بلكهبايد به ارزش علمي آنها توجه كرد.رنگها به دو دسته اصلي و كمكي تقسيمميشوند. رنگهاي سبز، قرمز و زرد كهاز جمله رنگهاي اصلي هستند مستقيماًبا قدرت ح ظ و تأثير عمل مطلوب درارتباط هستند.آخرينبروز رساني ( شهريور )