بررسي ميزان پايبندي و الگوپذيري جامعه از رهنگ ايثار و شهادت

محقق: پرستو رستمي

استاد راهنما: دكتر سيدمرتضي هاشمي

رشته/ مقطع: علوم اجتماعي ، كارشناسي

دانشگاه/ سال د اع : آزاد اسلامي(دانشكده روان‌شناسي و علوم اجتماعي)، (82-1381)

محل نگهداري: معاونت پژوهشي بنياد شهيد انقالب اسلامي

تعداد صفحات:

در اسلام ارزش ايثار و شهادت در بالاترين حد قراردارد. در گ تار ائمه معصومين ع و قرآن كريم از شهدا به عنوان گرامي‌ترين ا راد ياد شده و شهادت حركت ارزشمندي است كه نتايج ارزشمند و اثر بخش آن همواره در جامعه جاري است و اگر داكاري، ايثار و جانبازي شهدا نبود اسلام زنده نمي‌ماند و امنيت جامعه از ميان مي‌ر ت. بنابراين بر همه واجب است از خون شهدا پاسداري كنند و ياد و نام آنان را زنده نگه دارند. در اين ميان آشنايي نسل سوم كه شاهد ايثار و از جان گذشتگي شهدا نبوده‌اند اهميت راواني دارد كه نگارش اين پايان نامه در راستاي تحقق اين هد صورت گر ته است. اين پايان نامه در 4 صل تدوين شده ، در صل اول به بيان مسأله، اهميت و ضرورت تعاري نظري و عملكردي، چهارچوب نظري، اهدا و سؤالات و رضيات پرداخته شده است.

در صل دوم ابعاد موضوع تشريح شده است.

در صل سوم به تعاري م اهيم تحقيق پرداخته شده است.

در صل چهارم روش شناسي پژوهش يا ته‌ها، گزارش تحقيق، خلاصه و نتيجه گيري و پيشنهادات و راهكارهاي عملي و كاربردي مطرح شده است.

در صل اول آمده است، در اين پژوهش رابطه بين رهنگ شهادت و تبلور آن در جوامع كنوني بررسي خواهد شد. چنين برمي‌آيد كه مسلمانان در همه حال بايد آماده د اع باشند. آنگاه كه اين آمادگي براي د اع و ح ظ دين و ناموس كشور و داكاري و ايثار به نسبتي ثابت و راسخ بدل شود رهنگ شهادت تشكيل مي‌شود. در هشت سال د اع مقدس بسيج عظيم مردمي، ناشي از رهنگ شهادت بود و تبلور اين رهنگ در دوران صلح نيز ح ظ آمادگي همه جانبه مردم، زنده نگه داشتن ياد و خاطره شهدا در زندگي است، ح ظ و تداوم اين رهنگ ايجاد شده و شرح و انتقال آن به نسل جديد از وظاي اصلي جامعه اسلامي است. عوامل تأثيرگذار مهم در اين انتقال، توجه به اعتقادات مردم و پروراندان باورهاي ديني در آنها و ح ظ حريم اسلام و مسلمين در جامعه است. در تحقيق حاضر تلاش شده است كه با توجه به اين كه شهادت از نظر اجتماعي پديده‌اي است كه به دنبال رويدادهايي رخ مي‌دهد، رويدادهايي را كه مي‌توان زمينه سازي يا ايجاد كرد، شناسايي نمايد.

اهميت و ضرورت تحقيق:

از آنجايي كه شهادت نتايج اثر بخشي بر جامعه دارد توجه به جوانب مختل رهنگ ايثار و شهادت علاوه بر اجر معنوي، آثار مثبت راواني نيز دارد جلو بسياري از انحرا ات مختل را مي‌گيرد. اثر شهادت در جامعه سركوبي گردنكشاني است كه به نام اسلام و تر ند اسلام عمل مي‌كنند. از آن جايي كه جوانان بيش از ساير گروه‌هاي اجتماعي از ن وذهاي رهنگي داخلي و خارجي متأثر مي‌شوند، اين ا راد از بعد پذيرش يكي از اصيل‌ترين ارزش‌هاي كشور اسلامي يعني رهنگ ايثار و شهادت مورد مطالعه قرار گر ته‌اند.

در بخش بعدي صل اول تعاري نظري ميزان پايبندي، رهنگ، جوان، دانشجو، رهنگ ايثار و شهادت و تعاري عملكردي، رهنگ، ميزان پايبندي، دانشجو و رهنگ آورده شده است.

در قسمت چارچوب نظري نظريه‌هاي مختل ي در خصوص ميزان پايبندي و الگوپذيري اجتماعي آورده شده است. (نظريه ستينگر، هورتن كولي، اش، آن ماري)

اهدا تحقيق

ال : هد آرماني:

پايبند كردن كل جوانان جامعه به رهنگ ايثار و شهادت

ب: اهدا ويژه:

1. بررسي ميزان الگوپذيري جوانان از رهنگ شهادت

2. بررسي ميزان الگوپذيري جوانان از رهنگ شهادت با توجه به تحصيلات مادرانشان

3. بررسي ميزان الگوپذيري جوانان از رهنگ شهادت با توجه به تحصيلات پدرانشان

پيش رض‌هاي تحقيق:

1. به نظر مي‌رسد هر چه شخص شهيدان بيشتري را بشناسد، الگوپذيري بيشتري دارند.

2. معمولاً ا راد، شهدايي را كه در رتبه اول و دوم مي‌شناسند الگوي خود قرار مي‌دهند.

رضيات تحقيق

1. به نظر مي‌رسد بين سن و انتخاب الگوي جوانان رابطه مستقيم وجود داشته باشد.

2. به نظر مي‌رسد بين جنس و انتخاب الگوي جوانان رابطه مستقيم وجود داشته باشد.

3. به نظر مي‌رسد بين مقطع تحصيلي و انتخاب الگوي جوانان رابطه مستقيم وجود داشته باشد.

4. به نظر مي‌رسد بين شغل مادر و انتخاب الگوي جوانان رابطه مستقيم وجود داشته باشد.

5. به نظر مي‌رسد بين تحصيلات مادر و انتخاب الگوي جوانان رابطه مستقيم وجود داشته باشد.

6. به نظر مي‌رسد بين تحصيلات پدر و انتخاب الگوي جوانان رابطه مستقيم وجود داشته باشد.

7. به نظر مي‌رسد بين ر تار مذهبي و اخلاقي و انتخاب الگوي جوانان رابطه مستقيم وجود داشته باشد.

8. به نظر مي‌رسد بين ارزش‌هاي ترويج شده و حاكم و انتخاب الگوي جوانان رابطه مستقيم وجود داشته باشد.

متغيرهاي مستقل اين تحقيق سن، جنس، مقطع تحصيلي، شغل مادر، تحصلات پدر و مادر، ر تار مذهبي، ارزش‌هاي ترويج شده و حاكم هستند و متغيرهاي وابسته، انتخاب الگوي جوانان است كه در اين تحقيق منظور الگوگزيني به معناي عمل به شرايع ( خواندن نماز، گناه نكردن و تقليد از شهدا) به كار ر ته است.

در صل دوم اين تحقيق شرح كاملي بر م هوم الگو، عوامل مؤثر در شكل‌گيري الگو (خانواده، مدرسه، همسالان و رسانه‌ها) ارائه شده است. شكا ‌هاي ارزشي ميان نسل‌ها، خصوصيات رهنگي، رهنگ و قوم مداري و رهنگ پذيري نيز به صورت مبسوط آورده شده است.

در صل سوم تعري شهادت، رابطه شهيد با جامعه، شهادت از نظر اجتماعي، كاركردهاي ايثار و شهادت براي جامعه مطرح شده است.

1. به وجود آمدن انسا‌ن‌هاي مصمم و مبارز

2. حضور بيشتر مردم در صحنه

3. بيداري و بقاي جامعه

4. كسب استقلال، آزادي و شر

5. درس مقاومت به جهانيان

6. شكست قدرت و رهنگ شيطاني شرق و غرب

7. رسوايي دشمنان

رهنگ شهادت و ويژگي‌هاي عمده آن، تغييرات اجتماعي و رهنگ شهادت، تثبيت رهنگ شهادت در خانواده، عوامل و شيوه‌هاي ترويج رهنگ شهادت و نتايج گسترش رهنگ شهادت و تأثير آن بر آحاد جامعه آورده شده است.

از جمله شيوه‌هاي ترويج رهنگ شهادت: 1- الگوسازي مناسب رهنگ شهادت 2- ترويج غيررسمي شهادت، به جاي شكل رسمي و حكومتي آن 3- ارائه شيوه هاي بديع و نوآوري در وسايل ارتباط جمعي اشاره شده است.

در صل چهارم كه با نام روش شناسي پژوهش مشخص شده نوع روش تحقيق تجربي و عملي و شيوه‌هاي گردآوري اطلاعات پرسشنامه مطرح شده است. جامعه آماري اين تحقيق تمامي دانشجويان دختر و پسر دانشگاه‌هاي استان تهران با حجم نمونه 100 ن ر هستند.. روش نمونه گيري تصاد ي ساده است و از دانشجويان مجتمع ولي عصر دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركز 50 ن ر دختر و 50 ن ر پسر به صورت تصاد ي انتخاب شده‌اند. روش تجزيه و تحليل اطلاعات ترسيم جداول يك بعدي و دو بعدي، محاسبه خي دو، ضريب همبستگي و ترسيم جداول نظرگاه‌هاي پاسخگو و عملكردها است.

در قسمت يا ته‌ها، جداول توزيع راواني پاسخگويان برحسب سن، جنس، مقطع تحصيلي، شغل و تحصيلات مادر، تحصلات پدر، وضعيت تأهل، عمل به شرايع، نماز خواندن، سن نماز خواندن، انجام خلا ‌هاي مذهبي، انجام اعمال پسنديده و احكام اسلام، شركت در نمازجمعه، شناسايي رابطه شخص با شهيدان، ميزان تقليد از شهدا، ارزش‌هاي مورد قبول، ارزش‌هاي زمان حاكم بر اساس وسايل ارتباط جمعي، ميزان تأثيرگذاري رهنگ شهادت، اولويت بندي عوامل مروج رهنگ ايثار و شهادت و ت اوت در ميزان پايبندي به رهنگ شهادت در ميان طبقات مختل جامعه آورده شده و نتايج توصي ي هر كدام از موارد وق براي مردان و زنان جداگانه ذكر شده است.

در صل چهارم اين رضيه ها بررسي شده‌اند:

1. بين دو متغير سن و انتخاب الگو رابطه معني‌داري وجود ندارد.

2. بين دو متغير جنس و انتخاب الگو رابطه معني‌داري وجود ندارد.

3. بين دو متغير مقطع تحصيلي و انتخاب الگو رابطه معني‌داري وجود ندارد.

4. بين دو متغير شغل مادر و انتخاب الگو رابطه معني‌داري وجود ندارد.

5. بين تحصيلات مادر و انتخاب الگوهاي ر تاري رابطه معني‌دار وجود دارد. (اما ميان اين متغير با الگوهاي نظري رابطه وجود ندارد.)

6. بين دو متغير تحصيلات پدر و انتخاب الگو رابطه معني‌دار وجود ندارد.

7. بين دو متغير ر تار مذهبي و انتخاب الگو رابطه معني‌دار وجود ندارد.

8. بين دو متغير ارزش‌هاي ر تاري و انتخاب الگو رابطه معني‌دار وجود ندارد.

با توجه به اينكه ارزش‌ها، انتخاب كننده الگوي نظري و عملي هستند مي‌توانند الگوهاي نظري و كري جامعه را شكل دهند و به آنها دوام و بقا ببخشند.

در انتها راهكارهايي براي گسترش و اشاعه رهنگ ايثار و شهادت بيان شده است:

1. جلوگيري از شكا و قطبي شدن جامعه

2. تأمين حداقل معيشت مردم

3. كارآمد كردن نظام بازرسي كشور

4. ح ظ و نگهداري نيروهاي ارزشي و ايثارگر

5. تدوين استراتژي رهنگي كشور

6. شناسايي آسيب‌هاي موجود اجتماعي