لطفا منتظر باشید ...
پيشازرتشتيان به روايت شهرستاني
معناي مجوس و كيومرث
10-1- ابتدا لازم به گفتن است كه (به روايت دكتر محسن ابوالقاسمي در كتاب دينها و كيشهاي ايراني در دوران باستان ) magus از فارسي باستان به صورت magous به يوناني راه يافته و از طريق سرياني به عربي به صورت « مجوس » وارد گرديده است . « مگوش » نامي است كه بر گروهي مادي كه به امور ديني مي‌پرداخته‌اند اطلاق شده است. پس از رواج دين زردشتي در ميان ايرانيان، « مگوش »ها امور دين زردشتي را به عهده گرفتند. ايران شناسان «ونديداد» را در برگيرنده‌ي عقايد «مگوش»ها دانسته‌اند. كلمه‌ي «مغ» بازمانده‌ي «مگوش» است. عربها پس از فتح ايران، كليه مذاهب پيشازرتشتي، زرتشتي و پسازرتشتي را مجوس خطاب مي‌كردند. در هر حال مگوشها يا مغان مشتمل بر ( كيومرثيان ، زروانيان و زرتشتيان ) مي‌باشند . معني كيومرث «زنده‌ي ميرا» است. صورت اوستايي كيومرث، كه در فارسي ميانه‌ي زردشتي به صورت omart ـ gay آمده، tan mar gaya است . gaya به معني « زندگي » است و tan mar « مردني » معني مي‌دهد . در ايران پيش از اسلام دو زروان بوده است يكي «زروان ديرند خدايي » يعني زماني كه حكومت او طولاني است، و ديگري « زروان اكرانگ » يعني « زمان بي‌كرانه ». برخي از تاريخ پژوهان غربي، زروان كبير را «عالم كبير » macrocosm و كيومرث را « عالم صغير » (microc osm) دانسته و گفته‌اند كه كيومرث از «زروان كبير» به وجود آمده است . گفتني است كه كيومرث بنابر روايات ديني زردشتي نخستين انسان و بنابر روايات ملي ايرانيان نخستين پادشاه است. كريستن سن، ايران‌شناس دانماركي، همه‌ي روايات ديني و ملي را در نمونه‌هاي نخستين انسان و نخستين شهريار، ج 1، ص 13 و پس از آن، گردآوري كرده است. در بيت زير از شاهنامه، كيومرث نخستين انسان به شمار رفته است :
چو از خاك مر جانور زنده كرد
نخستين كيومرث را زنده كرد
نخستين كيومرث را زنده كرد
نخستين كيومرث را زنده كرد
