گردهمايى پيروان اديان مختلف در واتيكان

سعد اله مسعوديان

گردهمايى پيروان اديان مختلف در واتيكان توسط آرينزه برگزار شد. وى در سخنرانى خود بر لزوم همكارى اديان مختلف از جمله در زمينه دفاع از عدالت اجتماعى و خانواده و مبارزه با فساد و افراط گرايى مذهبى تاكيد كرد. فيتز جرالد نيز از همكارى بين مسلمانان و مسيحيان در پاكستان براى مبارزه با انحرافات قانون درباره قانون توهين به مقدسات اسلامى تمجيد كرد. رئيس اتحاديه بين المللى مطبوعات كاتوليكى، خانم ترزا اچوى نيز به گسترش فساد، خشونتها، خود خواهيها و سقوط ارزشهاى اخلاقى و نقشى كه اديان مى‏توانند براى مبارزه با اين پديده‏هاى منفى ايفا كنند، اشاره كرد و افزود: برخى پيروان اديان مختلف، چه مسيحيان و مسلمانان و چه يهوديان و هندوها و غيره، متاسفانه مرتكب بدترين وحشى گريها شده‏اند، در حالى كه هيچ دينى خشونت را توصيه نكرده و قبول نمى‏كند. پس لازم است‏بين اعتقادات دينى واقعى و انحرافات كسانى كه به نام دين مرتكب چنين خشونتهايى مى‏شوند، تمايز قائل شد.

تعداد شركت كنندگان از 12 دين مختلف بالغ بر 230 نفر، كاتوليكها 72 نفر، مسيحيان غير كاتوليك‏27 نفر، مسلمانان 42 نفر، يهوديان نفر، بوداييان‏23 نفر، هندوها9 نفر، زرتشتى‏ها 2 نفر وبهاييان 2 نفر بودند.

شركت كنندگان به هشت گروه تقسيم شدند و موضوع همكارى بين الاديان در آستانه هزاره سوم را مورد بررسى و تحقيق قرار دادند. شركت كنندگان از شهر آسيزى ديدار كرده، در مراسمى كه توسط پاپ برگزار شد، شركت كردند. اعلام شد كه دالايى لاما نيز در اين مراسم حضور خواهد يافت. (اونير -26 اكتبر)در بيست و هشتم اكتبر مراسم اختتاميه پيروان اديان مختلف در حضور پاپ برگزار شد. در اين مراسم تقريبا 50 هزار نفر حضور داشتند. پيروان اديان، قبل از برگزارى مراسم، در مكانهاى ويژه، براساس اعتقادات خود دعا كردند. كاردينال ارينزه و كاردينال اچگراى در سن پيترو به شركت كنندگان مراسم درود فرستاد و عده‏اى از نمايندگان اديان، از جمله خاخام اعظم پاريس، سيراك، امام الدين محمد از نيويورك، يك خانم بودايى و يك انگليكن سخنرانى كردند. در مراسم مذكور متن بيانيه نهايى شركت كنندگان اجلاس پيروان اديان قرائت‏شد. دراين بيانيه بر لزوم همكارى بين اديان در خصوص رد افراطى گرى، تعصب و رقابت تاكيد و اظهار گرديد: فقر، نژاد پرستى، آلودگى محيط زيست، مادى گرايى، جنگ، جهانى سازى، ايدز و تبعيض از مواردى هستند كه براى مبارزه با آن، همكارى بين اديان ضرورى است.

در بخش ديگرى از بيانيه از همه مسؤولين جهان خواسته شد تا استفاده از دين را به عنوان وسيله‏اى براى ايجاد كينه و خشونت محكوم كنند و از رهبران مذهبى درخواست‏شد تا براى ايجاد گفت و گو بكوشند.

در پايان بيانيه، امضا كنندگان تعهد كردند كه از اشتباهات مرتكب شده (توسط گذشتگاه همكيش خود) طلب بخشش كنند و براى استقرار صلح و آشتى بكوشند.

پاپ در سخنانى در اين مراسم از حضور پيروان اديان گوناگون ابراز خوشحالى كرد. وى بر نقش رهبران دينى در ايجاد صلح و عدالت تاكيد كرد و اظهار نمود: دستاويز قرار دادن دين براى توجيه خشونت محكوم است و دين نبايد بهانه‏اى براى راه اندازى جنگ شود. (اونيره -29 اكتبر)

واتيكان در يك ابتكار عمل ويژه حدود 240 نفر از نمايندگان و رهبران اديان و مذاهب مختلف دنيا را از تاريخ 24 تا 28 اكتبر (2 تا6 آبان 1378) گردهم آورد.

اين افراد از چهل و هشت كشور مختلف بودند. تمام افراد دعوت شده به عنوان نمايندگان و افراد وابسته به دين يا مذاهب (بدون وابستگى به دولتها) معرفى شدند و تنها از نمايندگان ايران و تركيه و الجزاير به عنوان نماينده دولتهاى اين سه كشور ياد شد. در فهرست اسامى مدعوين، نام آيت الله تسخيرى از جمهورى اسلامى ايران به چشم مى‏خورد كه به جاى ايشان، حجت الاسلام نعمانى دراين اجلاس شركت كرد.

برگزارى اين گردهمايى كه با تبليغات گسترده‏اى از سوى واتيكان همراه بود، توسط دو كاردينال معروف واتيكان، آرينزه (رئيس شوراى پاپى گفت و گوى بين الاديان) و اچگراى (رئيس كميته برگزار كننده مراسم سال ژوبيله) افتتاح و اداره شد.

نمايندگان مذاهب مختلف كه از قبل اسامى آنان مشخص شده بود، به فراخور، هر كدام بين 1 تا3 دقيقه با عنوان درود فرستادن به پيروان و نمايندگان مذاهب، سخنان كوتاهى بيان مى‏كردند. لازم به يادآورى است كه در اين قسمت از برنامه سمينار، نماينده سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامى، حجت الاسلام نعمانى، از دبير اجلاس تقاضا نمود كه وى نيز سخنان كوتاهى ابراز نمايد. فيتز جرالد با معرفى كردن ايشان به عنوان نماينده شيعيان، وى را به پاى تريبون دعوت كرد. آقاى نعمانى در ابتدا پس از اين كه خود را نماينده نه فقط شيعيان كه عضوى از جامعه بزرگ اسلامى بلكه نماينده مسلمين معرفى كرد، تاكيد نمود كه با وجود نحله‏هاى مختلف در آيين اسلام نبايد گمان كرد كه هر كدام از نمايندگان مذاهب و فرق اسلامى ح رف خاص خود و متمايز از ديگران دارند، بلكه در ديدگاه كلان، افتخار همه ما اين است كه مسلمانيم و پيرو حضرت ختمى مرتبت محمد (ص) هستيم. سخنان آقاى نعمانى تقريبا طولانى‏ترين سخنرانى بخش «درود فرستادگان نمايندگان مذاهب‏» در اجلاس بود كه البته با تشويق مناسب حضار روبرو گرديد.

اين گردهمايى به عنوان اولين برنامه مهم واتيكان در پيش درآمد سال ژوبيله برنامه ريزى شده بود. با توجه به تشكيلات گسترده، توانايى اجرايى بالا، هويت مشخص رسمى جهانى واتيكان، كاتوليسيزم شايد منحصر به فردترين مذهب موجود دنيا براى برگزارى چنين اجلاسهاى همه جانبه‏اى باشد. اجلاسى كه شركت كنندگان اديان مختلف در سطوح مذهبى و دولتى بالا در آن حضور يافتند.

در كنار نكات مثبتى كه براى نمايندگان اديان مختلف با شركت در اجلاس مذكور متصور است، نبايد فراموش كرد كه مهمترين بهره برداريهاى ممكن را كليساى كاتوليك از ابعاد مختلف اين گردهمايى مى‏نمايد و اگر به اين نكته توجه شود كه بين نسبت‏بهره بردارى كليساى كاتوليك از اين اجلاس و حضور هرچه متراكمتر و بيشتر پيروان اديان در اين گونه گردهماييها، ارتباط مستقيم وجود دارد، اين نتيجه گيرى بديهى خواهد بود كه مذاهب و نمايندگان آنان، خواسته و يا ناخواسته، در جهت تامين اهداف و مقاصد خاص برگزار كنندگان قرار مى‏گيرند، هرچند كه برخى اهداف متصور از برگزارى اين اجلاس ممكن است فرادينى تلقى شود، ولى حسب برخى استدلالها، اهداف خاص واتيكان، به مراتب در بعد كمى و كيفى بيشتر است، مانند موارد زير:

1- در جلسه افتتاحيه كه در حضور پاپ و با شركت مردم در فضاى باز و بدون محدوديت‏حضور همه افراد، برگزار شد، تقريبا همه نمايندگان اديان براى دست دادن با پاپ (و در حقيقت تبريك جستن از پاپ به زعم و نگاه مشاهده كنندگان) در صف طويلى ايستادند، اين امر بيانگر نوعى كرنش، اذعان برترى و معنويت‏بيشتر رهبر كليساى كاتوليك، انتظار دهها هزار پيرو و كليسا و دسته‏هاى توريستى فراوانى از كشورهاى مختلف دنياست. كليساى كاتوليك با توجه به موضع انفعالى شديد كه طى سالهاى گذشته بخصوص در برابر پروتستانيزم (در آمريكاى مركزى و جنوبى)، اسلام (در آفريقا، آسيا و اروپا) و بودائيسم (در اروپا) داشته و بنا به اعتراف مقامات كليسايى، روزانه هزاران نفر از آيين كاتوليك به كسوت ديگر اديان و مذاهب درمى‏آيند (1) و با مشاهده اين واقعيت تلخ، تخم ترديد و تشويش كاشته مى‏شود. احتياج مبرم به تزريق اكسير «اعتماد به نفس‏»، احساس قوت و توانايى در پيكر خود و روان پيروانش دارد. ايجاد صحنه‏هاى پرشورى كه سخنرانان مذاهب مختلف در يك گردهمايى بين المللى از پاپ تجليل مى‏كنند، دستش را مى‏بوسند و روح حاكم بر فضاى برگزارى مراسم، حاكى از محوريت كليساى كاتوليك است و مسجد و دير و كنيسه و... برگرد اين محور در حال چرخش‏اند، يكى از مناسبترين روشهاى ايجاد تقويت و اعتماد به نقش اصحاب كليسا و پيروان آن است.

همان طور كه در بيانيه پايانى مشاهده شد، كليسا با مديريت چنين اجلاسهايى، در پى تعميم خواستها و برنامه‏هاى خود به ديگر اديان برمى‏آيد. آن قسمت از بيانيه كه از قول شركت كنندگان اجلاس مى‏گويد كه «ما از اشتباهات و گناهان گذشته در دين خود عذرخواهى كرده و از خدا طلب بخشش مى‏كنيم‏»، هم مهر تاييدى بر رفتار مالوف چند ساله گذشته پاپ است و هم تبعيت از آن راه را در ذهن و فكر پيروان ديگر اديان زمينه سازى مى‏كند.

اگر چه «ژوبيله‏» در مسيحيت، بهانه‏اى براى ابراز يك اميدوارى فراتر و گسترده‏تر به فضل و رحمت الهى است و بخودى خود ممدوح است، اما بى شك برنامه ريزى دراز مدت و پرتشريفات كليساى كاتوليك براى برگزارى اين سال (سال 2000) در راستاى فعاليتهاى تنصيرى كليسا در لباس و رفتار ديگرى است. با مرور برنامه‏هاى بين المللى واتيكان در برپايى مراسم اين سال، حضور و استفاده گسترده از غير مسيحيان نظير مهاجرت سمبليك نمايندگان اديان از بين المقدس به رم به نشانه يادآورى مهاجرت پطرس از خاورميانه به اروپا، براى ترويج آيين مسيحيت است (كه در ماه مارس 2000 انجام مى‏شود)، از اين نوع مى‏باشد.

منبع: سفارت ج. ا. ا - واتيكان

. رئيس دانشكده پاپى برزيلى در ديدار با نگارنده گزارش در سال‏1996 اقرار كرد كه تنها در آمريكاى لاتين روزانه به طور متوسط هشت هزار كاتوليك به پروتستانها مى‏پيوندند.