نقاشي كودكان

منبع : مقدمه اي برروانشناسي نقاشي كودكان

ترجمه عباس فجر

به طوركلي مي توان گفت هرچه كه كودكان بزرگتر مي شوند ، نقاشي هاي آنها جزئيات بيشتر ، متناسب تر وواقعگرايانه تر مي يابد

طبقه بندي مراحل تكاملي

از18 ماهگي تا 5/ 2 سالگي :

كودكان معمولا كشيدن علائمي برصفحة كاغذ را ازحدود 18 ماهگي به بعد آغازمي كنند . ازديدگاه بيشتر پژوهشگران اين خط خطي كردن ها حركاتي بي هدف وناهماهنگ نيست ، بلكه نشاندهندة آگاهي نسبت به الگو وافزايش هماهنگي چشم - دست است . كودكان براي رسيدن به درجه اي ازتوازن بصري به خط خطي كردن كاغذ مي پردازند ويا يك خط را بالاي خطي كه قبلا كشيد ه اند مي كشند . خط خطي كردن براي كودكان كاملا جذاب است . پژوهشگران اين خط كشيدن هاي اوليه را صرفا بازي وتمرين مي دانند. به هر حال زماني فرامي رسد كه كودكان شروع به تفسير خطوط خود به عنوان تصوير مي كنند . كودكان عموما قبل از آن كه كشيدن را آغاز كنند مقاصد خود را بيان نمي كنند بلكه اغلب پس از اتمام كار به تفسير نقاشي خود مي پردازند . نخستين شكل بسته اي كه توسط كودكان كشيده مي شود تقريبا مي تواند جايگزين كليه اشياي موجود درمحيط كود ك باشد. دايره ، ساده ترين طرح بصري براي كودكان خردسال است .

از 5/2 سالگي تا 5سالگي :

ازحدود 5/2 سالگي آشكار مي شود كه كودكان نقاشي هاي خود را بازنمايي چيزي تلقي مي كنند . گاهي اوقات پيش از آنكه كشيدن نقاشي را آغازكنند مقاصد خود رابيان مي كنند وديگر معني نقاشي تاپايان تكميل آن پنهان باقي نمي ماند ، اما هنوزدرتفسير كودكان از نقاشي خود، نوعي عنصر فرصت طلبي وجود دارد . دراين مرحله از تكامل چنانچه نقاشي كودكان درعمل شبيه به چيز ديگري از كار درآيد ، آنها از قصد اعلام شدة خود عدول مي كنند . دراين مرحله ، ديگران نيز اين خط خطي ها را باسهولت بيشتري درك مي كنند وبه تدريج اشكال بيشتر ومتنوع تري دريك صفحه كشيد ه مي شود . اشكال تفكيك نشده ونامنظمي كه كودكان مي كشند به تدريج به صورت دايره ها ، مربع ها ، مثلث ها وصليب ها قابل تشخيص مي شوند . اين شكل ها كه جملگي به صورتي طرح گونه كشيده مي شوند اغلب روي يكديگر قرارمي گيرند وبه چيزي تبديل مي شوند كه آنها را ‹‹ ترتيب ›› مي خوانيم . ساير شكل هاي مهم درنقاشي هاي كودكان عبارتند از : خورشيدها ، دايره ها وشعاع ها ، از 5/3 سالگي به بعد است كه كودكان برقرار كردن رابطه ميان جزئيات يك نقاشي را آغاز مي كنند . به نظرمي رسد كه بسياري از نقاشي هاي آنها دراين مرحله مبتني برقواعد يا طرح هاي ساده است ، به عنوان مثال نقاشي نمونه وار چهرة انسان دراين مرحله ، مشتمل بريك دايره به جاي سر( يا يك سروبدن مركب ) ودوخط آويزان به جاي پاست ، براي مشخص كردن جزئيات چهره ازقبيل چشم ها ودهان ممكن است علائمي دردرون دايره گذشته شود . اين قبيل چهره ها اغلب ‹‹ بچه غورباغه اي ›› ناميده مي شوند . گاهي اوقات به نظرمي رسد كه اين نقاشي هاي طرح دار ، بيش از آنكه بازنمايي دقيق موضوع نقاشي شده باشند جنبه اي نمادين دارند ؛ به عنوان مثال نتايج به دست آمده از مشاهدات نشان مي دهد كه وقتي از كودكان ساكن درواحدهاي آپارتماني خواسته شده تامنزلي مسكوني خود را نقاشي كنند ، آنها به كشيدن نقاشي هاي متداولي از خانه هاي داراي سقف شيرواني ودودكشي كه از آن خارج مي شود پرداخته اند .

5سالگي تا 8 سالگي :

به طور كلي هرچه كه كودكان بزرگتر مي شوند نقاشي هاي آنها نيز واقعگرايانه تر مي شود . اما نقاشي هاي كودكان درفاصلة سني 5 تا 7 سالگي هنوزشامل عناصري است كه كودك بروجود آنها آگاهي دارد ، حتي اگر به طور طبيعي قابل رؤيت نباشند . به اين لحاظ حاصل كار آنها نقاشي ‹‹ شفاف بيني ›› يا ‹‹ اشعه ايكس ›› ناميده مي شود ؛ مانند نقاشي اي كه درآن بچه اي درشكم مادرش است نشان داده مي شود . دراين مرحله نقاشي هاي آنها ازچهرة انسان ، طرح بچه قورباغه اي را پشت سر مي گذارد وبه نشان دادن سر وبدن جدا از يكديگر مي رسد . جزئيات بيشتري از قبيل دست ها ، انگشتان ولباس بيش از پيش تصوير مي شوند .

8سالگي تا نوجواني :

كودكان 8 ساله به بالااغلب سعي مي كنند درنقاشي هاي خود عمق را نه تنها دراشياي منفرد بلكه دررابطه ميان اشيا نيزنشان دهند . همچنين نقاشي هاي آزاد بچه هاي بزرگتر ، يعني بچه هاي 9يا 10 ساله از نظرسبك به تدريج به سمت الگوهاي قراردادي حركت مي كند . دراين مرحله چهره هاي كارتون وچهره هاي سريال هاي كميك مرتب نقاشي مي شوند . نقاشي ها تنوع وتشخيص كمتري پيدامي كنند . به نظرمي رسد كه كودكان دراين سن اغلب از نقاشي خود ناراضي اند وديگر رغبتي به انجام اين فعاليت ندارند . گفته مي شود دليل اين امر آن است كه آنها قادرنيستند نتايج دلخواه خويش را از نقاشي هاي خود به دست آورند .