استان سمنان با وسعتي برابر 98515 کيلومتر مربع 8/5 درصد مساحت کل کشور است. اين استان از نظر مساحت ششمين استان کشور است. و وسعت آن حدود چهار برابر تهران مي باشد.اين استان در حال حاضر داراي 4 شهرستان 14 شهر 10 بخش و 28 دهستان است. شهر هاي آن عبارتند از سمنان، شاهرود، دامغان و گرمسار. شهرهاي تابعه استان نيز عبارتند از سمنان، مهدي شهر، شهميرزاد، سرخه، شاهرود، بسطام، تجن، کلاته، خيج، ميامي، بيارجند، دامغان، گرمسار، ايوانکي و آرادان.استان سمنان در دوران باستان بخشي از چهاردهمين ايالت تاريخي ورن (ورنه) از تقسيمات شانزده گانه اوستايي بود. برخي از دانشمندان اين ايالت را گيلان فعلي مي دانند ولي قدر مسلم اين که ورن يا ورنه متشکل از صفحات جنوبي البرز و خوار شمال سمنان, دامغان, خوار, دماوند, فيروزکوه, شهميرزاد, لاسگرد, ده نمک و آهوان, قوشه, ويمه و نقاط کوهستاني مازندران بوده است.
صنايع دستي
استان سمنان از مراکز قابل توجه صنايع دستي کشور است. در اين استان انواع صنايع دستي نظير قاليبافي، گليم بافي، نمد مالي، سراميک و سفالسازي و... وجود دارد که هر يک از آن ها سوغاتي گرانقدري براي بازديدکنندگان از استان محسوب مي شوند. مهم ترين صنايع دستي استان عبارت اند از :
قاليبافي
قاليبافي و توليد قالي و قاليچه از ديرباز يکي از توليدات مهم استان سمنان به شمار مي رفته است. اين منطقه که در دوران قبل، داراي استادان زبردست قاليباف و طراح نقش قالي بود و قالي ها و قاليچه هاي نفيسي از دارهاي آنان به عمل مي آمد. به دليل ورود فرشهاي ماشيني به بازار و نداشتن صرفه اقتصادي و همچنين نبود پشتوانه نيروي کاري و طراح قالي و نيز به دليل کهولت تدريجي استادان و کارگران قاليباف، اين رشته دچار رکود فاحش شده است. امروز قاليبافان استان از نقش و طرح ساير مناطق مانند تبريز، مشهد، اصفهان، نائين، کاشان، يزد و کرمان استفاده مي کنند. در زمينه بعضي از قالي ها گل هاي اسليمي، شکوفه ها، غنچه ها و برگ هاي گوناگون با شاخه هاي ظريف ديده مي شود و در بعضي از طرح هاي شاه عباسي، افشان، ترنجي، خوشه، برگ فرنگي، درختي، شکارگاه و... مورد استفاده قرار مي گيرد يا ترکيبي از اين طرح ها هستند. بخش مهدي شهر و شهرستان شاهرود از مراکز مهم توليد قالي و قاليچه در استان سمنان به شمار مي روند.
گليم بافي
گليم به عنوان نخستين زيرانداز بشر، داراي سابقه توليدي بسيار طولاني است. بافت گليم اگر چه به گونه بسيار ساده آغاز شده، اما در طول سالياني که از عمر آن مي گذرد، هنرمندان ايراني در تکميل ان نقش فوق الاده چشمگير ايفا کرده اند و توانسته اند آن را به عنوان محصولي برخوردار از ارزشهاي هنري و مصرفي توامان حتي روانه بازارهاي خارجي کنند. گليم که در مقايسه با قالي داراي شيوه بافتي آسانتر است و به همان نسبت قيمت ارزانتري دارد، هنري در انحصار روستا نشينان و عشاير به حساب مي آيد. روستاهاي شهرستان گرمسار، سمنان و روستاهاي کندو، خيج و رضاآباد شاهرود از مراکز توليد اصلي گليم در استان سمنان هستند.
نمد مالي
يکي ديگر از صنايع دستي که قدمتي ديرينه در استان سمنان دارد، نمد مالي است. وضعيت فعلي توليد نمد در استان سمنان از نظر کمي و کيفي بسيار مطلوب است و مراکز توليد نمد در استان، شهرستان سمنان، دامغان و روستاي ابرسيج شاهرود است. مواد اوليه مصرف شده در نمد مالي پشم است که در اندازه هاي مختلف تهيه مي شود. آنچه در نمد مالي مي توان مشاهده کرد، ذوق و هنر، به همراه تحرک توليد کننده است. توليدات اين زحمات کشان علاوه بر استفاده شخصي به روستاهاي شمالي استان و شهرستان مازندران ارسال مي شود.
چاپ قلمکار
چاپ قلمکار، گونه اي از چاپ سنتي روي پارچه بافته شده است. براي نخستين بار، قلم کار سازان ايراني براي دسترسي به توليد بيشتر و ايجاد هماهنگي و يکنواختي نقش ها، استفاده از مهره هاي چوبي را جايگزين استفاده از قلمو ساخته اند. براي فراهم آوردن امکاناتي به منظور استفاده مردم، قلم کار را که در گذشته فقط براي روي پارچه هاي پشمي و ابريشمي انجام پذير بود بر انواع پارچه از قبيل متقال، کتان، چلوار و کرباس و... انجام دادند. در حال حاضر چاپ قلم کار به وسيله قالب هاي چوبيني که داراي نقوش برجسته است انجام مي شود. در حقيقت رکن اصلي قلمکار سازي را قالب سازي تشکيل مي دهد که معمولاً توسط افرادي که حرفه و تخصصشان قالب تراشي است به تفکيک رنگ و حداکثر در چهاررنگ روي چوب هاي گلابي و زالزالک تراشيده مي شود گروهي از هنرمندان در رشته هايي چون ريشه تابي که پارچه زير ساخت قلمکار را آماده مي سازد يا صحرا کاري که کارهاي رنگ رزي، سفيد گري، بخار و شستشوي پارچه هاي قلمکار را به عهده دارد به فعاليت مشغولند مهمترين مرکز اين صنعت در استان در شهرستان دامغان قرار دارد که ماهانه مقادير هنگفتي انواع روميزي پرده و سفره و ساير محصولات قلمکار توليد و براي صدور به خارج از کشور آماده مي کند.
سفالگري و سراميک
سفالگري از مهمترين و قديمي ترين دست ساخته هاي بشر است. آثار سفالي برخلاف آثار يافته شده فلزي، چوبين و... در زير خاک فاسد نمي شود و به خاطر اين حالت استثنائي، به اطلاعات گويا درباره آن مي توان پي برد. صنعت سفالگري در استان سمنان از پيشينه معتبر برخوردار است. به طوري که دکتر اريک اشميد هنگام حفاري در اطراف دامغان اميدوار به کشف شهر افسانه اي هکاتوم پليس يا شهر صد دروازه بود، اگرچه موفق به کشف بقاياي شهر مورد نظرش نشد، ولي به مجموعه اي از بهترين فراورده هاي صنعتگران دو تا سه هزار سال قبل از ميلاد مسيح دست يافت اين فراورده ها شامل کوزه هاي بزرگ به اشکال هندسي و داراي لعاب قهوه اي روشن و کرم بودند. از آنجا که زمينه هاي لازم براي صنعت سفالگري در اکثر نقاط استان فراهم بوده، اين صنعت با وجود فراز و نشيبهاي تاريخي، به حيات خويش ادامه داده است. در سالهاي اخير، راه اندازي واحدهاي آموزش سفالگري و سراميک در شهر هاي سمنان و شاهرود موجب احيا و رشد بيشتر اين صنعت در استان شد و هم اکنون ضمن توليد و ارسال مقادير بسياري از توليدات اين رشته به استانهاي ديگر، زمينه هاي توليد کالاهايي براي بخش صادرات خارجي نيز فراهم شده است. در حال حاضر سفالگران استان سمنان در کارگاههاي سفالگري و سفال سازي در سطح استان به ساختن گونه هايي ارزشمند سفال مشغولند. در اين ميان، کارگاه سفال گري و سفال سازي قان بيگي در شاهرود از اهميتي ويژه برخوردار است.
دستباف ها
در زماني نه چندان دور، مردمان همين سرزمين پارچه هاي مورد نياز خويش را با دست هاي هنر آفرين خود تهيه مي کردند که از نظر تنوع رنگ، نقش، طرح و شيوه هاي بافت شگفت انگيز بود. هر چند زندگي ماشيني و گرايش به سوي تجدد باعث شد لطمه هايي جبران ناپذير بر اين صنعت وارد آيد، هم اکنون نيز در گوشه و کنار استان سمنان، صنايع دستباف رايجند. دستبافي شامل توليد پرده هاي سنتي و هنري و حوله و شال گردن و پارچه هاي متقال زير ساخت قلمکار است که در استان رايج است. علاوه برآن جاجيم، چادر شب، پلاس و چوفا (چوخا) که عمدتاً توسط روستائيان و عشاير توليد مي شود، از ديگر صنايع دست باف مردم استان است. ماهانه مقادير قابل توجه اي از اين توليدات به استان هاي ديگر و مراکز ارسال مي شود. شهرستان سمنان به ويژه سرخه، مهدي شهر، فولاد محله و روستاهاي شهرستان دامغان و روستاهاي بسطام از مراکز توليد ات جاجيمچه و دستباف استان به شمار مي روند.
لطفا منتظر باشید ...
