مبارزه با استعمار نسخه متنی

هدفهاى خاصّ سيد در اين طرح فشار آوردن بر انگلستان از سمت شرق وتهديد حمله نظامى به هند از طريق افغانستان وايران بود تا انگليس مجبور به تغيير سياست خود در باره اميران وافغانستان شود واحياناً امتيازاتى در جهت تخليه مصر وسودان بدهد وبا متوجه كردن روسيه به شرق از فشار انگليس بر عثمانى بكاهد.

روزنامه مسكو گزت در شماره13جولاى1878م ضمن درج شرحى در معرفى سيّد با اقتباس از روز نامه فرانسوى انترنسيژان ارگان حزب سوساليست فرانسه هدف سيّد رااز سفر به مسكو اين چنين نوشت:

(مقصد باز ديد او از روسيه اين است كه: با كشورى آشنايى حاصل نمايد كه شصت مليون هندى تمام اعتمادشان رابه آن بسته اند واميد وارند كه آنها را از زير يوغ منفور انگليس رهائى بخشد.)64

پس ازمرگ ناگهانى كاتكوف سيّد در يازدهم ذى قعده 1304هـ.ق به پترز يورك رفت وقريب به دوسال در آن جا ماندو بار جال سياسى ومقامات بلند پايه روسيه از جمله: تزار وز نيوولف ملاقات كرد65 وطرح خود رابا آنان در ميان گذاشت.آن طرح عبارت بود از: اتحاد روسيه وافغانستان عليه انگليس در هند اتحاد افغانستان وايران با تمركز قواو ايجاد فشارهاى دو جانبه در سرحدات هند با پشتيبانى روسيه اغتشاش در داخل هند توسّط مبلغين مذهبى هند يها وديگر اشخاص با نفوذ وبر انگيختن احساسات ضد انگليس در هند. حتى پيشنهاد مى كند: براى بر انگيختن مردم به افغانستان برود و از آن جا اقداماتى در هند توسط دوستان وپيروان خود به عمل آورد. در مقابل تزار روسيه به او پيشنهاد مى كند:شيخ السلامى مسلمانان روسيه را بپذيرد. سيد نمى پذيرد ومى گويد:

(من بدون حكم سلطان هم با مسلمانان نزديك هستم.)

سيّد در مدتى كه روسيه بود تلاشهاى فراوانى عليه انگليس انجام داد. در روز نامه ٌ(مسكو گزت) وديگر جرايد روسى با مقالات قوى نقش استعمارى انگليس ولزوم اتحاد كشورهاى اسلامى را نماياند. بسيارى از اين مقالات در كشورهاى اروپايى بويژه فرانسه وآلمان ترجمه ونشر گرديدونيز مقالاتى كه در روزنامه ها وجرايد اروپايى نشر مى داد در جرايد روست ازجمله:وريميه منتشر مى شد.

او از اين طريق وتماس بارجال فرهنگى سياسى روسيه تلاش مى كرد سياست روسيه رانسبت به مسلمانان تغيير دهد ويا تعديل كند.

مذاكرات سيّد با مقامات دولت روسيه نيز به نتيجه مطلوب نرسيد.67 اين گونه طرحها ماهيتّاً نمى توانست عملى شود; زيرا كه يا سيّد جمال بايد از جوهره انقلابى واعتقادى خود دست بردارد وتابع انگليسيها ياروسها شود كه نمى شد ويا روسها وانگليسيها از مواضع خصمانه و استعمارى خود دست دارند كه غير ممكن بود.

پيش از اين دومورد سيد جمال از رقابتهاى استعمارى بهره جسته بود. از

جمله: در رابطه با فرانسه كه گاهى تمايلاتى به آن نشان مى داد وگاهى عليه آن موضع مى گرفت. انتشار نشريه ضّد انگليسى(عروة الوثقى) در پاريس با استفاده از همين تاكتيك نشر مى شد كه پس از مدتى با همدستى انگليس وفرانسه تعطيل شد.

7.تلاش در راه اتحاد: روح صليبى حاكم بر جهان غرب اشغال برخى از كشورهاى اسلامى توسط غربيان ناتوانى وضعف جهان اسلام و… سيّد جمال رابر آن داشت كه بيشترين نيرو وتوان خودرا در راه زدودن غبارهاى تفرقه وروئيت وايجاد الفت بين مسلمانان به كار نبرد. او از اين راه مى خواست عزت وكرامت وسرورى رابه جهان اسلام باز گرداند:

(آگاه باشيد اگر ما نيرومند ومتحد باشيم قدمهاى ما در برابر آنان سدّ محكمى مى بندد ودستهاى ما هميشه بالاى سر آنان است.)68

او اتحاد و همبستگى ورها بودن از يوغ ديگران راشرط دين داراى وايمان مى دانست:

(آنان كه با نورايمان دلشان روشن است مى دانند كه يارى خداوندو عزيز داشتن دين او جز بايگانگى واتحاد همگامى صميمانه مؤمنان بايكديگر امكان ندارد.

آيا سزاوار است كه ببينيم كه مقام وشأن ما پائين آمده املاك ما در دست ديگران قرار گرفته وبيگانگان براى تعيين سرنوشت ما قرعه مى كشند؟ ولى ما حركتى و واكنشى از خودنشان نمى دهيم ووحدت كلمه نداريم. امّا با همه اين سستيها وسرافگندگى باز هم ادّعا مى كنيم كه به خداوند وآنچه پيامبرش محمد (ص) آورده ايمان داريم؟) 69

سيّد جمال الدين اسد آبادى فكر مى كرد: محدود كردن دامنه استعمار ورهايى كشورهاى اسلامى از سلطه بيگانگان با مذاكره تحقق مى پذيرد. از اين روى به دولتمردان نزديك مى شد وباب مذاكره رابا آنان مى گشود. ولى پس از عمرى تلاش دراين راه پى برد آب به غربال بيختن است. تكيه بر استبداد براى رهايى از استعمار امكان ندارد.

كه اين دو جريان با هم دارند ما هيّت حكومتهاى استبدادى مانع از آن است وى پس ازاين تجربه عمر سوز كه براى او وجهان اسلام سخت گران تمام شد به تماسهاى مردمى خود افزود كه نتايج مطلوبى هم به بار آورد. امّا متاٌسفانه دير شده بود و عمر آن عزيز كفاف نداد.

8.استمداد از عالمان دينى: سيد جمال الدّين اسد آبادى عالمان وبزرگان دينى راكه در ميان مردم از جايگاه والايى بر خوردار بودند ودر عمق دلها نفوذ داشتند بهترين ومناسب ترين عالم تحرك وپويايى مردم مى شناخت. از اين روى به هر شهرى كه وارد مى شد سراغ عالمان دين رامى گرفت وپيام دينى خود را از اين طريق به مردمان مى رساند. ملاقاتهاى گوناگون وى با عالمان عراق ايران مصر و نامه تحول آفرين او به ميرزاى بزرگ 71 وعالمان ايران72 نمونه هايى است از تلاشهاى عظيم آن مرد گرانقدر.

نامه بيدارى آفرين سيد جمال الدين اسد آبادى به ميرزاى بزرگ سند افتخار روحانيت بيدار تشيّع است. وى در اين نامه پرده از ارتباطهاى ذلت آفرين ناصرالدين شاه با دولت انگليس برمى دارد. امتيازات نكبت بارى كه استعمار داده برمى شمارد.امتيازائى چون: معادن راههاى ارتباطى كار وانسراها رود كارون راه اهواز تاتهران تنباكوو… را خيانت به ملت ايران مى داند واز عالمان بزرگ بويژه ميرزاى شيرازى به خاطر نفوذ سترگى كه دارد مى خواهد به فرياد ملت برسند و از غارت منابع ملى جلوگيرى كنند: