عبدالرضا لاوري يکي از راههاي بيان مختصات اجرام سماوي از جمله ماه استفاده از مولفه هاي سمت وارتفاع مي باشد.بنابراين با داشتن سمت وارتفاع دقيق هر جرم مي توان آنراموقعيت يابي و مشاهده نمود. نکته مهمي که در اين زمينه وجود دارد دانستن مکان مبدا ودر واقع شروع سمت وارتفاع مي باشد به بيان ديگربايد نقطه صفر مختصات سمت وارتفاع مشخص باشد.با داشتن يک افق مناسب وداشتن يک تراز وضعيت نقطه شروع مختصات ارتفاع روشن است همان طور که مي دانيد ارتفاع نقطه اي در افق صفر وارتفاع بالاترين نقطه بالاي سربرابر با 90 درجه است. مطلب مهمي که وجود دارد نقطه شروع اندازه گيري سمت مي باشد در صورتي که شب باشد بکمک ستارگان آسمان ودر صورتيکه روز باشدبکمک خورشيد ويا احيانا سياراتي که در روز نيز قابل مشاهده هستند مي توان با مراجعه به نقشه آسمان يا نرم افزارهاي مناسب سمت اجرام ودر نتيجه مبدا شروع سمت را پيدا کرد.بکمک قطب نما نيز با داشتن مقدار انحراف مغناطيسي اينکار شدني است. اينکارها دقت خاص خود را مي طلبد وداشتن مقداري تجربه لازم است. اينک مي پردازيم به مسئله رويت ماه نو در روز .در روشي که اکنون بيان خواهد شد تنها با توجه به ارتفاع ماه وخورشيد مي توان به شکار ماه نو پرداخت وبجز براي محاسبه در نرم افزار ديگر احتياجي به دانستن سمت نيست.
وسايل لازم:
1- تلسکوپ يا دوربين دوچشمي که مجهز به فيلتر مشاهده خورشيد است (تنها هدف اين است که بتوانيد با روشي ايمن خورشيد را در وسط ميدان ديد قرار داد) سه پايه آن بايد بگونه اي باشد که بتواند اندازه ارتفاع را نشان دهد وبتوان آنرا بگونه اي قفل کرد که مختصات سمت آن تغيير نکند يعني در جهت چپ وراست سوي آن تغيير نکند فقط بتواند بالا وپايين رود. 2- نرم افزاري براي محاسبه ارتفاع وسمت ماه وخورشيد مانند نرم افزار MOON CALC يا استاري نايت. 3- کلاه مناسب .بياد داشته باشيد که رصد را هنگام روز ودر آفتاب انجام مي دهيد. براي شروع کار يک زمان براي مثال ساعت يک بعد از ظهر انتخاب مي شود (اين زمان بايد بعد از زمان اذان ظهر محلي باشد.).در همين زمان تلسکوپ يا دوربين خود را به سوي خورشيد نشانه روي کنيد به شکلي که در وسط ميدان ديد قرار بگيرد فيلتر يادتان نرود. حال ارتفاعي که سه پايه نشان مي دهد را ياداشت کنيد.اينک با احتياط سه پايه رابگونه اي قفل کنيد که سمت آن تغيير نکند. مختصات مکان و تاريخ رصد را به نرم افزار بدهيد .با دادن ساعت 13 به نرم افزار سمت وارتفاع خورشيد را يادداشت کنيد. بکمک نرم افزاربا جلو بردن زمان زماني را پيدا کنيد که سمت ماه با همان سمت خورشيد برابر مي شود.(با توجه به اينکه ماه سمت چپ خورشيد است همواره آنرا تعقيب مي کند وبعد از چند دقيقه سمت آن با سمت خورشيد برابر مي شود.)در اين زمان ارتفاع ماه را ياداشت کنيد.بنابراين اگر در اين زمان به اندازه اختلاف ارتفاع خورشيد (ارتفاعي که سه پايه نشان ميدهد) وارتفاع ماه که نرم افزار نشان ميدهد سر تلسکوپ يا دوربين را پايين بياوريد (بدون آن که سمت تلسکوپ تغيير کند)مي توان انتظارداشت که ماه خود از سمت چپ به ميدان ديد وارد شده ومي توان آنرا شکار کرد اگر تمام اعداد محاسبه شده درست باشندواشتباهي درکار نباشد ماه در اين زمان در وسط ميدان ديد خواهد بود.مي توان جستجوي ماه را 2تا 3 دقيقه قبل از زمان مورد نظر شروع وبه همين ميزان بعد از زمان مورد نظر ادامه داد.واضح است که هرچه ميدان ديد وسيله مورد استفاده بيشتر باشد اين بازه زماني بيشتر است.اگر نتوانستيد ماه را ببينيد نااميد نشويد. بعد از چند دقيقه استراحت با نشانه روي مجدد به سوي خورشيد مراحل بالا را تکرار کنيد مثلا ساعت 14 را انتخاب کرده تلسکوپ را به سوي خورشيد هدايت کنيد بکمک نرم افزار با جلو بردن زمان زماني را پيدا کنيد که سمت ماه با سمت خورشيد برابر شود سر تلسکوپ را به اندازه اختلاف ارتفاع ماه وخورشيد پايين آورده وبه جستجوي ماه در ميدان ديد بپردازيد.شما تازمان غروب احتمالا تا سه مرتبه ديگر مي توانيدعمليات جستجو را تکرار کنيد. پيشنهاد مي کنيم براي حداکثر استفاده از زمان ارتفاع وسمت ماه وخورشيد را از قبل درزمان هاي مناسب رصد(بهتر است انتخاب زمان به گونه اي باشد که بعد از اتمام رصد اول چند دقيقه استراحت کنيد) ياداشت نماييد. شايد متوجه شده باشيد که رصد به اين روش را تا زماني مي توانيد ادامه دهيد که شرايط آن مهيا باشد بنابراين بعد از مدتي نمي توانيد اين روش را انجام دهيد.در کنار انجام رصدها به يک محاسبه براي استفاده از روشي ديگر احتياج داريد. مدت زمان مکث هلال يعني فاصله زماني بين غروب خورشيد وماه را بکمک نرم افزار پيدا کنيد.بر طبق رصدهاي انجام شده بهترين زمان رصد ماه نو زماني است که به اندازه چهار نهم از اين زمان گذشته باشد در اين زمان خورشيد چند درجه زير افق رفته و تاريکي آسمان براي مشاهده ماه نو مناسب تر شده است.با پيدا کردن اين لحظه(چهار نهم مدت مکث هلال بعد از زمان غروب خورشيد) بکمک نرم افزارسمت وارتفاع ماه را پيدا کرده وياداشت کنيد.اينک در نرم افزار زمان را آنقدر به عقب برگردانيد تا سمت خورشيد برابر با آن سمت شود.عملا در اين زمان که نرم افزار نشان مي دهد سمت خورشيد را در افق بکمک عوارض طبيعي مانند کوه يا درخت يا هر جسم دوري علامت گذاري کنيد .سپس در لحظه اي که ماه در بهترين زمان رصدي است(چهار نهم مدت مکث هلال بعد از زمان غروب خورشيد )تلسکوپ را در سمت همان علامتي که در افق گذاشته ايد و همان ارتفاعي که محاسبه کرده ايد قرار داده وبدون احتياج به چرخاندن در سمت وارتفاع به جستجوي هلال درون ميدان ديد تلسکوپ يا دوربين بپردازيد
لطفا منتظر باشید ...
