ايران 5/11/84 شايد بتوان گفت، چاي اين نوشيدني همگاني بر سر سفره و روي ميز بسياري از مردم جهان، در مهمانيها، جشنها و سوگواري ها و... به عنوان پيش غذا، پس غذا و گاه غذاي اصلي (چاي شيرين صبحانه ) جاي دارد، بعد از آب، يكي از ارزان ترين و پرطرفدارترين نوشيدني هاي جهان به شمار مي آيد. حال ببينيم چاي چيست؟ از كجا آمده است؟ چه فايده ها يا ضررهايي دارد؟ انواع آن چيست ؟ و نوشيدني هاي جايگزين آن كدام هستند؟ تاريخ دقيق استفاده از چاي (به علت قدمت آن) مشخص نيست ولي اصل اين گياه به چين، برمه و تونكن مي رسد . اين گياه علاوه بر چين، درهند، سيلان، ژاپن، اندونزي، ويتنام، تبت، قفقاز و ايران نيز مي رويد . چاي اولين بار در قرن هفدهم توسط هلندي ها به اروپا برده شد و بلافاصله مصرف آن همگاني شده و به ساير نقاط جهان رسيد. در ميان اروپاييان، انگليسي ها از طرفداران پرو پا قرص اين نوشيدني شرقي هستند . چاي گياهي است بوته اي كه گاهي ارتفاع آن تا 8 متر مي رسد. برگ هاي آن به صورت بيضي شكل، نيزه اي و نوك تيز، سفت و سخت هستند . چيدن برگ هاس سبز و جوان گياه به وسيله دست انجام مي گيرد و سپس براي آماده سازي به كارخانه تحويل داده مي شود. در كارخانه اين برگ هاي جوان و سبز، طي عملياتي، تبديل به چاي سياه مي شوند . اين عمليات عبارتند از: پژمرده كردن، لوله كردن، برشته كردن، تخمير كردن، بخار دادن، خشك كردن و بسته بندي كردن . براي تهيه چاي سبز، برگهاي سبز چاي را كمي برشته كرده و سپس خشك مي كنند، به همين دليل چاي سبز، رنگ خود را حفظ مي كند . چاي انواع مختلفي دارد كه نام هر يك به رنگ آن بستگي دارد. مانند: چاي سياه، چاي سفيد، چاي سبز و ... كه هر يك نيز انواعي دارد .
چاي سياه
چاي سياه داراي انواع مختلفي است كه هر نوع آن طرفداران خاص خود را دارد. معروف ترين چاي هاي سياه جهان عبارتند از :
1 ـ چاي چيني:
كه بهترين نوع آن چاي دارجيلينگ است و در دشت هاي هيماليا مي رويد و عطر آن بوي چغاله بادام را به ياد مي آورد .
2 ـ چاي كاروان:
چاي گرم و معطري است كه مقدار تئين آن كم است .
3 ـ چاي امپريال:
مخلوطي است از چاي و گل ياست كه عطر و طعم دود زده دارد .
4 ـ چاي يونان بزرگ:
چايي است با برگهاي نوك طلايي زيبا و طعم تند كه مناسب صبح و بعدازظهر است .
5 ـ چاي هاي فورمز:
كه مهمترين آنها «اولانگ بلند» نام دارد، داراي طعم بلوطي و مناسب صبحانه است .
چاي هاي هند و سيلاني :
اين چاي هاي كه مورد استقبال انگليسي ها هستند، عبارتند از :
پگو پرتقالي شكسته:
چايي است با برگهاي كوچك با طعمي تند و معطر كه چاي صبحانه و مناسب براي مخلوط كردن با شير است .
چاي قفقازي و روسي:
اين چاي داراي عطري لطيف و شرقي (با عطر گل برگاموت) است كه تركيبي از بو و طعم چاي هاي چيني و هندي را دارد .
چاي ايراني :
شايد بتوان گفت، بسياري از چاي هاي جهان ريشه ايراني (ايران باستان) دارند. اما امروزه آنچه به عنوان چاي ايراني شناخته مي شود، چاي شمال ايران، به ويژه منطقه لاهيجان است . چاي ايراني، (نوع مرغوب آن) در مقايسه با چاي هاي خارجي خالص تر است، زيرا، براي خوش عطر و طعم كردن آن از مواد معطر استفاده نمي شود. اما ايرانيان، طبق يك رسم قديمي از برگهاي تازه گل ياس و شمعداني براي معطر كردن چاي سنتي استفاده مي كردند .
خواص چاي سياه :
چاي، نوشيدني مفيدي براي تصفيه خون از طريق ازدياد ترشحات كليوي است، به هضم غذا كمك مي كند. سبب نشاط و بيداري و مانع خواب آلودگي مي شود. براي نقرس و اسكوربوت نيز مفيد است . برگ چاي داراي كلسيم، منيزيم، سديم، پتاسيم، آهن، پيگمان هاي فلاوونيك، بازهاي پوريك، تئوفيلين، ويتامين، كلرفيل، تانن و كافئين است. چاي سياه حاوي مقداري كافئين بوده، اما چاي سبز فاقد آن است، بنابراين چاي سبز آرام بخش تر است . نيكلا لمري (گياه شناس) مي گويد: چاي، ضمن دور كردن بخارهاي بدن، حالت نشاط و بيداري به روان مي دهد . مصرف چاي، بعد از غذا به هضم آن كمك مي كند، اما براي پيشگيري از عدم جذب آهن، بهتر است چاي 2 ساعت بعد از صرف غذا نوشيده شود. براي شيرين كردن چاي، عسل بهترين ماده است. علاوه بر آن، شكر سرخ و نبات نيز مفيد بوده و بهتر است بيماران ديابتي از توت استفاده كنند .
چاي سبز
اگرچه چاي سبز، نوشيدني ملي ژاپني هاست، اما چيني ها نيز از طرفداران پروپاقرص اين چاي بوده و خود، نوعي چاي سبز توليد مي كنند كه عطر تند گل ياس و گل هاي ديگر را در خود دارد كه به نام « ماندرن بزرگ ياسي» شهرت يافته است، نوشيدن اين چاي بعد از خوردن غذاهاي چيني بسيار دلچسب است . چاي سبز، فوايد بسياري دارد. شايد علت آن مربوط به عمل آوري چاي در كارخانه باشد. چاي سبز نوشابه بدون كافئين و به عنوان پيشگيري كننده از حمله قلبي و سرطان شناخته شده است و يك تونيك ( تقويت كننده) بسيار مفيد است. اين چاي داراي خاصيت ضد چربي (از هر نوع) و مقوي اعصاب بوده و قدري نيز خاصيت تب بري دارد. چاي سبز، معده را تقويت كرده، ضمن دفع سموم بدن، نفخ معده را نيز برطرف مي كند. چاي سبز باعث تقويت حافظه شده و براي افراد افسرده، يك داروي ضد افسردگي است، زيرا نوشيدن چاي سبز باعث نشاط و سر زندگي مي شود .
مضرات چاي
نوشيدن چاي ( از نوع چاي سياه) پر رنگ و غليظ ممكن است براي عده اي باعث تحريك اعصاب و يا تپش قلب شود. همچنين نوشيدن چاي پر رنگ براي خانم ها احتمال ابتلا به سرطان سينه را افزايش مي دهد كه بعدا به آن خواهيم پرداخت . يكي از شيميدانهاي معروف چيني مي گويد : « چيني ها هر روز حدود بيست فنجان چاي مي نوشند، بدون اينكه ضرري متوجه آنها باشد، زيرا روشي را كه در جوشاندن و دم كردن چاي به كار مي برند، سبب مي شود، قسمت عمده اي از «تانن» مضر آن خارج شود .» طريقه دم كردن چاي به روش چيني (اين روش، مخصوص دم كردن چاي سياه است .) ابتدا سماور را از آب صاف ( آب چشمه بهتر است) پر كرده و بجوشانيد . در مقابل هر فنجان چاي كه مايليد دم كنيد، دو انگشت چاي (مقدار چايي كه ميان انگشت شست و سباب جاي مي گيرد)را در قوري ريخته و كمي آب جوش روي آن بريزيد و مدت 2 دقيقه در كناري بگذاريد . پس از 2 دقيقه آب آن را خالي كنيد، زيرا اين آب داراي مقدار زيادي تانن است. سپس قوري را از آب جوش پر كرده، 3 الي 5 دقيقه آن را روي سماور بگذاريد تا دم بكشد. اين چاي مقدار زيادي از عناصر مضر خود را از دست داده است .
معطر كردن چاي
براي معطر كردن چاي، مي توان به آن مقدار گل ياس، گل سرخ، گل بهار نارنج، نعنا، هل، ليموي خشك يا تازه، چند پر زعفران، ( بسته به علاقه و ذائقه) به صورت تركيبي و يا به تنهايي اضافه كرد .
نكات ديگري درباره چاي :
بطور كلي؛ چاي فلورايد، پروتيئن، آنتي اكسيدان، آنتي بيوتيك و مواد ديگري كه به آن اشاره شده است، دارد.همچنين مدر بوده و به خروج سموم از عضلات كمك مي كند(از طريق تعريق). چاي محرك سيستم گوش و شنوايي است و براي رفع خستگي، تقويت سيستم اعصاب و در موارد اسهال ، تب برفكي، نقرس، اختلالات كليه (به صورت كمرنگ)، اسيداوريك(به مقدار كم مصرف شود)، تقويت توانايي ها و مواردي مانند مسموميتها، آنفولانزا، سرماخوردگي، سكته قلبي و مغزي( به عنوان پيشگيري؛ كمرنگ ) كاربرد دارد . توجه! اگر در هنگام دم كردن چاي، چند تكه ميخ آهني تميز را در قوري چاي بيندازيد، از سكته قلبي پيشگيري مي كند. در ضمن تفاله هاي چاي براي رشد موي سر و همچنين تقويت گلها و گياهان به عنوان كود گياهي مفيد است. گفته شده است چاي دم كرده بعد از 24 ساعت توليد سرطان مي كند. همچنين دم كردن ليمو عماني با چاي نيز توليد سرطان مي كند ! موارد پرهيز: در موارد عدم جذب كلسيم، پتاسيم و فقر ويتامين و نيز يبوست از خوردن چاي بپرهيزيد. زياده روي در مصرف چاي بپرهيزيد . زياده روي در مصرف چاي باعث ضعف حافظه مي شود. مصرف زياد چاي خون را از اسيدي مي كند. چاي داغ باعث آفت دهان مي شود . مصرف زياد چاي داغ باعث زخم روده و اثني عشر و بزرگي كيسه صفرا، تپش قلب، آنژين قلبي، فشار خون، سنگ اگزاليك، لكه و زردي دندان، كم خوني، بيماري تتاني، گرفتگي عضلات، سوزش مچ دست و پا، ورم معده و ازدياد گلبولهاي سفيد مي شود. مصرف بيش از اندازه چاي موجب لاغري (بر اثر اختلال در متابوليسم بدن) مي شود و در صورت زياده روي و مصرف چاي غليط سنگ كليه ايجاد مي شود. همچنين اگر چاي بيش از 24 ساعت دم بكشد، توليد سم كرده و موجب مسموميت مي شود . لذا توصيه مي شود از نگهداري چاي در فلاسك چاي خودداري كرده و براي تامين چاي در سفر و پيك نيك به جاي چاي، آب جوش در فلاسك ريخته و به هنگام نياز از آنچاي تازه دم تهيه كرده و نوش جان كنيد .
لطفا منتظر باشید ...
