عمل جراحی پس شریان کرونری بیماری شریان های کرونری چگونه انجام می شود؟ نسخه متنی

عمل جراي پس شريان كرونري بيماري شريان هاي كرونري چگونه انجام ميشود

عمل جراي پس شريان كرونري بيماري شريان هاي كرونري چگونه انجام ميشود

به شريانهايي كه خون و اكسيژن را به عضلات قلب مي رسانند اصطلاحاً شريان كرونري گفته مي شود. بيماري شريان كرونري كه در زبان انگليسي به آنها (CAD) گفته مي شود، زماني رخ مي دهد كه پلاكهاي از جنس كلسترول (چربي بَد) در درون اين شريانها ايجاد شوند. پلاكها موادي سفت و خشن هستند كه از مقادير مختلف كلسترول، كلسيم، سلولهاي عضلاني، بافتهاي نگهدارنده تشكيل شده و در شريانهايکرونري و ساير شريانهاي بدن تجمع حاصل مي كنند. اين اتفاقات به نام اسكلروز شريان ها (تصلب شريان) معروفند.

تصلب شريان هاي کرونري پس از مدت زماني سبب تنگي يك پارچه شريان كرونري مي شود. زماني كه شريان كرونري به ميزان 50% تا 70% تنگ مي شود. ميزان خون رساني به عضلات در زمان فعاليتهاي ورزشي به اندازه كافي نخواهد بود.

بنابراين در مواقع فعاليت بدني در افرادي كه داراي 50% تا 70% تنگي شريان كرونري قلب هستند خون و اكسيژن كافي به قلب در حال فعاليت نمي رسد. در اين حالت نياز قلب به اكسيژن وخون بالا مي رودو نرسيدن اكسيژن كافي به عضلات قلب سبب درد قلبي مي شود كه اصطلاحاًبه نام دردآنژيني معروف است. نكته جالب اينكه در حدود 35% از بيماران (خصوصا بيماران ديابتي)علي رغم كمبود اكسيژن براي عضلات قلبي اين درد را ندارندولي به جاي درد دچار تنگي نفس ناگهاني مي شوند.

اين افراد از لحاظ طبي داراي آنژين بي سر و صدا (ساكت) هستند و خطر بروز سكته قلبي در آنها مشابه با ديگران است. زماني كه تنگي شريانهاي كرونري به 90 تا 95 درصد مي رسد، افراد در هنگام استراحت نيز به درد قلبي دچار مي شوند يعني در مواقع استراحت هم خون و اكسيژن كافي به عضله قلب شان نمي رسد.

حال زماني كه يك لخته خون (ترومبوز) به روي پلاك تشكيل مي شود، ممكن است شريان كرونري به طور كامل بسته شود كه با ايجاد سکته قلبي و يا انفاركتوس سبب مرگ عضلات قلب در ناحيه مورد نظر خواهد شد. اگر عضلات زيادي از بين رفته باشند نارسايي قلب و مرگ رخ خواهد داد.

كشيدن سيگار، فشارخون بالا، كلسترول بالا و بيماري ديابت سبب افزايش خطر تصلب شريان خون است.

برخي از اين وسايل از انرژي ليزر استفاده نموده و با امواج نوري ليزر اين كار را انجام مي دهند و برخي ديگر به صورت چرخشي و مانند يك مته عمل نموده و پلاكهاي درون رگها را بريده و از جا در مي آورند.

ساختمان شريانهاي قلب:

درجدار قلب انسان شريانهاي ريزي وجود دارند كه خون داراي اكسيژن و مواد غذايي را به عضلات قلب مي رسانند. اين شريانها به نام شريانهاي كرونر» معروفند .

اين شريانها با آنكه قطر زيادي ندارند ولي به اندازه كافي خون و مواد غذايي را به عضلات قلب منتقل مي نمايند.

عمل جراحي باي پس چيست؟

لغت باي پس by passدر انگليسي، به معني راه فرعي و ميانبر است زماني كه شريانهاي كرونري قلب تا حد زيادي تنگ مي شوند، زماني كه شريانهاي كرونري قلب تا حد زيادي تنگ مي شوند، ديگر نمي توانند خون كافي را به مناطق تحت پوشش در جدار قلب برسانند. در اين مواقع فرد در ناحيه قفسه سينه خود احساس درد مي كند. اين درد در مراحل اوليه، در زمان قعاليت بدني فرد (بالا رفتن از پله ها، راه رفتن در سر بالايي، هنگام ورزش و ...) ايجاد مي شود و با استراحت فرد فروكش مي كند.

درد فوق در برخي موارد به دست چپ نيز سرايت مي كند. اين امر نشانه آن است كه در هنگام فعاليت بدني چون قلب به خون بيشتري نياز دارد، شريان هاي كرونري مي توانند اين مقدار خون را به جدار قلب برسانند و لي در زمان استراحت چون نياز عضله قلب به خون داراي اكسيژن و مواد غذايي كمتر ميشود، شريانهاي نيمه مسدود كرونري اين مقدار لازم را تأمين مي كنند و درنتيجه بيمار در زمان استراحت احساس درد نخواهد كرد. البته تشخيص درد قلبي به عهده پزشك است و نبا يد هر دردي در قفسه سينه را به عنوان درد قلبي تلقي نمايند. اختلالات ديگري مثل ناراحتي معده و غيره نيز دردهاي مشابه اي را در ناحيه قفسه سينه ايجاد مي كنند. بنابراين براي تشخيص قطعي تنگي شريان كرونري از روش هاي تخصصي مثل نوار قلب، آنژيوگرافي و غيره استفاده مي كنند.

در جراحي باي پس چه كار مي كنند.

در جراحي باي پس يك شريان مناسب را از جاي ديگري در بدن برداشته و يك سر آن را به صورت ميانبر به منطق پس ازناحيه گرفتگي شريان كرونر و سر ديگر آن را به شريان بزرگ آئورت پيوند مي زنند.

با اين كار خون از راه فرعي به ناحيه مورد نظر در جدار قلب مي رسد و مشكل بيمار مرتفع مي شود و ديگر دردي را در هنگام فعاليت احساس نخواهد كرد.

عمل جراحي باي پس براي بيماراني در نظر گرفته مي شود كه تنگي شريان كرونري ممكن است سبب قطع كامل جريان خون به جدار قلب شده و سبب مرگ سلولهاي عضله قلب (سكته قلبي -انفاركتوس عضله قلبي) شود. اين حالت در اصطلاح عاميانه به نام سكته قلبي خوانده مي شود. بنابراين قبل از آنکه سكته قلبي رخ دهد بايد با ايجاد يك راه فرعي از اين اتفاق جلوگيري نماييم. چون اگر سكته قلبي رخ دهد و سلولهاي عضله قلب در منطقه گرفتگي بميرند، ديگر نمي توان اين سلولها را به زندگي برگرداند و فرد دچار نارسايي قلبي خواهد شد و تا پايان عمر اين مشكل براي او وجود نخواهد داشت.

بيماري تنگي شريان كرونري چگونه ايجاد مي شود؟

افرادي كه داراي مقادير بالاي چربي مضرخون (LDL) مي باشند، افرادي كه سيگار ميكشند، آنهايي كه به بيماري مرض قند دچار هستند و يا آنهايي كه فشارخون بالايي دارند، احتمال تنگي شريان كرونري در آنها افزايش مي يابد.

در درون ديواره شريان كرونري موادي به نام پلاك كه اساساً از كلسترول ساخته مي شوند رسوب مي كنند. رسوب پلاكها در افراد ديابتي، داراي فشار خون بالا، سيگاري ها، مردان بالاي 45 سال و زنان بالاي 55 سال و در افرادي كه خانواده شان سابقه مثبت تنگي شريان كرونري وجود داشته است سريع تر رخ مي دهد.

اين اختلال سبب تنگي شديد يك يا تمام شريانهاي كرونري خواهد شد. زماني كه شريان كرونري به ميزان 50% تا 70% تنگ شود عبور خون از ميان اين مناطق ناكافي خواهد شد. نكتة جالب اين است كه در 25% بيماران مبتلا به تنگي شريان كرونري ممكن است اصلاً درد قلبي مشاهده نشود.

زمان كه لخته هاي خون (ترمبوز) در نوك اين پلاكها مستقر مي شوند شريان كاملاً مسدود شده و حمله قلبي ايجاد مي شود.

زماني كه شريانهاي كرونري تا بيش از 90 تا 95 درصد تنگ مي شوند بيمار در زمان استراحت نيز احساس درد قلبي مي كند. اين حالت در اصطلاح پزشكي به نام (آنژين ناپايدار) معروف است.

چگونه تنگي شريان هاي كرونري را تشخيص مي دهند؟

با گرفتن نوار قلب (الكتروكارديوگرام) در هنگام استراحت مي توان علايم كمبود اكسيژن لازم براي عضله قلب بيمار را مشاهده نمود.

ولي بايد بدانيم كه در اغلب موارد تنگي شريان كرونري، هيچ علامتي در نوار قلب ديده نمي شود.

به همين علت پزشكان، سعي مي كنند درحالت فعاليت بدني نوار قلب بيمار را تهيه نمايند. در اين موارد بيمار بر روي يك نوار نقاله به صورت قدم زدن سريع به فعاليت مي پردازد. به اين روش، روش استرس تست مي گويند. در اين روش، پزشك متخصص قلب در كنار بيمار است و سيم هاي دستگاه نوار قلب به قسمت هاي مختلف قفسه سينه ها متصل هستند و همزمان با آن فشارخون بيمار نيز اندازه گيري مي شود.

زماني كه بيمار مدتي به فعاليت(با راه رفتن روي نوارنقاله) مي پردازد، نياز قلب به خون بيشتر شد ه و اگر شريان تنگ شده كرونري نتواند اين مقدار خون را تأمين نمايد علايم تنگي شريان كرونري بر روي نوار قلب بيمار مشاهده خواهند شد. پزشك با مشاهده اين علايم مي تواند شريان تنگ شدة كرونري را پيدا نمايد ولي نمي تواند مكان دقيق تنگي و يا ميزان شدت آن را دقيقاً مشخص نمايد.

در اين موارد با تزريق ماده هسته اي (تاليوم) به داخل وريد بيمار در هنگام استرس تست مي توان به نتايج دقيق تري دست يافت. در اين روش مي توان از نواحي مختلف عضله قلب تصويربرداري نمود. با مشاهده كاهش جريان خون در هنگام فعاليت مي توان اعلام نمود كه بيمار داراي تنگي شريان كرونري شده است و بايد فوراً درمان شود.

روش تشخيصي ديگر، روش اكوكارديوگرافي در هنگام استرس تست است. در اين روش با استفاده از تاباندن امواج صوتي و مشاهده بازتاب امواج مي توان چگونگي انقباض عضله قلبي و عبور خون در درون نوار قلب را مورد مشاهده قرار داد. زماني كه تنگي زيادي در شريان كرونري وجود داشته باشد، قلب بيمار نمي تواند در هنگام فعاليت به خوبي منقبض شود و اين تفاوت در نواحي داراي تنگي و بدون تنگي به خوبي مشاهده مي شود.

روش استرس اكوكارديوگرافي و روش استرس تست با استفاده از ماده رنگي (تاليوم) به ميزان 80% تا 85% مي توانند وجود تنگي در شريان كرونري را تشخيص دهند.

درصورتي كه بيمار نتواند به فعاليت بدني بپردازد(به خاطر مشكلات عصبي و يا اختلالات مفصلي)، به صورت مصنوعي داروهايي را در وريد بيمار تزريق مي كنند و قلب را در حالت فعاليت مصنوعي قرار داده وتصاوير لازم را با كمك يك دوربين خاص يا با كمك روش سونوگرافي دريافت مي كنند.

روش آنژيوگرافي، روش ديگري است كه با صحت تشخيص بسيار بالايي همراه است و در اين روش يك لوله بلند و باريك توخالي (کتتر) را با كمك تصوير برداري از طريق اشعه ايكس وارد وريد بيمار نموده و با فرو بردن لوله در داخل وريد، از راه هاي مشخص به قلب مي رسند و نوك لوله را در محل دو شاخه شدن شريان كرونري در جدار قلب قرار مي دهند. سپس ماده مورد نظر را در لوله تزريق مي كنند. اين ماده حاجب از نوك لوله آنژيوگرافي (كتتر) خارج شده وارد شريان كرونري مي شود. در همين زمان متخصص راديولوژي تصاوير لازم را به صورت پشت سر هم از قلب مي گيرد و پزشك متخصص به صورت مرحله به مرحله پيشروي ماده حاجب را در درون رگ كرونري ثبت مي كند. زماني كه ماده حاجب به مناطق تنگ شده شريان كرونري مي رسد، دقيقاً مي توان مشخص نمود كه اين تنگيها تا چه حد بوده و چقدر وسعت دارند. ولي بايداعلام نمود كه روش آنژيوگرافي از لحاظ پزشكي به عنوان يك روش تشخيص تهاجمي تلقي مي شود وبيمار اجبارا ناراحتي هايي را در حين عمل تحمل خواهد كرد.

اخيراً روش تصويربرداري جديدي ابداع شده است كه با استفاده از تكنيكهاي تصويربرداري طب هسته اي مي توان ميزان تنگي هاي شريان كرونري رامحاسبه و مشخص نمود. اين روش يك روش غير تهاجمي بوده و داراي صحت بسيار بالايي است و به زودي در سراسر جهان متداول خواهد شد.

روش درمان بيماري تنگي شريان كرونري

درعلم پزشكي در قدم اول از داروهاي مختلف براي جلوگيري از تنگي بيشتر شريان كرونري و نهايتاً براي پيشگيري از سكته قلبي استفاده مي كنند.

در صورتيكه علي رغم مصرف دارو باز هم درد و ناراحتي بيمار وجود داشته باشند و يا در مواقعي كه در استرس تست ناراحتي زيادي مشاهده شود، رفع تنگي ها الزامي خواهد بود .پزشكان با دو طريق تنگي هاي شريان كرونري را درمان مي كند.

1)روش بالن گذاري آنژيوپلاستي شريان كرونري توسط بالن (PTCA)

2 ) روش جراحي باي پس

آنژيوپلاستي شريان كرونري توسط بالن (PTCA)

اين روش درماني، از روش هاي جديدي است كه در اواخر دهه 1970 براي دفع تنگي هاي شريان كرونري قلب مورد استفاده قرار گرفته است.

PTCA يك روش غير جراحي است كه با آن ميتوان تنگي هاي شريانهاي خونرسان به عضله قلب (شريان هاي كرونري) را برطرف نمود.

پس از اجراي اين روش درماني تنگي هاي موجود در ديوارههاي شريان هاي كرونري از بين مي روند و خون و اكسيژن بيشتري به عضله مي دهد.

براي اجراي اين روش يك لوله بلند و بسيار نازك را وارد شريانهاي دست يا كشاله ران (groin) بيمار مي كنند. در نوك اين لوله يك بالن قرار گرفته است كه مثل بادكنك باد مي شود. پزشك متخصص قلب و عروق با دقت زياد اين لوله را وارد شريان بيماري مي كند و به تدريج بقيه لوله را وارد شريان بيمار مي كند. لوله در داخل شريان شناورمي شود و به تدريج با کمک حرکت دست پزشک به سمت قلب به پيش مي رود. پزشك با حركات دست سر اين لوله را هدايت مي كند و با دقت حركت نوك لوله را از طريق مانيتور در اطاق آنژيوگرافي زير نظر دارد. سر لوله كم كم به قلب نزديك مي شود و سرانجام به شريان كرونري قلب مي رسد، شريان مركزي داراي شاخه هاي مختلف است كه در پشت و جلوي قلب شاخه شاخه شده و به عضله قلب خون مي دهند.

قطر لوله از قطر داخلي شريان كرونري كمتر است و لوله به راحتي در داخل شريان كرونري قرار مي گيرد. زماني كه لوله كتتر در محل شريان كرونر قرار گرفت پزشك با احتياط به مقدار مناسبي با لن موجود در نوک کتتر راباد مي كند. باد شدن بالن سبب مي شود كه به ديواره داخل محل هاي تنگ شده فشار وارد شود و محل تنگي از داخل گشاد شود.

اين كار به مهارت خاصي نياز دارد و پزشكان متخصص با تجربه معمولاً اين كار را به خوبي انجام مي دهند.

اگر اين كار با موفقيت انجام شود، تنگي داخل شريان كرونر برطرف مي شود و خطر سكته قلبي از بين مي رود. بيمار ديگر احساس درد در قفسه سينه نخواهد كرد. همانطوري كه گفتيم درد قلبي زماني ايجاد مي شود كه اكسيژن وخون كافي از ميان شريان تنگ شده و به عضله قلب نمي رسد.

بنابراين اگر عمل آنژيوپلاستي با بالن به درستي و به موقع انجام شود ديگر نياز به جراحي قلب باز و پيوند رگ فرعي به شريان كرونري وجود نخواهد داشت.

علاوه بر روش آنژيوپلاستي، اكنون وسايل ديگري اختراع شده اند كه استنت نام دارند. اين وسايل به صورت لوله هاي ظريف از جنس فولاد ضد زنگ هستند و بسيار ظريف مي باشند و پزشك با كمك آنها با اطمينان بيشتري كار آنژيوپلاستي را انجام مي دهد. (به شكل مراجعه كنيد).

همچنين امروزه وسايل ديگري ساخته شده اند كه مي توانند تنگي هاي داخل شريان هاي كرونري را از جا كنده و با اين روش رگها را گشاد نمايند.

به اين روش درماني اصطلاحاً «آتركتومي» گفته مي شود.

خلاصه:

در روش بالن گذاري (آنژيوپلاستي با بالن)، بيمار را زير اشعه x قرار مي دهند و يك سيم را كه درون يك لوله تو خالي (کتتر) قرار گرفته است را از ناحيه كشاله ران بيمار وارد شريانهاي بزرگ نموده و كم كم به سوي قلب پيش مي روند. پيشروي تا محل تنگي شريان با دقت ادامه خواهد يافت. سپس پزشك با كمك تصويرهاي اشعه ايكس كه از ناحيه قلب بيمار به صورت همزمان در روي مانيتور مشاهده مي كند با دقت نوك كتتر وارد ناحيه تنگ شده مي كند.در نوك كتتريك بالن بسيار كوچك قرار دارد كه قابل باد شدن است. پزشك با دقت كامل و در زمان تنظيم شده اين بالن را به اندازه كافي باد مي كند و در يك لحظه تنگي را رفع مي نمايد.اين روش به مهارت بالايي نياز دارد و بايد با دقت كامل اجرا شود.

همچنين ابزارهاي بسيار دقيقي شبيه به مته در نوك كتتر نصب شده كه پزشك مي تواند با استفاده از آنها رسوبهاي پلاك را در منطقه تنگي به قطعات ريزي تكه تكه كرده و تنگي را رفع نمايد.

روي جراحي باي پس

روش جراحي باي پس براي بيمار ان ي انتخاب مي شود كه نمي توان آنها را از طريق بالن گذاري درمان نمود. در اين بيماران معمولاً بيشتر از يك شريان كرونري داراي تنگي هستند و اغلب بيماران ديابتي داراي اين مشكل مي باشند. به عبارت ديگر در بيماراني که چند رگ كرونري آنها با هم داراي تنگي مي باشند، بهتر است از روش جراحي باي پس استفاده نمود.

روش اجراي جراحي باي پس

جراح قلب يك برش را در استخوان جناغ قفسه بيمار ايجاد مي كند. سپس قلب بيمار با محلول سالين سرد، خنك نگه داشته مي شود و سپس با تزريق ماده شيميايي قلب بيمار در حالت استراحت متوقف مي شود. در همين زمان شريان هاي اصلي قلب را به يك دستگاه قلب مصنوعي كه به نام ماشين قلب و ريه معروف است وصل مي نمايند. اين دستگاه كار قلب و ريه را انجام مي دهد و اجازه مي دهد تا جراح به راحتي كار خود را انجام دهد. اين دستگاه خون كثيف حاوي گازكربنيك را گرفته و تصفيه كرده و اكسيژن به آن اضافه مي كند و سپس آن را به بدن بيمار برمي گرداند.

رگي كه براي پيوندزدن مورد استفاده قرار مي گيرد به نام وريد صافنوس خوانده مي شود. اين رگ از پاي بيمار گرفته مي شود.جراح در زمان تعيين شده يك سر اين وريد را به شريان اصلي (آئورت) و سر ديگر را به منطقه پس از تنگي در شريان كرونري پيوندي و يك راه فرعي براي رساندن خون به منطقه ايجاد مي نمايد.در ده تا پانزده سال اخير رگ ديگري از شريانهاي قفسه سينه برمي دارند (شريان پستاني داخلي).

تحقيقات نشان داده شده است كه ميزان بازماندن شريانهاي پستاني داخلي بيشتر از رگهايي است كه از وريد صافنوس پا مي گيرند.براساس آمارهاي كنوني ميزان بازماندن وريدهاي پا 66% است درحاليكه اين ميزان براي شريانهاي پستاني داخلي 90% مي باشد، ولي طول شريانهاي پستاني دخلي اغلب زياد بلند نيست و جراح را دچار مشكل مي كند. همچنين براي برداشتن اين رگها به زمان بيشتري نياز است و بنابراين زمان عمل جراحي طولاني تر خواهد شد.از اين رو در مواقع اورژانس بيشتر از وريدهاي پا استفاده مي كنند.

جراحي باي پس حدوداً 4 ساعت طول مي كشد. پس از عمل جراحي قلب، استخوان جناغ را دوباره توسط سيم هاي فولادي ضد زنگ در جاي اصلي خود ثابت نگه مي دارند و لوله اي پلاستيكي خاصي را براي تخليه خونهاي باقي مانده در منطقه قفسه سينه قرار مي دهند. نكته جالب اينكه در 5% موارد لازم مي شود كه محل عمل دوباره باز شود تا از خونريزي هاي ناخواسته جلوگيري شود. روز پس از جراحي بيمار را از بخش مراقبت ويژه خارج مي كنند.

حدود 35% از بيماران در 3 تا 4 روز پس از عمل باي پس دچار بي نظمي هاي ضربان قلب مي شوند ولي با داروهاي معمول قابل كنترل مي باشند. زمان متوسط اقامت بيمار در يبمارستان بين 5 تا 6 روز است و بسياري از بيماران 3 روز پس از عمل مي توانند از بيمارستان مرخص شوند.

© کپي رايت توسط .:مقاله نت.: بزرگترين بانك مقالات دانشجويي کليه حقوق مادي و معنوي مربوط و متعلق به اين سايت و گردآورندگان و نويسندگان مقالات است.)

برداشت مقالات فقط با ذکر منبع امکان پذير است.