مروري بر جهان داروسازي

دكتر بهنام اسماعيلي

منبع :

ماهنامه دارويي رازي

سال گذشته ميلادي FDA امريكا كارخانه توليد مواد اوليه شركت داروسازي الاي ليلي واقع در ايندنياپوليس امريكا را بازديد و به علت وجود اشكالات GMP فعاليت آن را متوقف ساخت. قبل از آن نيز واحد توليد فرآورده هاي تزريقي الاي ليلي در همين محل با مشكل مشابهي مواجه شده بود. الاي ليلي در مركز توليد مواد اوليه خود، مواد اوليه داروهاي ضد پوكي استخوان به ويژه forteo را توليد مي كند. تاييد نهايي forteo منوط به رفع اشكالات گفته شده است.

شركت GSK يا گلاسكو اسميت كلاين انگلستان به منظور تكميل سبد داروهاي پوستي خود اقدام به خريد امتياز توليد و بازاريابي 5 داروي OTC از شركت داروسازي Elan امريكا كرده است. Aclovate و Cutivate از جمله اين داروها هستند كه براي درمان اگزما و خارش پوست مصرف مي شوند. فروش اين داروها در سال 2001 بالغ بر 62 ميليون و در 6 ماهه اول 2002 حدود 35 ميليون دلار بوده است.

FDA پس از ماه ها بررسي پنج شكل دارويي Clarition توليدي شركت Schering-plough را جهت عرضه به صورت oTC مورد تاييد قرار داد. شركت سازنده جهت حفظ بارز اين دارو كه بيشترين سهم از بازار داروهاي ضد حساسيت دنيا را داشت تدابير مختلفي اتخاذ كرده بود كه از جمله آنها عرضه OTC داروي Claritin بوده است. در حال حاضر Claritin تنها داروي با نام تجاري است كه به عنوان ضد حساسيت بدون اثر خواب آور به صورت OTC در دسترس مي باشد. دو شركت داروسازي Schering-plough و Novartis توافقي را امضا كرده اند كه براساس آن شركت شرينگ مسئوليت بازاريابي و فروش داروي Foradi Aerolizor ساخت نواتيس را در بازار امريكا بر عهده مي گيرد. Foradi يك مقلد انتخابي و طولاني اثر گيرنده هاي b2 است كه براي درمان نگهدارنده تنگي نفس، COPD و نيز مهار تنگي نفس ناشي از ورزش و فعاليت هاي بدني به كار مي رود.

شركت بيوفارماسيوتيكال Amgen فروش داروي Novantrone خود را در امريكا به ديگر شركت بيوفارماسيوتيكال يعني Serono واگذار كرده است. FDA داروي Novantrone را براي درمان اشكال مختلف MS و نيز انواع خاصي از سرطان به تاييد رسانيده است. اين دارو در اصل متعلق به شركت Immunex بوده است كه در سال 2002 توسط Amgen خريداري شده است. Novantrone در سال 2000 براي درمان MS به بازار عرضه شده و فروش آن در سال 2002 حدود 71 ميليون دلار بوده است. كاربرد Novan trone در سرطان به تاييد FDA به سال 1987 برمي گردد.

در دو جدول ارايه شده در اين مقاله ميزان سرمايه گذاري در زمينه R D توسط چند شركت مهم داروسازي در سه ماهه پاياني سال 2002 با يكديگر و با مدت مشابه سال قبل از آن مقايسه شده است. همان طور كه ملاحظه مي فرماييد در اين مدت از نظر مالي بيشترين سرمايه گذاري توسط شركت فايزر امريكا صورت پذيرفته است ولي از نظر سهم از فروش شركت آسترازنكا با 2/18 درصد در صدر قرار دارد. با توجه به ارقام ارايه شده به نظر مي رسددر سال 2002 شركت فايزر مجددا با سرمايه گذاري معادل 6 ميليارد دلار در صدر كليه شركت هاي داروسازي مهم از نظر R D قرار گرفته باشد. در ميان شركت هاي بيوفارماسيوتيكال نيز به جز دو مورد شركت هاي Chiron و Gilead افزايش ميزان سرمايه گذاري مشاهده مي شود.

آخرين آمار منتشره از تجويز دارو در امريكا نشان مي دهد كه در اواسط دسامبر سال 2002 شركت آسترا- زنكا نيمي از بازار دارويي prilosec را در امريكا از دست داده است. همان طور كه قبلا نيز در اين سري مطالب به اطلاع خوانندگان محترم رسيده بود اهميت بازار prilosec يا Losec چنان بود كه شركت هاي متعددي جهت ورود به اين عرصه پس از اتمام مدت patent آن دست به كار شده و نهايتا پس از درگيري هاي حقوقي فراوان هجوم خود را شروع كردند. شركت داروسازي SchwarzPharma حدودا 12 درصد از بازار فروش اين دارو را در اولين ماه هاي حضور در بازار به دست آورد. در حال حاضر 50 درصد بازار به آسترا-زنكا، حدود 18 درصد به schwarzPharma و مابقي به ساير شركت هاي ژنريك ساز تعلق دارد. آسترا-زنكا با نااميد شدن از دعاوي حقوق طولاني مدت كليه تلاش خود را بر داروي جديد ضد زخم هاي گوارش يعني Nexium متمركز كرده است.

شركت بريستول ماير اسكويپ امريكا با BMS در چند سال اخير با مشكلات متعددي مواجه بوده و همان طور كه قبلا نيز گفته بوديم احتمال خريد آن توسط ساير شركت هاي بزرگ داروسازي بسيار زياد است. مسئولين شركت BMS براي غلبه بر مشكلات خود اخير خط مشي شركت هاي معظم داروسازي كاملا متفاوت است. برخلاف روند موجود كه شركت هاي داروسازي سعي مي كنند هر چه بيشتر در زمينه ايجاد مراكز تحقيق و توسعه داروهاي جديد سرمايه گذاري كنند، شركت BMS بر آن است كه حضور خود را در اين زمينه طي يك روند ثابت كاهش دهد. بدين منظور و در اولين قدم شركت BMS 113 نفر از دانشمندان شاغل در بخش R D خود را اخراج خواهد كرد. از سال 2001 كه شركت BMS ديگر شركت مهم داروسازي يعني Dupont را خريداري كرد تاكنون حدود 2000 نفر از نيروي كار خود كاسته است. مسئولين شركت BMS بدين باورند كه به جاي سرمايه گذاري فراوان در انجام تحقيقات داروهاي جديد بهتر است سرمايه خود راصرف خريد امتياز داروهايي كنند كه ساير شركت هاي داروسازي به مرحله عرضه به بازار رسانيده اند.

شركت Wilkinson sword كه در زمينه توليد تيغ و لوازم اصلاح فعاليت مي كند از جمله شركت هاي سرآمد در اين زمينه است كه در سال 1772 تاسيس شده است.

شركت Wilkinson sword در دهه 60 ميلادي ديگر شركت فعال در اين زمينه يعني Schick را خريداري كرد كه خود در سال 1921 تاسيس شده بود. مجموعه Schkic-wilkinson sword در سال 1993 توسط شركت داروسازي Warner-Lambert خريداري شد. ولي داستان به همين جا ختم نشده و شركت وارنر- لامبرت بعدا توسط شركت بزرگ فايزر خريده شد. طي چند سال اخير Schkic-wilkinson sword به عنوان زير مجموعه فايزر فعاليت مي كرد ولي با توجه به سياست هاي فعلي فايزر جهت تمركز هر چه بيشتر بر روي كشف و توليد داروهاي جديد، مسئولين فايزر تصميم گرفته اند كه اين واحد خود را به مبلغ 930 ميليون دلار به گروه Energizer (توليد كننده باطري) واگذار كنند. البته مشخص نيست سنخيت تيغ اصلاح با دارو بييشتر است يا باطري؟

وضعيت فروش سه ماهه پاياني سال 2002 شركت هاي داروسازي تا زمان چاپ مشروح گزارش فروش اين سال در نشريه رازي مي تواند براي علاقه مندان به مسايل اقتصادي دنياي داروسازي جالب باشد.

شركت جانسون اند جانسون با 14 درصد افزايش نسبت به مدت مشابه سال قبل طي سه ماهه مذكور 4/9 ميليارد دلار درآمد داشته است. فروش كلي اين شركت طي سال 2002 بالغ بر 3/63 ميليارد دلار بوده كه نسبت به سال 2001 حدود 12 درصد افزايش نشان مي دهد. البته سهم فروش دارو از اين مبلغ 2/17 ميليارد دلار بوده كه مجددا نسبت به سال قبل از آن 16 درصد افزايش نشان مي دهد. پرارزش ترين داروهاي نيز داروهاي Procrit /Eprex براي درمان كم خوني، Remicade براي درمان آرتريت روماتوييد و بيماري كرون، risperdal داروي ضد سايكوز، Duragesic نوعي چسب پوستي براي درمان دردهاي مزمن، Topamax ضد صرع و Aciphex/Pariet كه نوعي مهار كننده پمب پروتون براي درمان امراض گوارشي است، بوده اند. ميزان سرمايه گذاري تحقيقاتي در سه ماهه پاياني 2002 حدود 2/1 ميليارد دلار و در كل سال 4 ميليار دلار بوده است.

شركت فايزر نيز طي سه ماهه پاياني سال 2002 حدود 14 درصد افزايش به 4/32 ميليارد دلار و درآمد خالص اين سال با 17 درصد افزايش به 1/9 ميليارد دلار رسد. عمده درآمد فايزر از محل فروش دارو بوده است به طور كه مثلا در سه ماهه آخر سال مذكرو 3/8 ميليارد دلار دارو به فروش رسيده است كه اين رقم نيز نسبت به مدت مشابه سال 2001، 15 درصد افزايش نشان مي دهد. درآمد از محل فروش دارو طي سال 2002، 3/28 ميليارد دلار بوده كه اين نيز با 12 درصد افزايش همراه بوده است.

فايزر در سال 2002 ده دارو و با فروش بالاي يك ميليارد دلار داشته است كه عبارتند از: Lipitor,Norvasc, Zoloft. Neurontin,Viagra, Zithromax, Celebrex, Zyrtec, Diflucan, Aricept, اين داروها در گروهاي درماني مربوطه نيز از پرفروش ترين داروها بوده اند. داروي Lipitor پس از يك سال شكست از Zocor بالاخره در سال 2002 با 8 ميليارد دلار فروش به عنوان پرفروش ترين داروي دنيا جايگاه خود را تثبيت كرد. FDA امريكا در نوامبر سال 2002 كاربرد Lipitor را در كودكان 17-10 ساله مبتلا به Familia hypercholesteromia به تاييد رساند.

شركت باكستر نيز در سه ماهه پاياني سال 2002 حدود 3/2 ميليارد دلار فروش داشته است كه اين مبلغ 200 ميليون دلار بيشتر از مدت مشابه سال قبل از آن است. نسبت مشابهي نيز در فروش كل باكستر در سال 2002 (1/8 ميليارد دلار) نسبت به سال 2001 (4/7 ميليارد دلار ) ديده مي شود. بيشترين رشد فروش سالانه باكستر در محصولات bioscience بوده است كه در سال 2002 حدود 1/3 ميليارد دلار فروش داشته اند. اين رقم 11 درصد نسبت به سال 2001 افزايش نشان مي دهد.

فروش سه ماهه پاياني سال 2002 شركت الاي ليلي نيز با 4 درصد افزايش به 3 ميليارد دلار رسيد. اين افزايش به علت فروش خوب داروهاي Humalog و Gemzar, Evista, Zyprexa بوده است كه عملا كاهش فروش دو داروي Prozac و Axid (نوعي آنتي بيوتيك) را جبران كرده است. طي همين دوره زماني الاي ليلي 19 درصد فروش خود يعني 573 ميليون دلار را صرف طرح هاي مطالعاتي خود كرده است كه نسبت به سال قبل از آن 3 درصد كاهش نشان مي دهد. فروش كل الاي ليلي نيز در سال 2002 بالغ بر 1/11 ميليارد دلار بوده است اما در مقايسه با سال قبل از آن 4 درصد كاهش نشان مي دهد. كل هزينه R D الاي ليل در سال 2002 حدود ½ ميليارد دلار يا 19 درصد فروش كل بوده است. كاهش 4 درصد ميزان سرمايه گذاري R D به علت كاهش هزينه هاي مطالعاتي باليني مربوط به داروهاي جديد بوده است. درآمد خالص الاي ليلي طي سال 2002 با كاهش 3 درصدي حدود 7/2 ميليارد دلار بوده است.

در سه ماهه پاياني سال 2002 داروي zyprexa مبلغي در حدود 8/988 ميليون دلار فروش داشته است كه 6/661 ميليون دلار آن را از بازار امريكا به دست امده است. درصد افزايش فروش اين دارو در بازارهاي خارج از امريكا بيشتر از بازار امريكا به دست آمده است. درصد افزايش فروش اين دارو در بازارهاي خارج از امريكا بيشتر از بازار امريكا بوده است.

ادامه گزارش هاي شركت هاي داروسازي در سه ماهه پابان سال 2002 در شماره آينده رازي به اطلاع خوانندگان گرامي نشريه رازي خواهد رسيد.