بم در 193 كيلومتري جنوب شرقي كرمان واقع بود با کوههاي مرتفع و آبهاي زيرزميني سرشار. به همين دليل دو نوع آب و هواي سرد كوهستاني و آب و هواي گرم و خشك را داشت. شهر بم يك از كهن ترين مراكز شهرنشيني ايران بود. تپه هاي تاريخي "بيدرون " در 10 كيلومتـــــــري شمال و تل آتشي در دارستان در فاصله 30 كيلومتري شرق بم كه متعلق به هزاره هاي دوم تا چهارم قبل از ميلاد مسيح است گواه اين قدمت تاريخ است. زندگي در بم واطراف آن از شش هزار سال قبل شكل گرفته و در دوراني از تاريخ در مكاني كه " ارگ " ناميده مي شد و در زلزله ديروز ويران شد، تمركزي به وجود آمده بود.
ارگ بم
بم بعلت قرار گرفتن در مسير يكي از مهمترين شاهراههاي بين المللي عهد باستان " راه ادويه" نام گرفته بود كه از شعب اصلي و مهم راه ابريشم محسوب مي شد. راه تجارت بين شرق و غرب كه اهميت استراتژيك مهمي داشته است. صنعت ابريشم بافي به احتمال قوي از چين و از طريق جاده ادويه (ازطريق هند) به بم رسيده بود.شهرهاي بزرگي مانند نرماشير , ريگان، دارزين و سنا در منطقه وجود داشته كه اين شهرها تا قرن ششم هجري از آباداني فراوان برخوردار بوده اند و در دوره هاي فترت بعدي از بين رفته اند. علاوه برارگ بم آثار باقيمانده از اين شهرها و قلعه هاي باستاني با عظمت ديگري مانند قلعه هاي پيرماه شاه ( افضل آباد) , قلعه جمالي , دارستان , قلعه (قلعه شهيد) , قلعه نعيم آباد و آثارديگري در منطقه مشاهده مي شود كه نشان از تمدن كهن و آباداني منطقه داشت.
ارگ بم
ارگ بم كه درواقع در روزگاران كهن شهر بم همين قلعه بود، در شمال شرقي شهر بم, بربالا و دامنه صخره اي عظيم با خشت و گل ساخته شده بود. سابقه تاريخي ارگ بم به موجب نوشته هاي تاريخي , از جمله حدودالعالم و تاريخ وزيري به دو هزار سال پيش مي رسيد . ارگ بم تاحدود 180 سال پيش هنوز محل سكونت عده اي از اهالي بم بود.مجموعه ارگ بم , شامل شهر قديم و قلعه, قريب به 20 هكتار (طول ضلع غربي ارگ 520 و عرض آن 430 متر مي باشد ) وسعت داشت و مسافت ارگ و قلعه , قريب 6 هكتار بود. سه سمت قلعه را باغ و خانه هاي مسكوني و زمينهاي كشاورزي محصور نموده و ضلع شمالي در امتداد رودخانه پشت رود قرار گرفته است.دورتادور قلعه خندقي هاي عميق وجود داشت كه آن را از يورشها مصون مي داشت، اما آنچه ويراني آن را موجب شد نه يورش انساني، كه يورش طبيعيت بود . 38 برج ديده باني در فواصل معين روي باروهاي قلعه قرار داشتند. درميان قلعه عمارت حاكم نشين برروي صخره اي طبيعي بنا شده بود كه داراي پنج طبقه بود و همگي از خشت و گل. ستونها و قوسها باقي مانده در قلعه بم، مغازه هاي نانوايي , روغنگيري و قفسه هاي خشتي در بازار قلعه نشان از رونق گذشته آن داشت.در دوره اسلامي , دو مسجد با نامهاي مسجد جامع و مسجد حضرت محمد و حسينيه شامل يك صحن , يك ايوان دو طبقه قرينه هم و چند اتاق در ارگ تاريخي بم ساخت شده بود كه همه آنها در اين زلزله نابود شد. در ارگ قم يك زورخانه به شيوه ساير ورزشگاههاي سنتي از چهار ايوان , يك گنبد و گود نيز وجود داشت كه آنها نيز ويران شد. در داخل ارگ يك كوچه سرپوشيده وجود داشت كه به سابات يهوديان شهرت داشت .ارگ بم تنها يك ورودي داشت كه طاق ورودي آن قابل مقايسه با قوسهاي دوره ساساني بود. لطفعليخان زند در همين قلعه بوسيله محمدلي خان زابلي حاكم قلعه بم دستگير شد. آخرين محاربه در اصطبل همين قلعه روي داده بود. ارگ بم تا سال 1254 هـجري قمري و غائله آقاخان محلاتي مسكوني بود. درسالهاي گذشته، تنها مسجد , مجموعه ميرزانعيم , خانه مشهور به خانه احمدي يا زابلي و خانه حاكم و چنداثر ديگر تعميرشده بود.تعميرحاكم نشين قلعه درحدود سالهاي 1337 هجري شمسي به بعد توسط اداره باستان شناسي و آموزش و پرورش بم صورت گرفت. تعميرات اساسي ارگ از سال 1352 هجري شمسي شروع شد و هر سال به طور متوسط شش ماه در ارگ كار شد.
لطفا منتظر باشید ...
