با پيدايش انقلاب اسلامى درايران مكتب حياتبخش اسلام دوباره در دنيا مطرح شد و توجه مستضعفين جهان بويژه مسلمانان ستم كشيده را بخود جلب كرد. محرومين حق طلب و رنج كشيده جهان به اميد زندگى نوينى فوج فوج دسته دسته به كوثرانقلاب اسلامى روى مى آورند و خط مشيى الهى - انسانى براى نجات از سلطه استكبار و ظلمت استبداد جهانى مى طلبند. پاسخگويى عطش اين عاشقان بر عهده كسى جز حوزه هاى علميه نيست آنانند كه بايداين تشنگان بى قرار را به سرچمشه زلال و حيات آفرين معارف و قوانين عادلانه اسلام رهنمون باشند.حوزه هاى علميه بويژه طلاب جوان براى پاسخ گفتن به اين عاشقان اسلام بايد فعاليت خود را چندان درصد نموده و حركت خود را هر چه شتابنده تر سازند تا بتوانند پاسخگوى نداى[ ياللمسلمين] همه مستضعفين فكرى فرهنگى واجتماعى و ... جهان باشند. طالبان علم بايد براى لحظه لحظه ها حساب باز كنند و با بهره گيرى درست و بجا آنان لحظه هاى عمر خود را پربار سازند كه : [ اضاعه الفرصه غصه] آن هنگام كه خدا نخواسته مردم با ياس گرايند و از روحانيت واسلام سرخورده شوند ديگرافسوس سودى نخواهد بخشيد. روشن است كه :امروز درس خواندن فقط براى درس دادن نه ارزش است و نه وظيفه كه بايد درس راهى باشد براى استخراج احكام و دستورات عادلانه اسلام و عرضه آن به نسل تشنه . طلبه در كنار درس بايد خود را به دانش زمان مسلح سازد زمان شناس و دشمن شناس و[ طبيب دوار بطبه] گردد. تعطيلات حوزه اى كه نيمى از عمر طالب علم را فرار گرفته است فرصت خوبى است براى انجام همه اينها دراين فرصت هااست كه با رفتن به متن جامعه اندوخته هاى خود را محك زده كمبودها را نشان مى دهد. با بهره گيرى ازاين فرصت هااست كه طالبان علم مى توانند اثر يا اثراتى ماندنى از خود بيادگار گذارند. گنجينه هاى علوم و معارف باقى مانده از بزرگان حوزه بيشتراز بركت بهره گيرى درست از تعطيلات و ايام فراغت بوده است . مرحوم آيت الله نورالدين اراكى در زير رگبار تير و در ميان آتش كتاب ارزشمند[ القرآن والعقل] را مى نويسد 1 برخى از بزرگان بعضى كتابهايشان را بهنگام مسافرت يا در حين مسافرت مى نوشته اند.مربيان حوزه نيز سفارش شان به طالبان علم بهره گيرى درست از فرصت ها بوده و هست . آنان بارها به شاگردان خود يادآور شدند كه تعطيلات فرصت گرانقدرى است براى كارها و تحقيقات سترگ امام امت به يكى از فقهاء شوراى نگهبان كه از شاگرادان ايشان بوده است فرموده :[فلانى مبادا دلت به درس چند روزه حوزه خودش باشد چرا كه طلبه هر چه داردازايام تعطيلى دارد]. دراين مقوله : (بهره گيرى ازايام فراغت )ازامامان معصوم سفارش هاى بسيارى . رسيده است يكى از آن صخنان گهربار را دراينجا ذكر مى كنم : [قال على ( ع ): من وجد موردا عذابا يرتوى منه فلم يغتنمه يوشك ان يظما و بطبه و بلم يجده] 2هر آنكه به آبشخور گوارائى دست يابد واز آن بهره وافر نگيرد باشد روزى كه مستمند شده و در جستجوى آن باشد و نيابد.
تعطيلات و عمل صالح
بهره بردارى بجا و شايسته از آنات عمر در جهت انجام ضرورى ترين و لازم ترين كارها را[ عمل صالح] مى گويند. عمل صالح طالبان علم در تعطيلات شناسائى وظيفه اهم وانجام آن است وظيفه يا وظائفى كه انجام آن ها برعهده حوزه هااست و در دوران تحصيل انجام آن ناممكن است . شايد بتوان در يك عبارت كلى و كوتاه وظيفه علمى طالبان علم و حوزه هاى علميه راامروز چنين آورد : استخراج و عرضه اسلام بگونه اى كه انسانها را به فلاح و سعادت دنيوى واخروى برساند.دراين راستا حوزه هاى علميه محافل علمى و نهادهاى پژوهشى و تحقيقاتى بايسته است كه با شناسائى مشكلات علمى دينى مملكت و برنامه ريزى دقيق به جذب وارزيابى استعداهاى تحقيقاتى حوزه هاى علميه پرداخته و باايجاد هسته هاى تشكيلاتى مركب از فضلاى حوزه هاى و دانايان دانشگاهى نيمى از عمر حوزه ها را در جهت حل مشكلات عقيدتى اسلامى قرار دهند. روشن است كه انجام نيافتن اين مهم از سوى مراكز مربوطه مسئوليت را از دوش طالبان علم بر نمى دارد. آنان خود بايد به شناسائى وظايفى كه بر عهده شان مى باشد بپردازند و در صددانجام آن به بهترين وجه ممكن باشند.دراينجا براى برادرانى كه استعداد تحقيق را دارند به برخى موضوعات و وظائف علمى روحانيون در دو محور - وظايف اصلى و وظايف فعلى اشاره اى گذرا مى كنيم .وظايف فعلى
الف : تبيين انقلاب و رمز پايدارى آن
انقلاب اسلامى شيوه اى خاص خود در نابودى طاغوت و مبارزه با استكبار جهانى داشته و دارد. بايداين شيوه بگونه اى مستند و مرحله با توجه به عينيت ها تبيين و بعنوان دستورالعمل انقلابى دراختيار جوانان مستضعف جهان قرار گيرد. شكل گيرى معجزه آساى جمهورى اسلامى و رمز موفقيت آن نقش كميته ها فلسفه وجودى سپاه بازسازى هاى فرهنگى و اجتماعى و ... فلسفه تشكيل نهادهاى جديد است جهاد سازندگى شيوه بسيج مردمى رمز پايدارى 6 ساله در برابر جنگ نابرابر و تحميلى و ده ها مسئله ديگر دراين زمينه هنوز در هاله اى ازابهام مانده است . كه بر عهده آگاهان است اين مسائل را روشن و مستدل بيان كند.
ب : تبيين سياست اقتصادى كشور
جامعه اى كه 50 سال معيارهاى مادى بعنوان ارزش هاى فراگير بر آن حاكم بوده است مسائل اقتصادى رفاه و ... همچنان از خواسته هاى اوليه مردم آن خواهد بود جمهورى اسلامى بايد حركت سريع را دراين جهت آغاز كند مسئولين جمهورى اسلامى خدمت گذار به اين مهم اقدام كرده اند ولى با موانع و معضلات بسيارى برخورده اند. مهمترين مانع آنها درانجام يك حركت سريع اقتصادى مشكلات نظرى و علمى بوده است حوزه هاى علميه كه اسلام شناسان جمهورى اسلامى اند بايد الگوى اقتصادى اسلام راارائه دهند مسئله زمين آبها تجارت خارجى برخورد با بازار و ... بااينكه كتب فقهى اسلام سرشاراز آنهااست هنوز تطبيق و مطابق با زمان از طرف حوزه ها عرضه نشده است مسئله كار و كارگر و قانون كار با آنهمه روايات ارزشمندى كه ازامامان معصومين رسيده و تجليل مهمى كه امام در روز كارگر فرموده در هاله اى ازابهام مانده است . درباره سيستم اقتصادى اسلام و عرضه نظام معيشتى بر پايه اسلام موضوعات فراوانى است كه تحقيق واستخراج آنهااز كتاب و سنت بر عهده حوزه هااست كه ما به برخى از آن موضوعات اشاره مى كنيم . 1 ماهيت نظام اقتصاداسلامى 2 مبانى اقتصاداسلامى 3اصول حاكم براقتصاداسلامى 4 هدف از نظام معيشتى اسلام 5 راه مبارزه اسلام با مشكلات اقتصادى موجود 6 نظام مالى اسلام 7 منابع توليد وابزار توليد و مسئله مالكيت و صدها مسئله ديگر. سياست آموزشى كشور [ دانشگاه دير است] حساس ترين نظام يك كشور آموزش و پرورش آن است رژيم شاهنشاهى نظام آموزشى موجود را هماهنگ با آرمانهاى خود و در جهت تامين نيازهاى رژيم شاهنشاهى بنياد گذارده است . پرورش يافتگان در چنين سيستمى كه هويت دنيوى و طاغوتى دارد سنخيتى با مسائل اسلامى كه داراى هويت معنويت مدارانه و خداگراست ندارند. بنابراين بايد براى آموزش و پرورش كه پرورش يافتگان آن اداره كنندگان مملكت خواهند بود طرحى متناسب با جمهورى اسلامى و آرمانهاى آن پايه ريزى كرد. حوزه هاى علميه كه در تربيت انسانهاى نمونه موفق بوده اند بايد اقدام به تدوين و عرضه چنين نظام كنند و مسائلى ازاين قبيل را روشن سازند.1- ويژگى هاى يك سيستم متناسب با فطرات انسان اسلامى .2- حقيقت تربيت و تعليم دراسلام .3- هدف تعليم و تربيت دراسلام .4- فلسفه تعليم و تربيت اسلامى . 5- اصول تعليم و تربيت اسلامى . 6- شيوه هاى تعليم و تربيت اسلامى .7- مبانى آموزش و پرورش دراسلام .8- چشم اندازهاى نظام آموزش اسلامى . 9- ويژگيهاى سيستم آموزش و پرورش اسلامى.اين موضوعات و ده ها موضوعات كوچك و بزرگ ديگر دراين زمينه است كه طالبان علم - با مطالعه در كتاب و سنت و تحقيق در تاريخ آموزش و پرورش شيوه هاى و روشها و آرمانهائى كه در تربيت و آموزش داشته اند. به پاسخ گوئى آنها بپردازند. وظائف اصلى :متفكران وانديشمندان مصلح حوزه هميشه در پى آن بودند كه وظائف و رسالت حوزه ها را براى طالبان علم بيان كنند و در پى انجام اين وظائف واجراى اين رسالت بوده اند. شهيد بهشتى در سال 1338اين مسئله را كه حوزه ها بايد به استخراج قوانين اسلامى و عرضه متناسب با زمان آنها بپردازند. مطرح مى كند و بعدها طرحى دراين زمينه ارائه مى دهد كه بوسيله (بنياد نهج البلاغه ) بچاپ رسيده است استاد شهيد مطهرى با آن ديد ژرف نگر خود در يك سخنرانى تحت عنوان وظائف و رسالت حوزه هاى علميه به بيان اين مسئله پرداخته و وظائف روحانيون را در دو محور ارائه مى دهد. ما قسمت دوم سخنرانى ايشان را كه براى محافل تحقيقاتى و طالبان علم بسيار سازنده است دراينجا به عنوان[ وظائف اصلى] مى آوريم وظايف اصلى 1-احياء همه علومى كه هم اكنون جزء علوم اسلامى محسوب مى شود:از تفسير حديث درايه رجال فقه اصول ادبيات تاريخ اسلام تاريخ ملتهاى مسلمان كلام اسلامى فلسفه اسلامى عرفان اسلامى اخلاق اسلامى منطق اسلامى با توجه به سير تحولى و تاريخى آنها و مشخص ساختن نقش شخصيتهائى كه در پيشبرداين علوم موثر بوده اند. يعنى علاوه براينكه خوداين علوم مشمول احياء واصلاح و آرايش و پيرايش قرار مى گيرند تاريخ تحول اين علوم نيز دقيقا مشخص مى شود. 2- حفظ و نگهدارى و نگهبانى مواريث فرهنگى اسلامى اعم از علمى و فنى از طريق فهرست كردن و گردآورى در حدامكان . 3- برقرارى رابطه علمى با همه مراكز علمى اسلامى در كشورهاى عربى افريقائى آسيائى اروپائى واطلاع از فعاليتهاى اسلامى در آن مراكز. 4- تقويت و ترويج زبان عربى در حد مكالمه كامل واستفاده وافى از هر نوع كتاب عربى به زبان معاصر: 5- آشنائى هر فرد لااقل با يك زبان خارجى در حداستفاده از كتابها سخنرانيها.6-ادبيات فارسى در جنبه هاى ارتباط فرهنگى اسلامى و شناختن زبان فارسى به عنوان زبان دوم اسلامى . 7- آشنائى با علوم انسانى جديداز قبيل روانشاسى جامعه شناسى جغرافى جهانى تاريخ جهانى در حد بيگانه نبودن . 8- اطلاع بر فلسفه اخلاق در تعليم و تعلم مكاتب اخلاقى گوناگون قديم و جديد و مقايسه بااخلاق اسلامى - در حداجتهاد و تخصص . 9- اطلاع بر فلسفه تاريخ و تعليم مكاتب مختلف اين فلسفه و روشن ساختن فلسفه تاريخ از نظر قرآن - در حداجتهاد و تخصص .10-اطلاع بر مكاتب و سيستمهاى اقتصادى جهان و تعليم و تعلم آن مكاتب و روشن ساختن اصول اقتصاداسلامى در حد تخصص واجتهاد. 11- شناخت ماهيت تمدن و فرهنگ اسلامى توام با مقايسه با همه تمدنها فرهنگهاى ديگر و روشن ساختن اصالت آن و مميزات آن و معرفى روح اين فرهنگ . 12- تاريخ اديان در حد آشنائى بيگانه نبودن واحيانا در حد تخصص واجتهاد.13- تعليم مكاتبهاى رايج الحادى معاصر به صورت بسيار دقيق ا زقبيل ماركسيسم اگزيستانسياليسم نيهليسم و غيره و نقد آنها با موازين اسلامى . 14- تعليم مكاتب حقوق قديم و معاصر و مقايسه با حقوق اسلامى به عنوان حقوق تطبيقى . 15- فلسفه تطبيقى براساس تعليم زنده ترين مكاتب فلسفى معاصر و مقايسه با فلسفه اسلامى . 16- منطق تطبيقى براساس تعليم و روشهاى منطقى جديد بالخصوص منطق سمبوليك و مقايسه با منطق اسلامى .17- سيره نبوى و سيره ائمه اطهار عليم السلام به صورت تحليلى و تفسيرى .18- مسائل قرآنى شامل تاريخ نزول آيات و سوره اعجاز قرآن محكم و متشابه قرآن ناسخ و منسوخ قرآن معارف قرآن و غيره 19- نقش اساسى شيعه در علوم و فرهنگ اسلامى . 20- تاريخ جهادهاى علمى واخلاقى واجتماعى شيعه .21- بحثهاى مربوط به امامت خصوصا با توجه به انحرافات جديد.22-اثبات امامت به طور عام وامامت هر يك ازائمه به نحو خاص جزء كلام است ؟. 23- مسائل مربوط به وحى و نبوت واثبات علمى بودن وحى (جزء كلام است ).24- مسائل مربوط به معاد. (مندرج در كلام است ).25- مسائل مربوط به توحيد (مندرج در كلام است ).26- رشته اى شدن و تخصصى شدن به علوم ادبى تاريخى اصول دين فروع دين و غيره .اميد آنكه محافل و نهادهاى علمى بوسيله ارتباط باارگان ها و محافل تحقيقاتى حوزه ها دراين سال و سال هاى آينده از هزاران استعداد تحقيقاتى - علمى كه دراول هر تعطيلى سالانه سرگردان اند بگونه اى شايسته در جهت استخراج و تبيين قوانين سعادتبخش اسلام استفاده نمايند. انشاءالله .والسلام
لطفا منتظر باشید ...
