تاريخ زلزله هاي بزرگ ايران

تاريخچه زمين لرزه هاي بزرگ در ايران

ايران كشوري لرزه خيز است. ايران بر روي يكي از دو كمربند بزرگ لرزه خيزي جهان موسوم به «آلپا» قرار دارد و هر از گاهي زمين لرزه هاي بزرگي در آن بوقوع مي پيوندد.

از سال 1340 تاكنون زمين لرزه هاي مختلف و در مواقعي ويران كننده مناطق مختلف كشور را با خسارات و تلفات سنگيني روبه رو كرده است كه آخرين آنها، زمين لرزه صبح روز جمعه شهرستان بم مي باشد.

آخرين زمين لرزه در ايران كه در سال 79 و در دو استان زنجان و قزوين با قدرت 2/5 در مقياس ريشتر به وقوع پيوست، مناطق طارم، خدابنده، ابهر، خرمدره و سلطانيه و همچنين بويين زهرا را لرزاند و خسارت ها و تلفاتي به بار آورد. بيش از 500 نفر بر اثر وقوع اين زمين لرزه كشته شدند.

بزرگترين زمين لرزه اي كه در سالهاي اخير در ايران به وقوع پيوست مربوط به 31 خرداد 1369 در استانهاي گيلان و زنجان با قدرت هفت و سه دهم در مقياس ريشتر بود. اين زمين لرزه بيش از 40 هزار كشته برجاي گذاشت كه خونبارترين زمين لرزه در ايران به حساب مي آيد. اين زلزله در عرض چند ثانيه حدود و هزار و 100 كيلومتر مربع كه 27 شهر و 1871 روستا را در برمي گرفت، ويران كرد. اين در حالي است كه ديگر كشورهاي منطقه مانند، تركيه، سوريه، ارمنستان و يا افغانستان نيز به دليل قرار گرفتن در اين خط زلزله با تعداد بيشماري از اين قبيل زمين لرزه ها رو به رو هستند. دانشمندان گفته‌اند كه دليل اين پديده در بستر اقيانوسها كه نشانه هاي حركت شبه قاره هند به سمت قاره هاي آسيا و اروپا را آشكار مي سازد، نهفته است.

قاره هند از 30 ميليون سال گذشته با سرعتي معادل 10 سانتي متر در سال به سمت قاره هاي اروپا و آسيا حركت كرده است و در زمان حاضر اين سرعت به پنج سانتي متر در سال كاهش پيدا كرده است. فهرستي از زمان و ميزان قربانيان زمين لرزه هاي به وقوع پيوسته در ايران در ذيل به طور خلاصه ارائه مي شود :

- آوريل سال 1960 (فروردين / ارديبهشت 1339) 450 تن در شهر لار، واقع در جنوب كشور كشته شدند.

- سپتامبر 1962 (شهريور / مهر 1341) 11 هزار تن كشته و 200 روستا در غرب تهران ويران شد. (عکس)

- اوت 1968 (مرداد / شهريور 1347) حدود 10 هزار تن در استان خراسان جان سپردند.

- آوريل 1972‌ (فروردين / ارديبهشت 1351) پنج هزار و 44 تن در جنوب كشور كشته شدند.

- آوريل 1977 (فروردين / ارديبهشت 1356) حدود 900 تن در منطقه اصفهان جان باختند.

- سپتامبر 1978 ((شهريور / مهر 1357) 25 هزار تن در شرق ايران كشته شدند.

- نوامبر 1979 (آبان / آذر 1358) 600 تن در شمال شرقي ايران جان سپردند.

- ژوئن 1981 (خرداد / تير 1360)، يكهزار و 28 تن در استان كرمان كشته شدند.

- ژوئيه 1981 (تير/ مرداد 1360) يكهزار و 300 تن در استان كرمان جان باختند.

- 21 ژوئن 1990 (31 خرداد 1369) حدود 40 هزار تن در شهر رودبار در شمال كشور در اثر سنگين ترين زمين لرزه كشته شدند.

- 28 فوريه 1997 (10 اسفند 1375) حدود يك هزار و 100 تن در اردبيل كشته شدند، بزرگي آن زمين لرزه، 5/5 درجه در مقياس ريشتر بود.

- 10 مه 1997 (20 ارديبهشت 1375) يكهزار و 613 تن در بيرجند بر اثر زمين لرزه با بزرگي 1/7 درجه در مقياس ريشتر، جان باختند.

به گفته كارشناسان امور شهري مقاوم سازي ساختمانها و تقويت سازه هاي ساختماني در امور شهرسازي و احداث بنا در شهرها و استفاده مناسب از تحقيقات در حوزه زمين شناسي و اقليمي اساسي از جمله مولفه هاي بسيار مهمي است كه در كاهش خسارت و تلفات زمين لرزه هايي از اين دست مي تواند نقش مهمي داشته باشد. اين واقعيت كه ايران در كمربند زلزله جهاني قرار دارد و استفاده از تجربيات ديگر كشورهاي زلزله خيز و موفق در ساماندهي به امور شهري و مقاوم سازي شهرها در مناطق زلزله خيز بيش از گذشته احساس مي شود.

كارشناسان فن معتقدند در صورتي كه هزينه هاي گزاف امداد رساني و جبران خسارتهاي مادي و معنوي حوادث طبيعي نظير سيل و زلزله در مسير بازسازي و ايجاد تغييرات بنيادي در حوزه شهرسازي و تمهيداتي لازم براي پيشگيري از حوادث غير مترقبه قرار گيرد، نتايج به مراتب بهتر از گذشته خواهد بود.

(منبع : سايت وزارت راه و ترابري)