نمايشگاه هاي قرآن كريم هر سال با شكوه تر از سال پيش برگزار شده است

علي اصغر رمضانپور

پيش از ارائه گزارش نهمين نمايشگاه بينالمللي قرآن كريم خيرمقدم عرض ميكنم خدمت دانشمند فرزانه حضرت آيتالله هاشمي رفسنجاني رئيس محترم مجمع تشخيص مصلحت نظام، جناب آقاي مسجدجامعي وزير محترم فرهنگ و ارشاد اسلامي، نمايندگان محترم مجلس شوراي اسلامي، شخصيتهاي فكري، فرهنگي و هنري داخلي، ميهمانان گرانقدر خارجي كه از كشورهاي مختلف تشريف آوردهاند و همينطور تشكر ميكنم از همه وزارتخانهها، نهادها و مراكزي كه در برپايي اين نمايشگاه ما را ياري دادند.

سابقه برگزاري نمايشگاه قرآن كريم به سال 1372 برميگردد كه نخستين قدمهاي آن در دولت جمهوري اسلامي ايران و به همت بلند شيفتگان و عاشقان كلامالله مجيد برداشته شد.

از آن سال تاكنون نمايشگاههاي قرآن كريم به مدد لطف الهي و به منظور ارتقاء سطح كيفي و كمي آثار قرآني و تقدير از اهتمام كساني كه درخدمت به ساخت مقدس قرآن كريم بودهاند، هر سال با شكوه و عظمت برگزار شده است.

امسال، نهمين نمايشگاه بينالمللي قرآن كريم با شعار «قرآن، آموزگار آيين گفتوگو» در بخشهاي مختلفي چون «بينالملل»، «مكتوب»، «هنر»، «رايانهاي، صوتي و تصويري»، «كودكان و نوجوانان»، «جوانان»، «خادمان قرآن كريم»، «بانوان»، «سراي رهپويان (سراي اهل قلم)»، «دانشجويي»، «فروش»، «برنامههاي ويژه افغانستان و فلسطين» و «همايش كاتبان بزرگ قرن هشتم» برگزار ميشود.

سال گذشته در هشتمين نمايشگاه قرآن شاهد حضور 29 ميهمان از 15 كشور بوديم كه باتوفيقات الهي، امسال در نهمين دوره نمايشگاه قرآن، شاهد حضور 57 ميهمان از 25 كشور جهان هستيم. امسال جمعي از برجستهترين هنرمندان قرآني، خوشنويسان، خطاطان، تذهيبكاران و نيز اسلامشناسان و شخصيتهاي قرآني و مترجمان قرآني از كشورهاي مختلف در نمايشگاه حضوردارند.

نهمين نمايشگاه بينالمللي قرآن كريم شاهد حضور ميهمانان گرانقدري از كشورهاي ژاپن، تايلند، بلغارستان، روسيه، آذربايجان، سوريه، افغانستان، بوسني، آفريقاي جنوبي، بنگلادش، مصر، سودان، تركيه، فرنسه، ليبي، هندوستان، عربستان، لبنان، پاكستان، اردن، مالزي، انگليسي، تونس، اندونزي و فلسطين است.

كنگره «گفتگو در قرآن» يكي از برنامههاي نمايشگاه قرآن است كه به مدت 2 روز باحضور جمعي از صاحبنظران، انديشمندان، و متفكران علوم قرآني از ايران و ساير كشوها برگزار ميشود. اين كنگره به مناسبت سال گفتوگوي تمدنها برگزارمي شود و در حاشيه اين كنگره نيز دو ميزگرد تخصصي باعنوان «ابزارهاي گفتوگو» برگزار خواهد شد. موضوع يكي از اين ميزگردها «هنر در قرآن» و موضوع ديگري «بررسي وضعيت ترجمه قرآن كريم» است. در واقع موضوع اين ميزگردها كه با حضور شخصيتهاي بينالمللي داخلي و خارجي برگزار ميشود از شعار نمايشگاه «قرآن، آموزگار آيين گفتوگو» نشأت گرفته است.

امسال به منظور ترويج و گسترش فرهنگ قرآني، در ميان قشر جوان بويژه دانشجويان، برنامههاي مختلفي تدارك ديده شده است كه از جمله اين برنامهها ميتوان به «برپايي نمايشگاه آثار هنري دانشجويان در رشتههاي مختلف»، «برگزاري شب شعر دانشجويي با موضوعات قرآني»، «مسابقه دانشجويي فيلمهاي تهيه شده با موضوع آداب و مناسك اسلامي» اشاره كرد.

در بخش دانشجويي نمايشگاه قرآن علاوه بر ميزگردهاي تخصصي، «كارگاههاي گفتوگو و همانديشي» نيز برگزار ميشود كه در اين كارگاهها دانشجويان به بحث و تبادل نظر در خصوص مسائل و مشكلات اجتماعي و راهكارهاي حل آنها باتوجه به تعاليم قرآني ميپردازند.

يكي از ويژگيهايي كه نمايشگاه امسال را نسبت به دورههاي قبلي آن متمايز ميكند حضور جمعي از برجستهترين هنرمدان خوشنويس كشور و استادان پيشكسوتان هنر خوشنويسي است كه جلوه خاصي به نمايشگاه نهم بخشيده است. آثار ارزنده اين هنرمندان سرشناس كشور در بخشي با عنوان «استادان پيشكسوت و با سابقه به نمايش در ميآيد. امسال 60 تن از خوشنويسان برجسته و ممتاز كشور در نمايشگاه قرآن شركت ميكنند.

به علاوه آثار گرانقدري كه هنرمندان كشور با الهام از معارف بلند قرآن كريم پديد آوردهاند در رشتههاي تذهيب، كتابآرايي، تصويرگري و تصويرسازي، تابلوهاي نگارگري با موضوع قصص و مضامين قرآني، خوشنويسي، آثار حجمي و نقش برسجته چون قلمزني، منبت، معرق، مشبك، خاتم، سفال، كاشي و بافتهاي سنتي در نمايشگاه در معرض ديد عموم قرار گرفته است.

بخش رايانهاي صوتي و تصويري نيز ار ديگر بخشهايي است كه هر سال با استقبال خوب مردم در نمايشگاه قرآن روبهرو ميشود. امسال 27 شركت و نيز 10 نهاد قرآني و دارالقرآن بزرگ به صورت فعال در نمايشگاه قرآن شركت كردهاند و آخرين دستاوردهاي خود را در مدت برپايي نمايشگاه قرآن به مردم و علاقمندان معارف قرآن معرفي ميكند.

يكي از ويژگيهاي هر ساله نمايشگاه قرآن، حضور فعال و با نشاط كودكان و نوجوانان است. امسال با هدف ارائه جذاب مفاهيم علوم قرآني به كودكان و نوجوانان و ايجاد انس و دلبستگي در ميان كودكان و نوجوانان با كرامات قرآن سعي شده است تا بر جذابيتهاي بخش كودكان و نوجوانان افزوده شود. امسال براي نخستين بار در نمايشگاه قرآن از حافظان و قاريان كودك و نوجوانان دعوت شده است تا با حضور در بخش كودك و نوجوان با شركتكنندگان در نمايشگاه به گفتوگو بنشينند و به پرسشهاي علاقهمندان در خصوص چگونگي پيشرفتشان در حوزه علوم قرآني پاسخ گفته و با اين شيوه، همسالان خود را از تجربههاي ارزنده خود مطلع سازند.

در بخش كودكان و نوجوانان سعي شده است برپايي كارگاههاي هنري و اجراي قصههاي قرآني با روش جذاب نمايش سايهاي و نقالي كه توسط گروههاي حرفهاي تئاتر عروسكي اجرا ميشود موضوعها و قصص قرآني به صورت ماندگار به كودكان و نوجوانان منتقل شود.

همچنين كودكان در كارگاه نقاشي زير نظر مربيان زبده به خلق آثار مرتبط با قصص قرآني ميپردازد.

بخش جوانان نيز يكي از پركارترين بخشهاي نمايشگاه قرآن است كه برنامههاي متنوعي چون «ميزگردهاي تخصصي قرآن با حافظان، قاريان، و استادان برجسته قرآني كشور، «شب شعر»، «جلسات پرسش و پاسخ با كارشناسان قرآني»، «محفل انس با قرآن» و «نشستهايي با اهل قلم و نويسندگان كتب قرآني» را تدارك ديده است.

در مدت برپايي نمايشگاه مسابقههايي با مضامين قرآني برگزار خواهد شد. برگزاري مسابقههاي ادبي هنري با موضوع زندگي حضرت ابراهيم (ع)، مسابقههاي كتبي، حضوري با طرح سوالات قرآني و مسابقه بهترين برداشت از مفاهيم اجتماعي قرآن از برنامههاي بخش جوانان نمايشگاه قرآن است.

امسال براي آشنايي مردم با هنرمندان و كاتبان برجسته، همايشي با عنوان «همايش بزرگداشت كاتبان و قرآننويسان برجسته» شاگردان و پيروان ياقوت مستعصمي ـ برگزار ميشود. سال گذشته در هشتمين نمايشگاه بينالمللي قرآن، همايش بزرگداشت «شيخاحمد سهروردي» و در هفتمين دوره نمايشگاه قرآن همايش «ياقوت مستعصمي» برگزار شده بود.

امسال با توجه به سياست ستاد برگزاري نمايشگاه قرآن كه هر سال همايش يكي از خوشنويسان بزرگ قرآني را برگزار ميكند. همايش امسال به شاگردان و پيروان ياقوت مستعصمي اختصاص يافته است.

مراسم معرفي و بزرگداشت خادمان قرآن كريم نيز با هدف قدرداني از تلاشهاي هنرمندان، نويسندگان، پژوهشگران، ناشران و برنامهسازان قرآني كه سالها در خدمت اين كتاب مقدس و وديعه الهي بودهاند همزمان با شب ولادت امام حسن مجتبي (ع) برگزار ميشود و برگزيدگان هر گروه مورد تقدير قرار ميگيرند. امسال آثار بخش خادمان قرآن كريم در پنج گروه «فعاليتهاي آموزشي و گسترش معارف قرآني»، «علوم قرآني»، «فنون و هنرهاي قرآني»، «فعاليتهاي چاپ و نشر قرآن كريم» و «فعاليتهاي اطلاعرساني و نرمافزارهاي قرآني» بررسي ميشود.

امسال همچنين 220 ناشر موضوعات قرآني در نمايشگاه قرآن شركت كردهاند و 2200 عنوانكتاب را در 52 غرفه در معرض نمايش و فروش ميگذارند. تعداد ناشران شركت كننده در نهمين نمايشگاه بينالمللي قرآن كريم نسبت به سال گذشته 40 درصد رشد را نشان ميدهد.

بهعلاوه هر سال در بخش فروش بيش از 400 نمونه از قرآنهايي كه با خطوط و ترجمههاي مختلف در كشور به چاپ رسيده است عرضه خواهد شد. قرآنهايي با ترجمههاي تاجيكي، انگليسي، فرانسه و اسپانيايي در اختيار مردم قرار ميگيرد.

امسال براي نخستين بار فهرستي از نمونههاي منتشر شده آثار قرآني در سالهاي 96 تا 2000 ميلادي تهيه شده است كه همراه با تهيه فيلم و بروشور كاملي از نمايشگاه و ارائه آن به ناشران خارجي فعال در زمينه كتب قرآني، زمينههاي لازم براي اعلام فراخوان بينالمللي براي دورههاي تي نمايشگاه و حضور ناشران فعال خارجي را فراهم آمده است.

با توجه به حضور گسترده و فعال بانوان در نمايشگاههاي مختلف بويژه نمايشگاه قرآن كريم برنامههاي متنوعي براي حضور زنان محقق، انديشمند، شاعر، نويسنده وهنرمند در موضوعهايي مرتبط با قرآن كريم تدارك ديده شده است.

برگزاري «جلسات و نشستهاي موضوعي با حضور بانوان صاحبنظر و فعال در امور قرآني»، «برگزاري مراسم ويژهاي در روز وفات حضرت خديجه (س) و بزرگداشت شخصيت ايشان»، «معرفي كتابها، پژوهشها، پاياننامهها و بانكهاي اطلاعاتي با موضوع جايگاه و شخصيت زن و خانواده در قرآن كريم»، «معرفي بانوان هنرمندي كه آثارشان در نمايشگاه قرآن عرضه شده است» از جمله فعاليتهاي بخش بانوان نمايشگاه قرآن است.

شايد يكي از مهمترين و جذابترين بخشهاي نمايشگاه قرآن، بخش مكتوب باشد. اين بخش با هدف ايجاد رابطه بيشتر ميان مردم باعلوم و معارف و دانشهاي قرآني تشكيل شده است و از سوي متصديان اين بخش نيز در ايان برپايي نمايشگاه برخي از اطلاعات و نكات شفاهي در اختيار علاقهمندان قرار ميگيرد. در بخش مكتوب «آثار قرآني دستنويس قرون هفتم تا نهم هجري»، «كتابهاي قرآني چاپ خارج از كشور از سال 1955 تا 2001»، «كتابهاي علوم و معارف قرآني چاپ اول در سالهاي 79 تا 80»، «پايان نامههاي دانشجويي چاپ شده توسط دبيرخانه نمايشگاه» و «پاياننامههاي دفاع شده دكترا كه در سالهاي 1379 و 1380 در حوزه علوم قرآني منتشر شده است» به نمايش گذاشته ميشود.

امسال يكي از بخشهاي جديد نمايشگاه قرآن كريم به «برنامههاي ويژه كشورهاي افغانستان و فلسطين، اختصاص دارد نمايش خوشنويسي هنرمندان افغانستان، نمايش قرآنهاي خطي افغانستان، مراسم تواشيح برادران افغاني، سخنراني توسط شخصيتهاي قرآني افغانستان و دعوت از قاريان بينالمللي افغانستان از برنامههاي ويژه افغانستان در نمايشگاه امسال است.

همچنين دعوت از شخصيتهاي قرآني فلسطين، نمايش آثار هنري هنرمندان فلسطين و سخنراني با موضوعات قرآني از برنامههاي ويژه غرفه فلسطين در نمايشگاه نهم به شمار ميرود.

نهمين نمايشگاه بينالمللي قرآن كريم براي نزديكي مخاطبان نمايشگاه با قاريان و حافظان قرآن، هنرمنداني قرآني، خادمان قرآن و ساير فعالان علوم و معارف قرآني، برنامههاي ديگري را نيز تدارك ديده است كه از ميان اين برنامهها ميتوان به «معرفي چهرههاي فعال و برجسته قرآني داخل و خارج كشور» دعوت از گروههاي موسيقي سنتي ـ مذهبي كشور و اجراي برنامه به صورت زنده»، «دعوت از چهرههاي برجسته علمي و مذهبي كشور»، «پخش تصاويري از برگزاري مراسم ويژه ماه رمضان در كربلا، مالزي و تايلند»، «دعوت از جوانان برجسته و موفق كشور كه در عرصههاي علمي و المپيادهاي جهاني افتخار آفريدهاند»، «دعوت از تهيهكنندگان، بازيگران و كارگردانان سينما كه آثار برجستهاي در ارتباط با قرآن كريم واهل بيت (ع) داشتهاند» اشاره كرد كه به منظور ايجاد نزديكي مخاطبان نمايشگاه با دستاندركاران علوم، هنر و معارف، قرآن تدارك ديده شده است.