محمدتقي حقبين مسئول بخش فروش نمايشگاه اعلام كرد : تشكيل شوراي نشر علوم قرآني

از بخشهاي قابل توجهي كه در نهمين نمايشگاه بين المللي قرآن كريم در تهران مورد توجه بازديدكنندگان قرار گرفت و اين توجه در نوع خود بسيار قابل توجه است، بخش فروش آثار كتابهاي علوم قرآني ناشران علوم قرآني است. محمد تقي حق بين مدير اين بخش كه به مدت هشت سال در اين بخش مشغول فعاليت است در گفت و گويي با خبرنگار نشريه گلستان قرآن پيرامون فعاليتها و تاريخچه شكلگيري اين نمايشگاه گفت: با توجه به اينكه در سه سال گذشته نمايشگاههاي قرآني جايگاهش را در بين آحاد مردم به دست آورده و مورد استقبال عموم قرار گرفته، در صدد برآمديم كه بخش ناشران سالهاي قبل را كه خيلي مهجور مانده بود گسترش بدهيم. در سالهاي اوليه برگزاري نمايشگاه، خود مؤسسه نمايشگاه فرهنگي يك بخش كوچكي را به اين كار اختصاص داده بود و در حدود 200و 300 عنوان كتاب را عرضه ميكرد، اما اين جوابگوي بازديدكنندگان از نمايشگاه نبود. در سه سال قبل كه بنده مسئوليت انجمن فرهنگي ناشران كتاب كودك و نوجوان را بر عهده داشتم، پيشنهادي به ستاد نمايشگاه هفتم ارايه كردم تا بخش ناشران يك استقلالي پيدا كند و به عنوان يك واحد مجزايي در جنب نمايشگاه شكل گيرد. مسئولان برگزاري نمايشگاه اين پيشنهاد را پذيرفتند و در همين زمينه صحبتهايي با انجمن اسلامي ناشران و كتاب فروشان تهران نيز صورت گرفت .در مجموع ناشران علوم قرآني به اين جمع بندي رسيدند كه اين كار صورت بگيرد. به همين منظور از نمايشگاه هفتم در همين مكان برگزاري نمايشگاه فعلي يك محيطي براي برپايي بخش فروش اختصاص داده شد و در شروع كار محيطي را كه همين بخش فروش در آن واقع است و يك محيط بازي بود چادري را نصب كرديم كه در شروع مساحت غرفهها 180 متر بيشتر نبود، اين كار در نمايشگاه هفتم رخ داد. در واقع بخش فروش به صورت يك بخش فعال و مستقل با حضور ناشران از نمايشگاه هفتم شروع شد و تا آن زمان در نمايشگاه قبلي يك بخش بسيار كوچكي به اين كار اختصاص يافته بود. كتابهايي كه ارايه ميشد به بيش از 200 و 300 عنوان تجاوز نميكرد كه خود مؤسسه نمايشگاههاي فرهنگي كتابها را ارايه ميكرد.

آماري كه از فروش كتاب در آن سالها در اين زمينه در دست داريم به بيش از 14 و 15 ميليون تومان تجاوز نميكرد.

در شروع فعاليت اين بخش به صورت يك بخش مستقل بر اساس طرحي كه ارايه شد، شرايط حضور در نمايشگاه و نحوه ثبت نام از آنها و تمامي مراحل و مقدمات برگزاري اين بخش از نمايشگاه به خود ناشران سپرده شد و در نتيجه در آن سال توانستيم تعداد 18 غرفه از ناشران را جذب كنيم و بالغ بر 90 ناشر در اين غرفهها كتابهايشان را عرضه داشتند و در نمايشگاه هفتم مجموعاً 93 ميليون تومان حاصل فروش كتاب توسط ناشران در اين بخش بود. اين جريان باعث شد تا فروش 15 ميليون توماني سالهاي قبل به صورت جدي به يك باره تغيير پيدا كند و به فروش بالايي كه ذكر كردم برسد.

به دنبال آن بعد از برپايي اولين دوره از برگزاري بخش فروش در نمايشگاه هفتم، متوجه شديم، كه يكي از بخشهاي مهم نمايشگاه اساساً ميتواند بخش عرضه كتاب و آثار قرآني باشد. به دنبال آن وزير محترم فرهنگ و ارشاد اسلامي، احمد مسجد جامعي در اين سالها حمايت بسياري كردند تا اين بخش گسترش بيشتري پيدا كند. امّا از نكاتي كه در خصوص فضاي اختصاص يافته بخش فروش قابل توجه است، اين است كه، با توجه به اين كه بخش فروش در جلوي در ورودي نمايشگاه بود و يك مشكلاتي به لحاظ فضا ايجاد كرده بود، با اين حال ستاد برگزاري نمايشگاه مصمم شد كه در سالهاي بعد بخش فروش در همين مكان برگزار شود.

در اولين سال از برگزاري اين بخش كه در نمايشگاه هفتم برگزار شد، اين بخش با وسعت و توجه بيشتري روبه رو بود و با سيل متقاضيان بسياري از ناشران جهت حضور در نمايشگاه روبه رو بوديم و حتي اين اثرات را در برگزاري نمايشگاههاي استاني نيز شاهد بوديم كه باعث شد تا اين نمايشگاهها نيز بصورت متمركز برگزار شود و نيز سبب گرديد كه كتابهاي علوم قرآني يك جايگاه و منزلت خاصي پيدا كنند.

در سال دوم شكلگيري بخش فروش ناشران علوم قرآني به صورت مستقل كه در نمايشگاه هشتم بوده نيز مواجه با سيل متقاضياني از حوزه نشر و توليد كنندگان آثار هنري و صنايع دستي قرآني بوديم كه اين باعث شد تا مساحت نمايشگاه در سال قبل، به يك باره از 180 متر به 470 متر تغيير كند. در نمايشگاه هشتم 136 ناشر حضور داشتند كه توانستند مجموعاً 330 ميليون تومان كتاب منتشره شان را در اين نمايشگاه به فروش برسانند. همچنين با توجه به اينكه نمايشگاههاي استاني، سر و سامان گرفت، در فاصله برگزاري بين نمايشگاه هشتم تا پايان سال 79 با احتساب 330 ميليون تومان فروش در نمايشگاه هشتم در مجموع فروش كتابهاي علوم قرآني در نمايشگاههاي استاني به حدود 520 ميليون تومان رسيد. در اين سال با يك تحول تازهاي روبرو بوديم كه سبب پيدايش ناشران تخصصي علوم قرآني شد. همچنين از تحولات ديگر اين بود كه در گذشته دبيرخانه نمايشگاه به دنبال ناشران بود تا پايان نامههاي علوم قرآني را به چاپ برسانند، اما اين بار عكس قضيه به وجود آمد كه ناشران در صدد چاپ كتاب با موضوعات قرآني بودند و اين روند هم اكنون شدت بيشتري پيدا كرده است. از اثرات ديگر برگزاري اين بخش از نمايشگاه اين بود كه يك يا دو ترجمه از قرآن در بازار وجود داشت، اما اين كار باعث شد كه ناشران به ترجمه و چاپ هاي مختلف با خطهاي مختلف و با ايجاد تنوع در قطعهاي مختلف و حتي ترجمه به زبانهاي ديگر را به صورت جدي دنبال كنند.

يكي از مواردي كه در نمايشگاه هشتم با آن مواجه شديم، اين بود كه، حوزه كتابهاي علوم قرآني براي كودكان و نوجوانان داراي نقص است. لذا ستاد برگزاري نمايشگاه تصميم گرفت كه در همان سال يك نمايشگاه تصويرگري از كتاب هايي كه خيلي محدود بودند برگزار كند، واين كار انگيزهايي براي ناشراني كه در حوزه كودك و نوجوان كار ميكردند پديد آورد. زيرا شاهد گسترش نمايشگاههاي قرآني بودند و اين باعث ايجاد بازار فروشي براي آنان بود. از اينرو سفارشهاي زيادي را به نويسندگان و مترجمان و تصويرگران در حوزه علوم قرآني كودكان و نوجوانان دادند. امسال در حوزه نشر علوم قرآني كودكان و نوجوانان شاهد يك جهش گستردهاي هستيم.

حق بين در خصوص برگزاري اين دوره از بخش فروش نمايشگاه اظهار داشت ؛ در برگزاري نمايشگاه امسال كه بر خلاف سالهاي گذشته به تشويق و ترغيب ناشران جهت حضور در نمايشگاه ميپرداختيم، با جمعيت انبوهي از ناشران و توليد كنندگان آثار هنري كه خواهان حضور در نمايشگاه بودند روبرو بوديم و به علت محدوديت فضايي برگزاري بخش فروش نمايشگاه مجبور شديم، بر اساس يك آئين نامهاي كه در آن مقررات حضور در نمايشگاه گنجانده شده است، از ناشران و متقاضيان حضور در نمايشگاه ثبت نام به عمل آوريم. وي همچنين درباره جزئيات آئين نامه حضور ناشران در نمايشگاه گفت ؛ از جمله شرايطي كه براي حضور ناشران در اين آئين نامه درج گرديد، داشتن پروانه نشر از سوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و انتشار 20 عنوان كتاب در زمينه علوم قرآني است و بايد كتابهاي منتشره اساساً منحصر به انتشارات باشد و در مجموع كتابهاي ارائه شده در غرفهها با يكديگر متفاوت باشد.

امّا به خاطر درخواست بيش از حد ناشران جهت حضور در نمايشگاه و افزايش تعداد آنها در نمايشگاه امسال، تصميم گرفتيم كه مساحتهاي درخواستي ناشران جهت برپايي غرفهها را كوچك كنيم. بعضي از ناشران تقاضاي ابعادي در اندازههاي 48، 36،24 متر را داشتند، اما بزرگترين غرفهاي كه ارايه شد فقط 18 متر است، همچنين سه غرفه 12 متري داريم و بقيه غرفهها در ابعاد 9، 6 و حتي 4 متري است.

در مجموع با اين تفاسير در نهمين نمايشگاه بين المللي قرآن كريم، 52 غرفه به ناشران واگذار كرديم كه در اين 52 غرفه، 230 ناشر كتابهايشان را كه بالغ بر 2400 عنوان كتاب در حوزه علوم قرآني و خود قرآن با ترجمههاي مختلف و خطهاي گوناگون است، ارايه كنند.

وي همچنين در خصوص مهمترين مشكل در برگزاري بخش فروش نمايشگاه گفت ؛ با توجه به اينكه اين نمايشگاه قرآني يك هيجاني در جامعه نشر ايجاد كرد روزنه اميدي را در بازار حوزه نشر به وجود آورد، اما نمايشگاه نتوانسته به اين هيجان به جهت فضاي محدود پاسخ بدهد و اين يكي از مشكلات عظيمي بود كه همه ناشران از آن گله دارند، چونكه در ميزان مساحتي كه به آنها ارايه شد پاسخگويشان نبود. حتي بعضي از ناشراني كه شرايط حضور در نمايشگاه را نتوانستند بدست آورند، نيز گلهمند بودند. در رابطه با فروش همانطور كه آمارهاي ارايه شده نشان ميدهد هيچ مشكلي نيست، در همين 5 روز اول از برگزاري نمايشگاه بيش از 52 ميليون تومان حاصل فروش ناشران بود. در مجموع كمبود فضاي مناسب باعث شد تا نتوانيم پاسخگوي تمامي ناشران آنطور كه بايد و شايد باشيم.

براي اين هيجان و موجي كه خود مجموعه ايجاد كرد و بازار فروشي كه به سادگي شكل نگرفته و همچنين علاقهاي كه در مردم عادي جامعه به وجود آمد و نيز تلاشي كه ناشران در ارايه محصولات قرآني شان دارند، در ستاد برگزاري نمايشگاه بايد يك فكر اساسي كرد.

محمدتقي حقبين، در خصوص اينكه آيا هدف بخش فروش صرفاً ارايه محصولات بود يا غيره، اظهار داشت ؛ در شرايطي كار را شروع كرديم كه بالغ بر 200 و 300 عنوان كتاب در اين حوزه موجود نبود، اما به محض اينكه يك دوره از شكلگيري بخش فروش به صورت مستقل سپري شد، اين تعداد به حدود 1300 عنوان رسيد و باعث شد تا كتابهايي كه در گذشته تجديد چاپ نميشدند، مجدداً چاپ شوند. ترجمه قرآن هايي كه سالها به كنار گذاشته شده بود تجديد چاپ شدند، بعنوان مثال قرآني كه به خط طاهر خوشنويس نگارش شده بود به مدت 23 سال از چاپ اول آن كه ميگذشت ولي مجدداً چاپ نميشد و بعد از اين شكوفايي، ناشر اين كتاب احساس كرد كه زمان آن فرا رسيد كه اين قرآن را به چاپ مجدد برساند.

هدف از استقلال در بخش فروش نمايشگاه در اين بود تا زمينه انتشار و فروش كتاب علوم قرآني فراهم شود و علاوه بر اين باعث زمينه سازي انتشار كتابهاي علوم قرآني به شكل تخصصي فراهم شود و در اين راستا در حال حاضر شاهد 17 و 18 ناشر هستيم كه صرفاً كتابهاي علوم قرآني چاپ ميكنند. در سال گذشته اين مجموعه ناشران 300 عنوان كتاب علوم قرآني چاپ اول در نمايشگاه ارايه كردند. در حال حاضر بالغ بر 239 عنوان كتاب علوم قرآني چاپ اول ارايه شده كه پيش بينيها بر اين است كه امسال بالغ بر 400 عنوان كتاب علوم قرآني چاپ اول داشته باشيم.

يك نكته در اينجا ضروري است كه اين جهش در حوزه ادبيات ما نيز رخنه كرده است، بعنوان مثال در حوزه ادبيات كودكان و نوجوانان هيچ وقت نويسندگان كودك به ترجمههاي قرآن و تفسير قرآن براي كودكان و نوجوانان نميپرداختند و اين كار در اين حوزه سابقه نداشته است. در اين حوزه از ادبيات، نويسندهاي مانند مصطفي رحماندوست كه اكثرا كودكان با كارها و آثارش آشنايي دارند، كار ترجمه قرآن براي كودكان را در 150 هزار تيراژ ارايه كرد. همچنين در ادامه كار در اين حوزه نويسندگان به نام ديگري همچون جعفر ابراهيمي شاهد نيز، جزء سي قرآن را با يك روش خاصي ترجمه كرد و خانم پروانه زنبقي نيز تفسير جزءبه جزء قرآن براي كودكان و نو جوانان را در چهار رنگ با تصوير ارايه كرد. اين كار براي اولين بار در اين حوزه با زبان كودكان و نوجوانان و با ادبيات ويژه كودكان و نوجوانان منتشر ميشود.

اين امر نشان دهنده اين است كه حضور ناشران صرفاً جهت حضور و فروش محصولات باشد، نيست، بلكه ايجاد يك جهش در خط توليد كتابهاي علوم قرآني و رونق ادبيات علوم قرآني است.

وي در خصوص اينكه از نظرات و پيشنهادات مردم در جهت بهتر شدن بخش فروش استفاده ميكنيد گفت: نظر خواهي از مردم در ستاد نمايشگاه به صورت متمركز انجام ميشود و دفتر انتقادات و پيشنهاداتي را به اين امر اختصاص داده شده، آنچه كه مربوط به بخش فروش است جداشده و به ما داده شده و ما نيز از نظرات مردم در اين زمينه استفاده ميكنيم. همچنين براي بهتر شدن اين بخش به كمك ستاد برگزاري نمايشگاه تدابيري نيز انديشيده شده است.

وي در خصوص عرضه كتابهاي علوم قرآني چاپ كشورهاي اسلامي كه در نمايشگاه عرضه شد گفت ؛ با كمك ستاد برگزاري نمايشگاه آخرين كتابهاي علوم قرآني چاپ شده در خارج را جمع آوري كرديم. مترجمان و نويسندگان براي ترجمه اين كتابها مراجعه ميكنند و از طريق ستاد برگزاري نمايشگاه در اختيارشان قرار ميگيرد.

مسئول بخش فروش نمايشگاه قرآن كريم درباره برنامههاي دهمين دوره از از نمايشگاه كه در سال آينده برگزار خواهد شد اظهار داشت ؛ در دهمين دوره ازبرگزاري نمايشگاه بين المللي قرآن كريم سعي بر آن خواهد شد تا يك جمع بندي از يك دهه فعاليت اين بخش را داشته باشيم و اين كار را در ستاد برگزاري نمايشگاه براي كليه مجموعهها در نظر گرفته شد و در بخش فروش نيز در حال تجزيه و تحليل و بررسي اين كار هستيم. يكي از كارهاي ديگري كه در نمايشگاه دهم، در نظر داريم اين است كه حضور ناشران بين المللي را در كنار ناشران داخلي فراهم سازيم و به همين منظور در همين نمايشگاه مذاكراتي را با كشورهاي عربستان، پاكستان، مالزي انجام داديم. همچنين اميدواريم كه تا نمايشگاه آينده تلاش كنيم، عناوين كتابهاي چاپ اول گسترش بيشتري پيدا كند و نيز حضور ناشران داخلي از آنچه كه هست پررنگتر شود و نيز از دستاوردهاي دنياي اسلام در زمينه نشر كتابهاي علوم قرآني را در كنار ناشران داخلي ارايه كنيم و اميدواريم كساني كه كتابهاي علوم قرآني كشورهاي ديگر را در نمايشگاه بين المللي كتاب تهيه ميكنند، در همين نمايشگاه قرآني نيز بتوانند اين كتابها را تهيه كنند.

از جمله كارهاي انجام شده در كنار برگزاري اين دوره از نمايشگاه تشكيل شورايي با حضور ناشران و پيشكسوتان نشر علوم قرآني و خادمان قرآني در اين زمينه است. هدف از تشكيل اين شورا، ايجاد آئين نامه و دستور عمل جديد با مقررات بهتر و تخصصيتر است تا نيروهاي فكري بيشتري را در كنار يكديگر باشند و شرايط بهتري را براي حضور ناشران در نمايشگاه فراهم سازند. اين شورا كه اولين جلسه آن در ستاد برگزاري دهمين نمايشگاه تشكيل شد كه متشكل از عليان مسئول انتشارات پيام آزادي، مرتضي آخوندي مدير انتشارات دارالكتب اسلاميه، توكل صديقي از ناشران علوم قرآني، عبدالعظيم فريدون كه سالها در حوزه نشر علوم قرآني در حوزه كودكان و نوجوانان فعاليت دارند و مدير بخشكودك و نوجوان نمايشگاه و همچنين بنده به عنوان مسئول بخش فروش نمايشگاه و برزين ضرغامي مسئول ستاد برگزاري نمايشگاه تشكيل يافته است. همچنين حسيني به نمايندگي از تشكلها از شهرستانها، از تعاوني ناشران قم در اين جلسه حضور دارند. اما چون اولين جلسه تشكيل يافته اين شورا بود هنوز به انتخاب رياست شورا دست نيافتيم. وظايف اين شورا يك تدوين آئين نامه و بررسي آئين نامهها و نحوه حضور ناشران در نمايشگاه و رسيدگي به تخلفات است، و مهمترين كار اين شورا براي اولين بار در نمايشگاه قرآني انتخاب ناشر برگزيده شركت كننده در نمايشگاه است و امسال نيز مجبوريم بر اساس همان ضوابط و مقرراتي كه ناشران را در جهت حضور در نمايشگاه ثبت نام كرديم، ناشر برگزيده را انتخاب كنيم. همچنين از وظايف ديگر اين شورا، تدوين آئين نامه ناشر برگزيده براي سالهاي آينده خواهد بود كه بعد از اين به اطلاع ناشران خواهد رسيد.

در پايان در خصوص حضور ناشران شهرستاني محمد تقي حق بين اظهار داشت ؛ در موقع ثبت نام يك فراخوان به تمام ناشران چه در تهران و چه در شهرستان ارائه شد كه و ضوابط و مقررات حضور در نمايشگاه را اعلام كرديم ولي به دليل اينكه اين نمايشگاه در ماه مبارك رمضان برگزار ميشود و ناشران شهرستاني به دليل ماه مبارك رمضان محدوديت سفر دارند، ناشران خيلي اظهار اعلام آمادگي نكردند ولي در بعضي از غرفهها بصورت نمايندگي حضور دارند. تعدادي از ناشران شهرستاني در اين نمايشگاه از شهرهاي مشهد، رشت، قم، اصفهان وشيراز نيز حضور دارند.