شماره مقاله:341
آگهي، تخلص چند تن از شاعران پارسي زبان که در سدههاي 9-14ق/15-19م در ايران و
هندوستان ميزيستهاند. از آنان تاکنون ديواني به دست نيامده، اما ابياتي در
تذکرهها به نام آنان ثبت است.
1. آگهي اصفهاني: حکيم صدرالدين مشهور به مسيحالزمان، فرزند ميرزامحمد حکيم، در قم
زاده شد و در يزد پرورش يافت. وي در جواني رهسپار هند گش و در دربار جهانگير
(1014-1037ق/1605-1628م) پادشاه هند، صاحب جاه و مال شد (ايمان، 61؛ صبا، 12).
2. آگهي خراساني: جلالالدين محمد، شاعر هزّال و بذله گو که از سوي پدر تبيرة
جلالالدين محمد قايني (د 838ق/1434م) و از جانب مادر نبيرة شيخزينالدين خوافي (د
838ق/1435م) بود (امير عليشير نوايي، 142؛ واصفي 2/374؛ خواندمير، 4/360). آگهي در
هرات زاده شد (اوحدي، 128) و در ابتداي جواني در شمار ملازمانميرزاشاه غريب (د
902ق/1497م) فرزند ميرزاحسين بايقرا درآمد، و به قصد گرفتن مقام صدارت بر آن شد که
شهابالدين اسحاق، وزيرميرزا را با ترفندي از ميان بردارد، اما با اشکار شدن توطئه
وي، ميرزا او را از دربار خويش براند 0واصفي، 2/373-376؛ خواندمير، 4/360؛ سام
ميرزا، 208). آگهي مدتي در اطراف خراسان سرگردان بود (خواندمير، 4/360) و سرانجام
در 926ق/1520م به هرت بازگشت و ون با بياعتنايي بزرگان شهر روبهرو شد، به عنوان
جواب به قصيدة «درياري ابرار» اميرخسرو دهلوي قصيدهاي شهر آشوب در بدگويي بزرگان
هرات، همچون معين ميکال. به نظم کشيد (همانجا؛ سام ميرزا، 208-209). اين قصيده
موجبِ خشم اميرخان، والي خراسان، شد و دستور داد تا دست و زبان اگهي را بريدند
(امير عليشير نوايي، 143؛ ايمان، 48). به گفتة خواندمير، وي پس از اين واقعه همچنان
به زبان فصيح شعر ميسروده است (4/360). آگهي شاعري توانا و در قصيده سرايي و
بذلهگويي استاد بود. امير عليشير نوايي او را استاد و همپاية شاعران قديم ميداند
(ص 142-143).
3. آگهي يزدي: شاعري بذله گ بود. وي در شهر يزد متول شد و در همين شهر به خياطي
مشغول بود و به خاندان شاهولي از سادات يزد بستگي داشت و مداح ميميران مرد ثروتمند
يزد بود. وي سفري به هرات داشته است (سام ميرزا، 240 اوحدي، 174؛ آذر، 274). از
آگهي ديواني در دست نيست، اما صاحب تذکرة شمع انجمن (ص 57)، ديوان وي را در 000‘4
بيت شامل اشعار هزل آميز و قصايدي در مدح ميرميران، ديده است. آگهي در زمان
شاهطهماسب صفوي (930-984ق/1524-1576م) درگذشت (اوحدي، 174).
مآخذ: آذربيگدلي، لطفعليبيک، اتشکده، بمبئي، 1277ق؛ امي عليشير نوايي،
نظامالدين، مجالسالنفائس، به کوشش علياصغر حکمت، تهران، منوچهري، 1363ش؛ اوحدي
بلياني، نقيالدين محمد، عرفاتالعاشقين، تهران، نسخة خطي ملک، شمـ 5324؛ ايمان،
رحم عليخان، منتخباللطايف. به کوشش محمدرضا جلالي نائيني و اميرحسين دبير سياقي،
تهران، خيام، 1362ش؛ سام ميرزا،، تحفة سامي، به کوشش رکنالدين همايونفرخ، تهران،
علمي، 1347ش؛ صبا، محمد مظفرحسين، تذکرة روز و روشن، به کوشش محمدحسين رکن زادة
آدميت، تهران، رازي، 1343ش؛ قنّوجي، محمدصديق حسن خان، شمع انجمن، بهوپال، 1293ق؛
واصفي، زينالدين، بدايعالوقايع، به کوشش الکساندر بلدروف، تهران، بنياد فرهنگ
ايران، 1350ش، ج 2.
علي بته کن