جلد: 4نويسنده: حسن انصاري شماره مقاله:1486اِبْن ِ عُبْدون ، ابوعبدالله احمد بن عبدالواحد بن احمد بزاز (د 423ق /1032م )، فقيه و محدّث امامى . وي به ابن حاشر نيز شهرت دارد (نك: طوسى ، رجال ، 450؛ قس : ابن حجر، 1/392). از جزئيات زندگى او اطلاع چندانى در دست نيست . در مورد اوايل تحصيل او اين مقدار مى دانيم كه در 348ق /959م با ابن زبير قْرَشى ملاقات داشته و از وي بهره برده است (نجاشى ، 12، 87). با توجه به برخى گزارشهاي پراكنده اي كه از حضور وي در بغداد رسيده (نك: همو، 64؛ طوسى ، الفهرست ، 52؛ ابن ماكولا، 2/294؛ عمادالدين طبري ، 86؛ جامع الاخبار، 35) و با توجه به اينكه غالب مشايخ و راويان او بغدادي بوده اند، مى توان حدس زد كه بخش عمده اي از عمر خويش را در آنجا سپري كرده است . به گفتة ابن ماكولا (همانجا)، ابن عبدون براي استماع حديث به نقاط مختلفى سفر كرده كه از آن ميان حضور وي در تِنّيس (از شهرهاي مصر) و استماع كتاب كافى كلينى در آنجا قابل ذكر است . (نيز نك: طوسى ، «مشيخة»، 29، قس : الفهرست ، 136). از مشايخ وي مى توان ابوغالب زُراري ، ابوبكر دوري ، ابن قولويه قمى ، ابن داوود قمى ، ابوالفرج اصفهانى ، ابن جعابى ، ابن جنيد اسكافى ، ابن حمزة طبري ، ابوطالب انباري ، سهل بن احمد ديباجى ، دعلج بن احمد سجستانى و ابوالمفضّل شيبانى را نام برد (نجاشى ، 62، 186، جم؛ طوسى ، الغيبة، 21، الفهرست ، 22، 42-43، جم، «مشيخة»، جم؛ ابن ماكولا، 2/293-294). از راويان او نيز نجاشى ، شيخ طوسى ، ابن غضائري و جعفر بن محمد دوريستى شايان ذكرند (نجاشى ، 87، 258-259، جم؛ طوسى ، رجال ، 450؛ عمادالدين طبري ، همانجا؛ تستري ، 20: به نقل از رجال منسوب به ابن غضائري ). گفتنى است كه نجاشى (ص 87) در باب توثيق يا تضعيف وي سخنى نگفته و طوسى (همانجا) نيز تنها او را به كثرت استماع و روايت حديث وصف كرده است . به گفتة نجاشى (ص 87) ابن عبدون علاوه بر فقه و حديث در ادبيات نيز تبحر داشته و آن را نزد استادان بنام عصر خود فراگرفته بوده است . آثاري همچون اخبار السيد بن محمد (سيد اسماعيل حميري )، تاريخ ، تفسير خطبة فاطمة عليهاالسلام ، عمل الجمعة و الحديثين المختلفين ، به ابن عبدون نسبت داده شده (همانجا) كه امروزه نشانى از آنها در دست نيست . همچنين ابن ماكولا (2/294) از كتاب فهرست وي ياد كرده و افزوده است كه نسخه اي از آن را ديده كه مفصل نيز بوده است . اين كتاب مورد استفادة طوسى در الفهرست (ص 5، 133، جم) و نجاشى در رجال (ص 110، 138، جم) قرار گرفته است . طوسى در امالى (2/283-291) مجموعه اي از احاديث ابن عبدون را نقل كرده ، امّا روشن نيست آنها را از كدامين اثر وي برگرفته بوده است . نيز ابن شهر آشوب در مناقب (2/111؛ قس : همان ، 1/12، 4/57)، از يكى از آثار ابن عبدون استفاده كرده است كه عنوان آن دانسته نيست . كتابى با عنوان آداب الحكماء نيز به وي نسبت داده شده است (نك: بغدادي ، 1/73؛ آقابزرگ ، 1/17؛ قس : حاجى خليفه ، 1/42).
مآخذ
آقابزرگ ، الذريعة؛ ابن حجر عسقلانى ، احمد، تبصير المنتبه ، به كوشش على محمّد بجاوي و محمد على نجار، قاهره ، 1383ق /1964م ؛ ابن شهر آشوب ، محمد، مناقب آل ابى طالب ، به كوشش هاشم رسولى محلاتى ، قم ، چاپخانة علميه ؛ ابن ماكولا، على ، الاكمال ، حيدرآباد دكن ، 1382ق /1963م ؛ بغدادي ، هديه ؛ تستري ، عبدالله ، الضعفاء، نسخة خطى كتابخانة آيت الله مرعشى ، شم (2)155؛ جامع الاخبار، منسوب به محمد بن محمد شعيري ، نجف ، 1381ق /1962م ؛ حاجى خليفه ، كشف ؛ طوسى ، محمد، الامالى ، بغداد، 1384ق /1964م ؛ همو، رجال ، به كوشش محمد صادق بحرالعلوم ، نجف ، 1381ق / 1961م ؛ همو، الغيبة، نجف ، 1385ق ؛ همو، الفهرست ، به كوشش محمد صادق بحرالعلوم ، نجف ، كتابخانة مرتضويه ؛ همو، «مشيخة تهذيب الاحكام »، همراه تهذيب الاحكام طوسى ، به كوشش حسن خرسان ، نجف ، 1382ق / 1963م ؛ عمادالدين ِ طبري ، محمد، بشارة المصطفى ، نجف ، 1383ق /1963م ؛ نجاشى ، احمد، رجال ، به كوشش موسى شبيري زنجانى ، قم ، 1407ق . حسن انصاري
لطفا منتظر باشید ...
