ابن شاهين - دائرة المعارف بزرگ اسلامی جلد 4

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

دائرة المعارف بزرگ اسلامی - جلد 4

مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

ابن شاهين

جلد: 4

نويسنده: علي اکبر ضيايي

شماره مقاله:1364

اِبْن ِ شاهين ، ابوحفص عمر بن احمد بن عثمان ، ملقب به واعظ (صفر 297- ذيحجة 385/ نوامبر 909- ژانوية 996)، محدث و رجالى بغداد. اصل وي از مرورود خراسان بود (خطيب بغدادي ، 11/265؛ قس : ابن شاهين ، فضائل ، 25). او از 11 سالگى در بغداد به استماع حديث پرداخت (ابن شاهين ، همان ، 40؛ خطيب بغدادي ، همانجا) و پس از 330ق براي استماع از محدثان دمشق به آن شهر رفت (ذهبى ، 16/432). وي سفرهايى نيز به بصره ، فارس و مصر داشته است (ابن شاهين ، همان ، 33، 46؛ ابن ماكولا، 4/291؛ ابن تغري بردي ، 4/172). از جملة مهم ترين مشايخ ابن شاهين در حديث مى توان از ابوبكر بن ابى داوود، ابوالقاسم بغوي و محمد بن محمد باغندي نام برد (نك: ابن شاهين ، همان ، جم؛ خطيب بغدادي ، همانجا).

او در قرائت نيز از ابن ابى داوود، ابن مجاهد، ابوبكر نقاش و احمد ابن مسعود زهري بهره جست (ابن جزري ، 1/588). خطيب بغدادي (11/267) يادآور شده كه ابن شاهين نخستين بار در 332ق در بصره حديث گفته است . برخى از رجال شناسان بر وثاقت ابن شاهين در نقل حديث تصريح كرده اند (نك: ابن ماكولا، همانجا؛ خطيب بغدادي ، 11/267- 268). ذهبى (16/434) معتقد است كه ابن شاهين به غوامض و مشكلات حديث احاطه نداشت و جمعى از اهل حديث سهل انگاري و اشتباهات وي را گوشزد كرده اند (نك: خطيب بغدادي ، همانجا). در منابع اشاره شده كه وي دانش چندانى در فقه نداشته است (خطيب بغدادي ، 11/267؛ ابن جوزي ، 116).

راويان بسياري از جمله پسرش عبيدالله بن عمر، محمد بن ابى الفوارس ، هلال بن محمد حفار، احمد بن محمد بَرْقانى و ابوسعد مالينى از او استماع حديث كرده اند (خطيب بغدادي ، 11/265؛ ذهبى ، 16/432) و حسين بن على طناجيري از وي قرائت آموخته است (ابن جزري ، 1/588).

بنابر نقل خطيب بغدادي (11/268) او در بغداد وفات يافت و در باب حرب كنار قبر احمد بن حنبل مدفون شد.

آثار

ابن شاهين داراي آثار بسياري بوده كه شمار آنها را تا 330 عنوان ذكر كرده اند (خطيب بغدادي ، 11/267).

الف - چاپى

1. تاريخ اسماء التقات ممن نقل عنهم العلم ، اين كتاب به كوشش عبدالمعطى امين قلعحى در بيروت (1406ق /1986م ) به چاپ رسيده است . مؤلف در اين كتاب بيش از هر چيز به اقوال يحيى بن معين و احمد بن حنبل استناد جسته است . در اين اثر گاه از رجال ضعيف نيز ذكري به ميان آمده است (مثلاً ص 282). ابن حجر در سراسر كتاب تهذيب التهذيب آراء رجالى ابن شاهين را مورد توجه قرار داده است ؛

2. فضائل فاطمة الزهراء (ع )، اين اثر كه شامل 37 حديث در فضايل حضرت زهرا(ع ) است ، به كوشش محمد سعيد طريحى در بيروت (1405ق /19865م ) به چاپ رسيده است .

ب - خطى

1. امالى ابن شاهين ، كه قسمتهايى از آن در كتابخانة ظاهريه نگهداري مى شود ( فهرس ، 427-430، 541 -543، 547 - 550)؛

2. شرح مذاهب اهل السنة (ظاهريه ، 1/204-206)؛

3. ما اجتمع عندي من الاحاديث التى بينى و بين رسول الله (ص ) اربعة رجال ( فهرس ، 569 -572)؛

4. ناسخ الحديث و منسوخه ، كه نسخه هايى از آن در كتابخانة پاريس ( دوسلان ، شم و ساير كتابخانه هاي جهان (نك: I/209-210 موجود است (براي ديگر آثار نك: فهرس ، جم؛ ظاهريه ، 1/332-333؛ ابن جوزي ، همانجا؛ ابن حجر، الاصابة، 1/2، جم؛ همو، لسان ، 6/284؛ زركلى ، 5/40).

مآخذ

ابن تغري بردي ، النجوم ؛ ابن جزري ، محمد، غاية النهاية، به كوشش گ . برگشترسر، قاهره ، 1351ق /1932م ؛ ابن جوزي ، عبدالرحمان ، تلبيس ابليس ، قاهره ، 1368ق ؛ ابن حجر عسقلانى ، احمد، الاصابة، به كوشش محمد سعيد زغلول ، بيروت ، دارالكتب العلمية؛ همو، لسان الميزان ، حيدرآباد دكن ، 1329-1331ق ؛ ابن شاهين ، عمر، تاريخ اسماء الثقات ، به كوشش عبدالمعطى امين قلعجى ، بيروت ، 1406ق / 1986م ؛ همو، فضائل فاطمة الزهراء(ع )، به كوشش محمد سعيد طريحى ، بيروت ، 1405ق /1985م ؛ ابن ماكولا، على ، الاكمال ، حيدرآباد دكن ، 1405ق /1984م ؛ حاجى خليفه ، كشف ؛ خطيب بغدادي ، احمد، تاريخ بغداد، قاهره ، 1349ق ؛ ذهبى ، محمد، سير اعلام النبلاء، به كوشش شعيب ارنؤوط و اكرم البوشى ، بيروت ، 1404ق / 1984م ؛ زركلى ، اعلام ؛ ظاهريه ، خطى (مجاميع )؛ فهرس مجاميع المدرسة العمرية، به كوشش ياسين محمد سوّاس ، كويت ، 1408ق /1987م ؛ نيز GAS. Slane; De

على اكبر ضيائى

/ 479