جلد: 4نويسنده: نجيب مايل هروي شماره مقاله:1541اِبْن ِ عِماد، ابوالفلاح عبدالحى ّ بن احمد بن محمد عكري صالحى (رجب 1032 - ذيحجة 1089/ آوريل 1623 - ژانوية 1679)، شرح حال نويس و اديب و فقيه حنبلى . ضبط «عكري » مورد اختلاف است و صورت عَكَري يا عَكَّري پذيرفتنى مى نمايد (نك: زبيدي ). ابن عماد در صالحية دمشق زاده شد (محبى ، 2/341)، در زادگاهش پرورش يافت و قرائت قرآن آموخت و در همانجا به فراگيري علوم اهتمام كرد. وي فقه حنبلى را از محمد بن بدرالدين بلبانى صالحى ، عبدالباقى حنبلى و ايّوب ابن احمد خلوتى صوفى فراگرفت و به اخذ اجازه از آنان نايل آمد (همو، 2/340؛ غزي ، 241). آنگاه به قاهره رفت و مدتى در آنجا اقامت گزيد. در اين فرصت نزد عالمانى چون سلطان مزّاحى ، نورالدين شَبرامَلّسى ، شمس الدين محمد بابلى و شهاب الدين احمد قليوبى كه همه شافعى بودند، كسب دانش كرد و در بازگشت به دمشق به تدريس پرداخت (محبّى ، همانجا). از شاگردان وي محمدامين محبى ، مؤلّف خلاصة الا´ثر، مصطفى بن فتح الله حموي ، عبدالقادر بن احمد بصري و عثمان ابن احمد نجدي را مى توان نام برد (غزي ، 249). وي ذوق شعري نيز داشت و شعرهايى از او در منابع آمده است (نك: محبّى ، 2/340-341؛ غزي ، 245). ابن عماد در اواخر عمر به حج رفت و در مكّه درگذشت و همانجا به خاك سپرده شد (محبى ، 2/341).
آثار
تنها اثر چاپى وي شذرات الذهب فى اخبار من ذهب ، سرگذشت نامه اي است متضمن گزيدة وقايع تاريخى جهان اسلام و تراجم علماي دين به ويژه علماي حنبلى كه به صورت سال شمار تنظيم شده است . اين كتاب وقايع آغاز هجرت تا سال 1000ق را در بر دارد و مؤلف در آن از بسياري از آثار متقدمان و متأخران بهره جسته و ضمن تصريح به عنوان منابع مورد استفاده در جاي جاي كتاب در نقل از آنها به تصحيح و تلخيص مطالب نيز نظر داشته است . از آن جمله مى توان طبقات الحنابلة ابن ابى يعلى ، طبقات الصوّفية سلمى ، وفيات الا´عيان ابن خلكان ، طبقات القرّاءِ ذهبى ، انباء الغمر ابن حجر، طبقات الا´ولياء سخاوي ، بغية المستفيد ابن ديبع و تاريخ الاسلام ابن قاضى شهبه را نام برد (نك: ابن عماد، 1،268، 274، جم). هر چند تأليف اين كتاب در 19 رمضان 1080 به پايان رسيده (ابن عماد، 8/434)، اما مؤلف وقايع تاريخى و وفيات سدة 11ق را در آن نياورده است ، زيرا مترصد بوده تا ذيلى بر آن بنويسد كه مشتمل بر حوادث و تراجم سدة مزبور باشد. اين كتاب دوبار در قاهره در 1332ق و 1350-1351ق به چاپ رسيده است . از آثار خطى ابن عماد اسباب الخلاص بسورة الاخلاص (سيد، 1/40)، شرح بديعية ابن حجة حموي (ظاهريه ، 1/333)، معطية الامان من حنث الايمان (خديويه ، 7/332) و نزهة ذات العماد (ظاهريه ، 3/450) را مى توان ذكر كرد (براي ديگر آثار، نك: .(GAL,S,II/403
مآخذ
ابن عماد، عبدالحى ، شذرات الذهب فى اخبار من ذهب ، به كوشش حسام الدين قدسى ، قاهره ، 1350ق ؛ خديويه ، فهرست ؛ زيبدي ، تاج العروس ؛ سيد، خطى ؛ ظاهريه ، خطى (علوم القرآن )، خيمى ؛ غزي عامري ، محمد، النعت الاكمل لاصحاب الامام احمد ابن حنبل ، به كوشش محمد مطيع الحافظ و نزار اباظه ، دمشق ، 1402ق ؛ محيى ، محمدامين ، خلاصة الاثر فى اعيان القرن الحادي عشر، قاهره ، 1274ق ؛ نيز: GAL,S. نجيب مايل هروي
لطفا منتظر باشید ...
