جلد: 4نويسنده: عباس حجت جلالي شماره مقاله:1559اِبْن ِ عيسى ، ابوعبدالله محمد بن احمد صَنْهاجى (د 990ق / 1582م )، اديب و شاعر مراكشى . پدرش اديبى فاضل بود (ابن قاضى ، درة الحجال ، 1/106). ابن عيسى در دستگاه حكومتى سلطان عبدالله الغالب بالله (964-981ق ) و سلطان ابومروان عبدالملك (983- 986ق ). از سلاطين مغرب ، شغل دبيري داشت (سلاوي ، 5/57؛ 2 EI) و در زمان حكومت ابوالعباس احمدبن محمد معروف به المنصور الذهبى (986-1012ق ) به رياست ديوان (وزير القلم الاعلى ) برگزيده شد (ابن قاضى ، همان ، 2/226؛ مراكشى ، 4/191). در همين زمان بود كه وي كتاب الممدود و المقصور خود را به وي تقديم داشت (مقري ، 9/311؛ ابن سوده ، 187). اما پس از چندي مأمون ، پسر و جانشين منصور كه فردي عياش و فاسد بود، به علتى نامعلوم او را دستگير كرد و پس از مصادرة اموالش وي را در فاس به زندان افكند (وفرانى ، 179؛ سلاوي ، 5/169). ابن عيسى سرانجام در زندان درگذشت (ابن قاضى ، همانجا) يا به قول مراكشى (همانجا) به فرمان سلطان به قتل رسيد. وفرانى (ص 166) 4 بيت از اشعار او را در نكوهش دنيا و پادشاهان نقل كرده است و ابن قاضى (همانجا، جذوة الاقتباس ، 326) نثر او را بهتر از شعرش دانسته و خط وي را ستوده است . از او آثاري در دست است : 1. بديع الجوهر النفيس ، نسخه اي از آن در دارالكتب قاهره موجود است ؛ 2. الممدود و المقصور من سَنا السلطان المنصور، قسمتهايى از آن در فاس موجود است (زركلى ، 6/7). به گفتة زركلى (همانجا) وي شرحى بر عينية ابن سينا نيز داشته است كه اثري از آن در دست نيست .
مآخذ
ابن سوده ، عبدالسلام ، دليل مورخ المغرب الاقصى ، قاهره ، 1369ق / 1950م ؛ ابن قاضى مكناسى ، احمد، جذوة الاقتباس ، رباط، 1973م ؛ همو، درةالحجال ، به كوشش محمد الاحمدي ابوالنور، تونس /قاهره ، 1391ق /1971م ؛ زركلى ، اعلام ؛ سلاوي ، احمد، الاستقصاء، به كوشش جعفر ناصري و محمد ناصري ، دارالبيضاء، 1955م ؛ مراكشى ، عباس ، الاعلام بمن حل ّ مراكش و اغمات من الاعلام ، فاس ، 1356ق /1937م ؛ مقري ، احمد، نفح الطيب ، به كوشش يوسف محمد بقاعى ، بيروت ، 1406ق /1986م ؛ وفرانى ، محمد، نزهة الحادي ، به كوشش هوداس ، رباط، مكتبة الطالب ؛ نيز: . 2 EIعباس حجت جلالى
لطفا منتظر باشید ...
