جلد: 4نويسنده: بشري حشمت پسند شماره مقاله:1573اِبْن ِ غَطُّوس ، ابوعبدالله محمد بن عبدالله (د ح 610ق /1213م )، ناسخ و خوشنويس اندلسى . از زندگى و احوال او آگاهى چندانى در دست نيست . تنها مى دانيم كه اهل بلنسيه بود (ابن ابار، 2/593؛ مراكشى ، 6/314). پدر و برادرش نيز در خوشنويسى شهره بوده اند، اما بيشتر خود او را پيشواي خوشنويسان عصر خوانده اند و آنجا كه از فضايل اهل اندلس و هنر خطاطى آنان سخن مى رود، از نسخه هاي خطى وي به عنوان نمونه اي از افتخارات اندلس ياد مى شود (نك: مقري ، 3/151). ابن غطوس سوگند خورده بود كه جز آيات قرآن را به قلم نياورد. مصحفهاي او كه ظاهراً بسيار نفيس بوده ، در ميان اميران و بزرگان هواخواهان بسياري داشته است (ابن ابار، همانجا؛ مراكشى ، 6/315). گاه مصاحفى را كه او تحرير كرده بود، هر يك به 200 دينار مى خريدند. به روايت صفدي (3/351-352) كه نمونه هاي متعددي از دست نوشته هاي او را ديده بود، وي خط را به شيوه اي خاص مى نوشت و براي هر يك از حركات رنگى بر مى گزيد: تشديد و سكون را به رنگ لاجوردي ، ضمه ، فتح و كسره را به رنگ قرمز، همزه هاي كسره دار را به رنگ سبز و همزه هاي فتحه دار را به رنگ زرد مى نگاشت و همواره بر اين شيوه بود. از حاشيه نويسى پرهيز داشت و اگر در نگارش حرفى خللى راه مى يافت ، آن صفحه را يكسره باز مى نوشت . حجره اي نيز به كار كتابت اختصاص داده بود كه ابزارهاي خطاطى خويش را در آن مى نهاد و كسى بدان حجره راه نداشت . دقت و امانت وي در نگارش مصاحف تا بدان پايه بود كه مسافتهاي بسيار دور را براي تصحيح اشتباهات احتمالى خود طى مى كرد (همانجا). از كسانى كه روش او را در نگارش مصاحف دنبال كرده اند، مى توان ابن خلدون بلنسى (صفدي ، 3/352) و محمد بن محمد بن ابى زاهر را نام برد (شكيب ارسلان ، 3/185). ابن ابار (همانجا) نيز برخى از انواع خط را نزد او فراگرفته است .
مآخذ
ابن ابار، محمد، التكملة، به كوشش عزت عطار حسينى ، قاهره ، 1375ق / 1965م ؛ شكيب ارسلان ، الحلل السندسية، قاهره ، 1358ق /1939م ؛ صفدي ، خليل ، الوافى بالوفيات ، به كوشش هلموت ريتر، بيروت ، 1381ق /1961م ؛ مراكشى ، محمد، الذيل و التكملة، به كوشش احسان عباس ، بيروت ، 1973م ؛ مقري تلمسانى ، احمد، نفح الطيب ، به كوشش احسان عباس ، بيروت ، 1388ق /1968م . بشري حشمت پسند
لطفا منتظر باشید ...
