جلد: 4نويسنده: ابوالفضل خطيبي شماره مقاله:1582اِبْن ِ فَتْحون ، ابوبكر محمد بن خلف بن سليمان (د 519 يا 520ق /1125 يا 1126م )، عالم تاريخ دان اندلسى و مؤلف آثاري در شناخت صحابه . وي در اوريوله از توابع مُرسيه زاده شد. پدر و جدش هر دو از محدثين بودند و او از ابتدا از آن دو حديث آموخت (ابن ابار، 104)، سپس نزد استادان ديگر آموزش يافت و بيش از همه از ابوعلى صدفى و ابوبكر ابن حيدره استفاده كرد. ابن ابار وي را يكى از مشاهير و مفاخر شرق اندلس دانسته است (ص 104- 105؛ نيز نك: ابن بشكوال ، 2/547). ابن فتحون همچنين در اسكندريه و شهرهاي ديگر از كسانى چون ابومحمد رِشاطى ، ابوعبدالله خَولانى ، ابوبكرابن عربى ، ابوالحسن انماطى و ابوبكر طَرطوشى اجازة روايت دريافت كرد (ابن ابار، همانجا). ابن فتحون شاگردان و راويان متعددي داشت كه از آن جمله ابوعمرو ابن صَفّار، عبدالله بن ابى بكر ابن عربى و خلف بن عبدالملك انصاري شهرت بيشتري دارند. پسرش ابوالقاسم و همچنين ابن عياض ، ابن دباغ و ابن بشوال نيز از او اجازة روايت گرفته اند (ابن خير، 216؛ ابن ابار، 105-106؛ قس : ابن بشكوال ، همانجا). وقتى يكى از مشايخ وي كه قاضى القضاة بود، از او خواست تا منصب قضاي شهر دانيه را بپذيرد، از قبول آن امتناع ورزيده شبانه از شهر گريخت و مدتى را پنهانى بسر برد تا سرانجام از او صرف نظر كردند. ابن فتحون سرانجام در همان مرسيه درگذشت (نك: ابن بشكوال ، همانجا). در منابع 3 اثر به او نسبت داده شده است : 1. تذييل صحابة ابن عمر ابن عبدالبر، كه ذيلى بر الاستيعاب فى معرفة الا´صحاب ابن عبدالبر (ه م ) است (ابن خير، ابن بشكوال ، همانجاها). اين اثر در سراسر الاصابة (1/2، 3، 24، جم) مورد استفادة ابن حجر قرار گرفته است ؛ 2. التنبيه على اوهام ابى عمر (ضبى ، 63؛ قس : ابن بشكوال ، همانجا)، كه در آن خطاهاي ابن عبدالبر را در الاستيعاب بر شمرده است ؛ 3. اصلاح اوهام المعجم لابن قانع . ابن فتحون در اين اثر به تصحيح خطاهاي ابن قنع در معجم الصحابة پرداخته است (نك: ابن بشكوال ، همانجا).
مآخذ
ابن ابار، محمد، المعجم ، مادريد، 1885م ؛ ابن بشكوال ، خلف ، الصلة، به كوشش عزت عطار حسينى ، قاهره ، 1955م ؛ ابن حجر عسقلانى ، احمد، الاصابة، كلكته ، 1853م ؛ ابن خير، محمد، فهرسة، به كوشش كودرا، بغداد، 1963م ؛ ضبى ، احمد، بغية الملتمس ، مادريد، 1884م ؛ مقري ، احمد، نفح الطيب ، به كوشش احسان عباس ، 1388ق /1968م . ابوالفضل خطيبى
لطفا منتظر باشید ...
