جلد: 4نويسنده: سيمين محقق شماره مقاله:1592اِبْن ِ فَرَح ِ اِشْبيلى ، ابوالعباس شهاب الدين احمد بن فرح بن احمد لخمى اشبيلى (625 -699ق /1228-1300م )، محدث و فقيه شافعى . از رويدادهاي زندگى وي اطلاع زيادي در دست نيست . او در اشبيليه متولد شد و به هنگام اشغال اشبيليه در 646ق /1248م توسط فرنادو سوم (حك 614 -650ق /1217-1252م ) به اسارت مسيحيان درآمد (نيكل ، و پس از آزادي در حدود 650ق ابتدا مناسك حج به جاي آورد، آنگاه براي كسب علم به مصر و سپس به دمشق رفت . در مصر از شرف الدين انصاري ، اسماعيل بن عزّوز، نجيب بن صيقل و ابن علاق ، و در دمشق از ابن عبدالدائم مقدسى و عمر بن ابى سعد كرمانى و ابن ابى اليسر حديث شنيد. وي همچنين در مصر از عزالدين عبدالسلام فقه آموخت (ذهبى ، 4/1486؛ صفدي ، 7/286). ابن فرح از آن پس در مسجد جامع دمشق مجلس حديث تشكيل داد، و علاوه بر ذهبى كه به تصريح خود در حلقة درس او حضور يافته ، بِرزالى ، مقاتلى ، نابلسى ، ابومحمد ابن وليد، دمياطى و يونينى نيز از جمله كسانى بودند كه از او دانش آموختند (ذهبى ، همانجا؛ سبكى ، 5/12؛ صفدي ، 7/286، 287). ذهبى (همانجا) ضمن ذكر اهتمام ابن فرح به فراگيري و دقت در الفاظ و معانى حديث ، وثاقت و راستگويى وي را مى ستايد. او قصيده اي لاميه در 20 بيت سروده كه دربارة برخى اصطلاحات علم حديث است . سبكى (5/12-13) 18 بيت از اين قصيده و مقري (2/282-283) تمامى آن را آورده است . بر اين قصيده شروح زيادي نوشته شده كه از جمله شرح عزالدين ابن جماعه با عنوان زوال التَرَح فى شرح منظومة ابن فرح ، توسط ريش در ليدن (1885م ) و نيز با ترجمة آلمانى توسط فلايشر (1895م ) در همانجا به چاپ رسيده است . بروكلمان نسخه هاي خطى متعددي از متن و نيز شرحهاي اين قصيده توسط خليل تتايى ، ابن قطلوبغا و ديگران را معرفى مى كند GAL,S,I/635) .(GAL,I/459; از آثار ابن فرح شرح اربعين نووي ، به صورت خطى در كتابخانه هاي برلين و پاريس ( آلوارت ، شم 1488 ؛ دوسلان ، شم نگهداري مى شود و نسخة مختصر خلافيات ابوبكر بيهقى ، كه اختصاري از رسالة ذكر ما اختلف فيه الشافعى و ابوحنيفة اوست ، در كتابخانة چستربيتى ( آربري ، شم موجود است .
مآخذ
ذهبى ، محمد، تذكرة الحفاظ، حيدرآباد دكن ، 1377ق /1958م ؛ سبكى ، عبدالوهاب ، طبقات الشافعية الكبري ، قاهره ، 1324ق ؛ صفدي ، خليل ، الوافى بالوفيات ، به كوشش احسان عباس ، بيروت ، 1389ق /1969م ؛ مقري ، احمد، نفح الطيب ، به كوشش يوسف محمد بقاعى ، بيروت 1406ق / 1986م ؛ نيز: Ahlwardt; Arberry; De Slane; GAL; GAL,S; Nykl, A. R., Hispano Arabic Poetry, Baltimore, 1946. سيمين محقق
لطفا منتظر باشید ...
