جلد: 4نويسنده: رضا محمدزاده شماره مقاله:1598اِبْن ِ فَصيح ، ابومحمد عبدالله بن احمد، ملقب به جلال الدين (702- 745ق /1303-1344م )، اديب ، نحوي و فقيه حنفى . از نسبت همدانى وي چنين برمى آيد كه اصل و نسبش ايرانى است (نك: ابن حجر، 3/14). وي در كوفه پرورش يافت ، اما دوران جوانى خويش را در بغداد گذراند و از كسانى چون ابن دواليبى و على بن عبدالصمد بن ابى الجيش حديث شنيد، سپس به همراه پدرش به دمشق رفت و در آنجا نيز نزد دانشمندانى چون جزري و ذهبى به فراگيري حديث پرداخت (صفدي ، 17/61؛ ابن حجر، 3/15). سعيد بن عبدالله دهلى از شاگردان او بوده و از وي روايت كرده است (ابن رافع ، 65). ابن حجر (همانجا) مهارت وي را در نظم و نثر ستوده و چنانكه از عناوين برخى از آثار او پيداست ، در علم قرائات نيز مهارت داشته است (نيز نك: كحاله ، 6/28؛ زركلى ، 4/68).
آثار
1. عمدة القراء و عدة الاقراء فى الفرق بين ظاءات القرآن وضاداته ، قصيده اي است مركب از 27 بيت به همراه شرح آنها. وي در ابيات نخستين قصيده ، واژه هايى از قرآن را كه حرف ظا در آنها به كار رفته ، آورده است و در ادبيات بعدي به برخى الفاظ مشابهى كه در قرآن به كار رفته و تنها در ظا و ضاد اختلاف دارند و اغلب با هم اشتباه مى شوند، پرداخته است ( مجلة، 30/(2)/610 -611). نسخه هاي اين اثر در كتابخانه هاي مختلف از جمله دارالكتب مصر، اوقاف بغداد، برلين ، دانشگاه پرينستون و ظاهريه موجود است (همانجا؛ .(GAL,II/214 2. مستحسن الطرائق فى نظم كنز الدقائق . از اين اثر تنها يك نسخه در ازهريه موجود است (ازهريه ، 2/269). به گزارش برخى منابع كهن (نك: ابن رافع ، همانجا) وي دو قصيده نيز در مدح رسول اكرم (ص ) و نيز قصيده اي با عنوان عقد الدر فى عقدالحر داشته كه از هيچ يك از آنها اثري بر جاي نمانده است .
مآخذ
ابن حجر عسقلانى ، احمد، الدرر الكامنة، حيدرآباد دكن ، 1394ق / 1974م ؛ ابن رافع ، محمد، تاريخ علماء بغداد، به كوشش عباس عزاوي ، بغداد، 1357ق /1938م ؛ ازهريه ، فهرست ؛ زركلى ، اعلام ؛ صفدي ، خليل ، الوافى بالوفيات ، به كوشش درتئاكراوولسكى ، بيروت ، 1401ق /1981م ؛ كحاله ، عمر رضا، معجم المؤلفين ، بيروت ، 1957م ؛ مجلة معهد المخطوطات العربية، كويت ، 1407ق / 1986م ؛ نيز: رضا محمدزاده
لطفا منتظر باشید ...
