جلد: 4نويسنده: محمود نوالي شماره مقاله:1638اِبْن ِ قُرْقول ، ابواسحاق ابراهيم بن يوسف بن ابراهيم وَهرانى حَمزي (505 -569ق /1111-1174م )، محدّث و فقيه مالكى . اصل خاندان او به حمزه از توابع بجايه باز مى گردد. وي در المريه متولد شد و در همانجا نشأت يافت . سپس به مالقه و بعد سبته و از آنجا به سَلا نقل مكان كرد و سرانجام به فاس رفت و همانجا درگذشت . او براي كسب علم سفر بسيار كرد و بجز آنچه ذكر شد، در ديگر نقاط مغرب و اندلس چون مكناسه و جزيرة شقر نيز به تعلم و تعليم پرداخت (ابن ابار، 1/151- 152). از مشايخ وي ابومحمد ابن عطيه ، ابوبكر ابن عربى ، ابواسحاق ابن حُبيش و ابوالحسن ابن باذش را مى توان نام برد (نك: همانجا). او شاگردان و راويان بسياري داشته (همانجا) كه از آن جمله يوسف بن محمدبن شيخ و عبدالعزيزبن على سماتى قابل ذكرند (ذهبى ،20/520). تنها اثر شناخته شدة ابن قرقول ، كتاب مطالع الانوار على صحاح الا¸ثار، در غريب الحديث است كه آن را به شيوة كتاب مشارق الانوار قاضى عياض نوشته و در آن به مشكلات احاديث موطأ مالك ، صحيح بخاري و صحيح مسلم و توضيح لغات مبهم آنها پرداخته است (حاجى خليفه ، 2/1715). از اين كتاب چندين نسخة خطى در كتابخانه هاي جامع قرويين فاس ، توپكاپى و چستربيتى و جز آن موجود است (فاسى ، 2/357، 3/129؛ ، TS شم 2820 ؛ آربري ، شم 3561 ؛ GAL,I/457; I/633; .(GAL,S,
مآخذ
ابن ابار، محمد، التكملة لكتاب الصلة، قاهره ، 1956م ؛ حاجى خليفه ، كشف ؛ ذهبى ، محمد، سيراعلام النبلاء، به كوشش شعيب ارنؤوط و محمد نعيم عرقسوسى ، بيروت ، 1405ق /1985م ؛ فاسى ، محمد عابد، فهرس مخطوطات خزانة القرويين ، دارالبيضاء، 1400ق /1980م ؛ نيز: Arberry; GAL; GAL,S; TS. محمود نوالى
لطفا منتظر باشید ...
