جلد: 4نويسنده: رويا حقيقي ايراني شماره مقاله:1641اِبْن ِ قَزْوينى ، ابوالحسن على بن عمر بن محمد بن حسن حربى (360-442ق /970-1050م )، محدّث و فقيه شافعى . ابن جوزي لقب او را قزوينى آورده است ( المنتظم ، 8/146). رافعى گويد اصل او از قزوين است ، اما دانسته نيست كه در اين شهر زاده شده باشد (3/387)، ولى اسنوي وي را زادة بغداد مى داند (2/312). ابن قزوينى در بغداد به تحصيل پرداخت . از مشايخ او مى توان ابوحفص ابن زيّات ، ابوالعباس ابن مكرم ، قاضى جراحى و ابوعمر ابن حيويه را نام برد (خطيب ، بغدادي ، 12/43). فقه را نزد ابوالقاسم داركى و نحو را از ابوالفتح ابن جنى آموخت و قرآن را با قرائات مختلف نزد ابوحفص كنانى خواند (ابن جوزي ، صفة الصفوة، 2/488). ابن سبعون قيروانى او را ثقه دانسته است (ذهبى ، 17/611). وي كثيرالحديث بود و مجالس املايى داشت كه كسان بسياري در آن شركت مى كردند (رافعى ، همانجا). از جملة راويانش خطيب بغدادي ، ابن خيرون ، ابوالوليد باجى ، ابوسعد طرسوسى ، نجيب حرانى و عبدالصمد بن مأمون شايان ذكرند (ذهبى ، 17/609؛ سبكى ، 3/299؛ ابن جوزي ، المصباح ، 1/224). وي علاوه بر روايت حديث ، به نقل حكايات و اشعار نيز مى پرداخت . از جمله برخى اشعار ابن نباته به روايت او آمده است (ابن اثير، 9/570). زهد او را ستوده اند، ولى گفته شده است كه لباسهاي زيبا مى پوشيد و برخى وي را بر اين امر ملامت مى كردند، اما ابن قزوينى اين امر را با زهد منافى نمى دانست (ذهبى ، 17/611 -612). ابونصر هبةالله بن محلّى كتابى در شرح حال و فضايل او تأليف كرده است (سبكى ، همانجا). ابن قزوينى در 82 سالگى در بغداد درگذشت و در منزلش به خاك سپرده شد (خطيب بغدادي ، همانجا). از آثار او الفوائد المنتقاة، الغرائب الحسان است كه به صورت خطى در كتابخانة چستربيتى موجود است ( آربري ، شم (3 )3495 ؛ قس : اثري با همين عنوان از ابوالحسن على بن عمر دارقطنى : .(GAS,I/208 افزون بر اين ، بخشهايى از امالى وي به صورت پراكنده در كتابخانة ظاهريه مضبوط است (ظاهريه ، 1/249، 304- 305؛ سواس ، 73-74، 104- 105، 554).
مآخذ
ابن اثير، الكامل ؛ ابن جوزي ، عبدالرحمان ، صفة الصفوة، به كوشش محمود فاخوري و محمد رواس قلعه جى ، بيروت ، 1405ق /1985م ؛ همو، المصباح المضى ء فى خلافة المستضى ء، به كوشش ناجيه عبدالله ابراهيم ، بغداد، 1396ق / 1976م ؛ همو، المنتظم ، حيدرآباد دكن ، 1359ق ؛ اسنوي ، عبدالرحيم ، طبقات الشافعية، به كوشش عبدالله جبوري ، بغداد، 1391ق /1971م ؛ خطيب بغدادي ، احمد، تاريخ بغداد، قاهره ، 1349ق ؛ ذهبى ، محمد، سيراعلام النبلاء، به كوشش شعيب ارنؤوط و محمد نعيم عرقسوسى ، بيروت ، 1403ق /1983م ؛ رافعى قزوينى ، عبدالكريم ، التدوين فى اخبار قزوين ، به كوشش عزيزالله عطاردي ، حيدرآباد دكن ، 1404ق ؛ سبكى ، عبدالوهاب ، طبقات الشافعية الكبري ، بيروت ، 1324ق ؛ سواس ، ياسين محمد، فهرس مجاميع المدرسة العمريّة، كويت ، 1408ق /1987م ؛ ظاهريه ، خطى (مجاميع )؛ نيز: Arberry; GAS. رؤيا حقيقى ايرانى
لطفا منتظر باشید ...
