جلد: 4نويسنده: ابوالحسن ديانت شماره مقاله:1729اِبْن ِ مُجاوِر، ابوالفتح نجم الدين يوسف بن حسين بن محمد بن حسين فارسى (549 -601ق /1154- 1205م )، وزير، شاعر، اديب و نحوي . وي در دمشق پا به عرصة وجود نهاد و در قاهره ديده از جهان فروبست . پدرش كه مردي زاهد، متدين و صوفى مسلك بود، از شيراز به دمشق آمد و به حلقة صوفيه پيوست و سرانجام در مكه مجاور گرديد. بدين سبب خود به مجاور (ابن سعيد، 19، مقريزي ، الخطط، 2/41) و فرزندان و اعقابش به ابن مجاور شهرت يافتند. ابن مجاور در دمشق از ابوالقاسم على بن حسن بن هبةالله شافعى (نك: ه د، ابن عساكر)، محمود بن زنگى آق سنقر، وزير ابوالمظفر سعيد ابن سهل فلكى و در اسكندريه از ابوطاهر اسماعيل بن مكى بن عوف دانش آموخت (منذري ، 2/31). پس از تكميل تحصيلات خود در مسجد اموي مجلس درسى داير كرد و در آنجا به تعليم قرائت قرآن و نحو و ادبيات به فرزندان بزرگان از جمله عثمان فرزند صلاح الدين ايوبى پرداخت و درپى آن به مقام والايى كه شايستة آن بود، دست يافت . عثمان در آغاز، امور خود را به ابن مجاور واگذار كرد، سپس در زمانى كه از سوي پدر فرمانرواي مصر گرديد، او را به وزارت برگزيد و بعداز وفات پدر كه سلطنت را به دست گرفت ، كلية امور دولتى را به وي سپرد. ابن مجاور همنشين و هم صحبت ادبا و شعرا بود و با وجود مقام شامخى كه در شعر و ادب داشت ، در مباحثات آنان شركت مى كرد (ابن سعيد، همانجا؛ مقريزي ، السلوك ، 1(1)/70؛ ابن جوزي ، 8(1)/ 353-354).
مآخذ
ابن جوزي ، يوسف ، مرآةالزمان ، حيدرآباد دكن ، 1370ق /1951م ؛ ابن سعيد، على ، الغصون اليالعة فى محاسن شعراء المائة السابعة، به كوشش ابراهيم ابياري ، قاهره ، 1967م ؛ مقريزي ، احمد، الخطط، بولاق ، 1207ق ؛ همو، السلوك ، به كوشش محمد مصطفى زياده ، قاهره ، 1956م ؛ منذري ، محمد، التكملة لوفيات النقلة، به كوشش بشار عواد معروف ، بيروت ، 1405ق . ابوالحسن ديانت