جلد: 4نويسنده: شماره مقاله:1732اِبْن ِ مُجْبَر، ابوبكر يحيى بن عبدالجليل بن عبدالرحمان بن مجبر فِهري (ح 535 - 588ق /1141-1192م )، شاعر اوايل عصر موحدون در اندلس و مغرب . در برخى منابع نام او را «ابن مجير» ضبط كرده اند كه بى گمان تصحيف است (نك: ابن خطيب ، 4/418؛ حاجى خليفه ، 768؛ ابن عماد، 4/295؛ زركلى ، 8/152؛ امين ، 2/48). او اهل بَلَّش مالقه 1 بود (صفوان ، 51)، در مرسيه پرورش يافت و همانجا ادب آموخت و آنگاه در اشبيليه مسكن گزيد (ابن ابار، 2/725). تا 567ق كه ابن مردنيش بر مرسيه حكم مى راند، او ظاهراً از مديحه سرايان وي بود (ابن خطيب ، 4/419؛ مقري ، 3/238). چون يوسف بن عبدالمؤمن موحدي (د 580ق ) به مرسيه لشكر كشيد و آن شهر را فتح كرد (567ق )، ابن مجبر به دربار او پيوست و در زمرة مديحه سرايان وي درآمد (ابن خطيب ، مقري ، همانجاها). از 580ق كه ابويوسف يعقوب ابن يوسف موحدي (منصور) به قدرت رسيد، ابن مجبر در خدمت او بود و بيشتر اشعار وي را نيز مدح منصور تشكيل مى دهد (ابن خلكان ، 7/13؛ نيز نك: صفوان ، 53 -54؛ ابن عذاري ، 3/179؛ ابن شاكر، 4/275-277؛ حميري ، 201، 479؛ قس : نيكل ، .(327 مرگ وي ، شب عيد قربان در مراكش و در 53 سالگى روي داد (ضبى ، 493؛ ذهبى ، 21/215؛ ابن شاكر، 4/275). از جمله شاگردان و راويان نامدار او مى توان از ابوعلى شلوبين نام برد (ابن خطيب ، 4/421). ابن مجبر شاعري بزرگ و پيشرو شاعران زمان خود بود (ضبى ، ابن ابار، همانجاها؛ ابن خطيب ، 4/419؛ مقري ، همانجا)، تا آنجا كه او را «بحتري اندلس » لقب داده اند (ابن سعيد، 200؛ نيز درمورد تمجيد منصور از او، نك: ابن خطيب ، 4/419-420؛ مقري ، همانجا). با اينهمه ديوان او كه در 2 جلد (ضبى ، 494) و شامل بيش از 400 ،7يا 400 ،9بيت بوده (ابن خطيب ، 4/419؛ مقري ، همانجا)، اكنون در دست نيست ، گرچه قطعاتى از اشعار او را كه بيشتر در مدح حكام و امراي بنى عبدالمؤمن است ، مى توان در مآخذ يافت (نك: صفوان ، 51 -57؛ ضبى ، ابن ابار، همانجاها؛ ابن سعيد، 200-201؛ ذهبى ، 21/215-216؛ ابن خطيب ، 4/421). نمونه اي از هجاي او را نيز مقري نقل كرده است (3/206؛ قس : نيكل ، .(327-328
مآخذ
ابن ابار، محمد، التكملة لكتاب الصلة، به كوشش فرانسيسكو كودرا، مادريد، 1882م ؛ ابن خطيب ، محمد، الاحاطة فى اخبار غرناطة، به كوشش محمد عبدالله عنان ، قاهره ، 1397ق /1977م ؛ ابن خلكان ، وفيات الاعيان ، به كوشش احسان عباس ، بيروت ، 1968م ؛ ابن سعيد، على بن موسى ، رايات المبرزين و غايات المميزين ، به كوشش محمد رضوان دايه ، دمشق ، 1977م ؛ ابن شاكر كتبى ، محمد، فوات الوفيات ، به كوشش احسان عباس ، بيروت ، 1974م ؛ ابن عذاري ، احمد، البيان المغرب ، به كوشش هويسى ميراندا، تطوان ، 1960م ؛ ابن عماد، شذرات الذهب ، قاهره ، 1350ق ؛ امين ، حسن ، الموسوعة الاسلامية، بيروت ، 1396ق /1976م ؛ حاجى خليفه ، كشف ؛ حميري ، محمد، الروض المعطار، به كوشش احسان عباس ، بيروت ، 1981م ؛ ذهبى ، محمد، سيراعلام النبلاء، به كوشش بشار عواد معروف و محيى هلال سرحان ، بيروت ، 1404ق /1984م ؛ زركلى ، اعلام ؛ صفوان بن ادريس ، زادالمسافر، به كوشش عبدالقادر محداد، بيروت ، 1970م ؛ ضبى ، احمد، بغية الملتمس ، مادريد، 1884م ؛ مقري ، احمد، نفح الطيب ، به كوشش احسان عباس ، بيروت ، 1388ق /1968م ؛ نيز: , A. R., Hispano - Arabic Poetry, Baltimore, 1946. بخش ادبيات عرب
لطفا منتظر باشید ...
