جلد: 4نويسنده: علي رفيعي شماره مقاله:1742اِبْن ِ مَخْلَد، ابوعبدالله محمد بن مخلد بن حفص دوري عطار (233-24 جمادي الا¸خر 331ق /848 - 5 مارس 943م )، محدث بغدادي . وي در محلة دور در جانب شرقى بغداد مى زيسته و از مسلم بن حجاج نيشابوري ، زبير بن بكار، يعقوب بن ابراهيم دروقى و حسن بن عرفه و جمعى ديگر حديث شنيده است (خطيب ، 3/310-311) و نيز با عده اي از شاگردان احمد بن حنبل چون صالح پسرش ، ابوداوود سجستانى و ديگران همنشينى داشته و از آنان حديث نقل كرده است (ابن ابى يعلى ، 2/73). مقام علمى ، وثاقت و سخت كوشى وي را در طلب علم ، دارقطنى و خطيب بغدادي (نك: خطيب ، همانجا) تأييد كرده اند (نيز نك: ذهبى ، 15/257؛ ابن حجر، 5/374). از شاگردان و راويان ابن مخلد افرادي چون دارقطنى ، محمد بن حسين آجري ، ابوالعباس ابن عقده ، ابوحفص ابن شاهين ، ابوبكر ابن جعابى و ابوعبيدالله مرزبانى را مى توان نام برد (نك: دارقطنى ، 1/27، جم؛ ابن شاهين ، 50، 52؛ خطيب ، 3/310). از آثار اوست : السنن فى الفقه ، آلا¸داب ، المسند (ابن نديم ، 288) و نيز اخبار الصبيان و مايستدل به على رشد الغلام (ابن مستوفى ، 1/130) كه نشانى از آنها در دست نيست ، ولى برخى ديگر از آثار او به صورت خطى يافت مى شوند: 1. الامالى ( فهرس ، 260، 357- 358، 560؛ ظاهريه ، 109)؛ 2. مارواه الاكابر عن الامام مالك بن انس و غيره ( فهرس ، 521؛ ظاهريه ، همانجا؛ )؛ GAS,I/181 3. المنتقى ، كه نسخة خطى آن در مدينه وجود دارد (نك: زركلى ، 7/93).
مآخذ
ابن ابى يعلى ، محمد، طبقات الحنابلة، به كوشش محمد حامد فقى ، قاهره ، 1371ق /1952م ؛ ابن حجر، احمد، لسان الميزان ، حيدرآباد دكن ، 1331ق ؛ ابن شاهين ، عمر، تاريخ اسماء الثقات ، به كوشش عبدالمعطى امين قلعجى ، بيروت ، 1406ق /1986م ؛ ابن مستوفى ، مبارك ، تاريخ اربل ، به كوشش سامى صقار، بغداد، 1394ق ؛ ابن نديم ، الفهرست ؛ خطيب بغدادي ، احمد، تاريخ بغداد، قاهره ، 1350ق ؛ دارقطنى ، على ، سنن ، قاهره ، 1386ق /1966م ؛ ذهبى ، محمد، سير اعلام النبلاء، به كوشش شعيب ارنؤوط و حسين اسد، بيروت ، 1405ق /1985م ؛ زركلى ، اعلام ؛ ظاهريه ، خطى (حديث )؛ فهرس مجاميع المدرسة العمرية، به كوشش ياسين محمد سواس ، كويت ، 1408ق /1987م ؛ نيز: GAS. على رفيعى