جلد: 4نويسنده: علي بته کن شماره مقاله:1357اِبْن ِ شاذان ، ابوعلى حسن بن احمد بن ابراهيم بن حسن بن محمد ابن شاذان بزاز (339- 425ق /950-1034م )، محدّث اشعري و حنفى بغدادي . او همچون پدر و برادرش ، عبدالله ، به علم حديث گرايش پيدا كرد و در نخستين گام ، پدرش آموزش او را عهده دار شد (ذهبى ، سير، 17/416)، اما بعداً از استادان بى شماري بهره برد كه از آن جمله ابوعمرو عثمان بن احمد بن سماك ، ابوبكر احمدبن سلمان بن حسن بن نجاد، ابوبكر احمد بن كامل بن خلف قاضى و عبدالباقى بن قانع قابل ذكرند (خطيب ، 7/279؛ ذهبى ، همان ، 17/416-417). ابوعلى كلام اشعري را از ابوالعباس محمد بن احمد نقاش فراگرفت (ابن اثير 9/69؛ قس : ابن عساكر، 245). او به زودي در بغداد محدّث و متكلّمى مشهور و مورد اطمينان در نقل حديث شد و كسانى چون ابن رزقويه و ازهري و خطيب بغدادي او را ثقه و صدوق خوانده اند (خطيب ، همانجا). وسعت علم و اشتهار ابوعلى مشتاقان فراوانى را گرد وي فراهم آورد. از جمله كسانى كه از او حديث آموخته اند، مى توان ابوبكر احمد بن على خطيب بغدادي ، ابواسحاق ابراهيم بن على شيرازي ، ابوالمعالى محمد بن زيد علوي ، ابوالحسن صابى ، محمد بن هلال صابى غَرس النّعمه و ابومحمد جعفر بن احمد سراج را نام برد (سمعانى ، 5/394؛ ابن جوزي ، 9/7، 151؛ ذهبى ، العبر، 2/342؛ ابن كثير، 12/134؛ ابن نجار، 93). ابن شاذان در علم قرائت نيز دستى داشته و ابن جزري (1/206) از ابوبكر ابن مقسم به عنوان شيخ او و از احمد بن حسن بن خيرون به عنوان راوي او در اين فن ياد كرده است . وي در بغداد درگذشت و پس از اداي نماز بر جنازة او كه خطيب بغدادي هم در آن حضور داشته است ، در مقبرة باب الدير به خاك سپرده شد (خطيب ، 7/280).
آثار
ذهبى ( سير، 17/417) از دو اثر او تحت عناوين المشيخة الكبري و المشيخة الصغري ياد كرده كه نسخه هاي آن در كتابخانة ظاهريه ( ظاهريه ، 61 -62) موجود است ؛ نيز رساله اي تحت عنوان الافراد (همان ، 60) و همچنين برخى از اجزاي حديثى ابن شاذان با عناوين مختلف در همان كتابخانه (همان ، 60 -62) و نيز در كتابخانة دانشگاه ييل (نموي ، شم موجود است .
مآخذ
ابن اثير، الكامل ؛ ابن جزري ، محمد، غاية النهاية، به كوشش گ . برگشترسر، قاهره ، 1352ق /1933م ؛ ابن جوزي ، عبدالرحمان ، المنتظم ، حيدرآباد دكن ، 1359ق ؛ ابن عساكر، على ، تبيين كذب المفتري ، بيروت ، 1984م ؛ ابن كثير، البداية؛ ابن النجّار، محمد، المستفاد من ذيل تاريخ بغداد، به كوشش ابن دمياطى ، بيروت ، 1971م ؛ خطيب بغدادي ، احمد، تاريخ بغداد، قاهره ، 1349ق ؛ ذهبى ، محمد، سير اعلام النبلاء، به كوشش شعيب ارنؤوط و محمد نعيم عرقسوسى ، بيروت ، 1983م ؛ همو، العبر، به كوشش محمد سعيد زغلول ، بيروت ، 1985م ؛ سمعانى ، عبدالكريم ، الا´نساب ، به كوشش عبدالرحمان بن يحيى المعلّمى ، حيدرآباد دكن ، 1966م ؛ ظاهريه ، خطى (حديث )؛ نيز: Nemoy, Leon, Arabic Manuscripts in the Yale Uniuersity Library, New Havan, 1956. على ميرانصاري
لطفا منتظر باشید ...
