لطفا منتظر باشید ...
ابو بکرين حزمجلد: 5نويسنده:
شماره مقاله:1986
اَبوبَکْرِبْنِ حَزْم، فرزند محمدبن عمرو انصاري (د 120ق/738م)، از محدثان تابعين،
قاضي و والي مدينه در دور? خلافت مروانيان. جد وي عمرو بن حم از اصحاب پيامبر(ص)
بود و از سوي آن حضرت عامل نجران گرديد. پدر ابوبکر، محمد در 10ق/631م در همانجا به
دنيا آمد و به توصي? پيامبر(ص) نام او را محمد نهادند (ابن سعد، 5/69). برقي (ص 6)
و طوسي (ص 63) ابوبکر بن حزم را از اصحاب حضرت علي(ع) دانسته‌اند، اما از آنجا که
در منابع درگذشت وي را 120ق و در 84 سالگي ذکر کرده‌اند، درنتيجه وي به هنگام شهادت
حضرت علي(ع) بايد کودک خردسالي بوده باشد (براي اقوال مختلف دربار? سال مرگ وي، نک
: مزي، 21/141).
ابوبکر بن حزم از کسان بسياري چون محمد بن عمرو پدرش، عمرو بن سليم زرقي، قاسم بن
محمد بن ابي‌بکر، عباد بن تميم انصاري، عمربن عبدالعزيز، ابوسلمه بن عبدالرحمن بن
عوف، سائب بن يزيد، خارجه بن زيد بن ثابت و ابوحب? بدري حديث شنيد (ابن منجويه،
1/105-106؛ ابن قيسراني، 2/592؛ مزي، 21/137-138). برخي از راويان او نيز عبارتند
از: دو فرزندش محمد و عبداللـه، اسحاق بن يحيي، افلح بن حميد، وليد بن ابي هشام،
يحيي بن سعيد انصاري، عبدالرحمن اوزاعي، حجاج بن ارطاه، عمرو بن دينار، محمد بن
شهاب زهري و ابوبکر بن نافع (همانجاها).
ابوبکر به روزگار وليدبن عبدالملک (حک 86-96ق) و سليمان (حک 96-99ق) قاضي مدينه
بود، سپس از طرف سليمان به عنوان والي آنجا گمارده شد و در زمان عمر بن عبدالعزيز
(حک 99-101ق) نيز در همان مقام جاي گرفت، ولي با روي کار آمدن يزيد بن عبدالملک
(حک 101-105ق) از اين سمت برکنار شد (نک : بسوي، 1/590، 643-645؛ بلاذري، 4
(1)/605؛ طبري، وقايع 99 و 101ق؛ ابن جوزي، 2/132؛ ابن کثير، 9/72-73، 166-185).
ابن عبدالحکم متن برخي از نامه‌هاي عمر بن عبدالعزيز خطاب به ابوبکر را نقل کرده
است (ص 60-61، جم(. ابوبکر چند ماهي نيز در 93ق و چند روزي در 118ق ولايت مدينه را
به‌طور موقت عهده‌دار بوده است (نک : طبري، ذيل سالهاي 93 و 118ق). وي در اواخر
سد? اول به تناوب چندين سال نيز سرپرستي امر حج را عهده‌دار بوده است (خليفه،
1/434؛ ابن حبيب، 26-27؛ يعقوبي، 2/291-300).
هنگامي که ابوبکر از طرف عمر بن عبدالعزيز ولايت مدينه را داشت، به فرمان او فدک را
به اولاد حضرت فاطمه(ع) باز گرداند (ابن ابي الحديد، 16/278)، نيز به منظور حفظ
آثار و سنن نبوي از سوي عمر بن عبدالعزيز مأمور جمع‌آوري احاديث پيامبر(ص) شد (ابن
سعد، 2/387؛ بسوي، 1/442). در منابع از ابوبکر به عنوان فردي زاهد ياد شده و دربار?
پارسايي او حکاياتي آمده است (مثلاً نک : همو، 1/437-438؛ ابن جوزي، 2/132).
مآخذ: ابن ابي الحديد، عبدالحميد بن هبه اللـه، شرح نهج‌البلاغه، به کوشش محمد
ابوالفضل ابراهيم، قاهره، 1962م؛ ابن جوزي، عبدالرحمن بن علي، صفه الصفوه، به کوشش
محمد فاخوري و روّاس قلعه جي، بيروت، 1406ق/1986م؛ ابن حبيب، محمد، المحير، به کوشش
ا. ليشتن اشتتر، حيدرآباد دکن، 1361ق/1942م؛ ابن سعد، محمد، الطبقات الکبري، بيروت،
دارصادر؛ ابن عبدالحکم، عبداللـه، سيره عمر بن عبدالعزيز، به کوشش احمد عبيد،
بيروت، 1404ق/1984م؛ ابن قيسراني، محمدبن طاهر، الجمع بين رجال الصحيحين، بيروت،
1405ق؛ ابن کثير، البدايه؛ ابن منجويه، احمدبن علي، رجال صحيح مسلم، به کوشش
عبداللـه ليثي، بيروت، 1407ق/1987م؛ برقي، احمد، رجال، تهران، 1342ش؛ بسوي، يعقوب
بن سفيان، المعرفه و التاريخ، به کوشش اکرم ضياء عمري، بغداد، 1394ق/1974م؛ بلاذري،
احمدبن يحيي، انساب الاشراف، به کوشش احسان عباس، بيروت، 1400ق/1979م؛ خليفه بن
خياط، تاريخ، به کوشش سهيل زکار، دمشق، 1968م؛ طبري، تاريخ؛ طوسي، محمدبن حسن،
رجال، نجف، 1380ق/1961م؛ مزي، يوسف بن عبدالرحمن، تهذيب الکمال، نسخ? خطي کتابخان?
احمد ثالث، شم 2848؛ يعقوبي، احمدبن اسحاق، تاريخ، بيروت، 1379ق/1960م.
بخش فقه، علوم قرآني و حديث
