لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:4503
بُجَيْرِمى، سليمان بن محمد بن عمر (1131-1221ق/1719- 1806م)، فقيه شافعى
مصر. گويا نسب وي به شيخ جمعة زيدي از احفاد محمد بن حنفيه مى‌رسيده است.
او در روستاي بجيرم در غرب مصر متولد شد و در خردسالى به قاهره رفت.
خويشاوندش موسى بجيرمى او را پروراند و به وي قرآن آموخت تا براي طلب علم
بايسته گشت. سپس نزد شيخ محمد عَشْماوي برخى از صحاح سته و متون ديگر
حديث، و نيز شماري از شروح منهاج نووي در فقه شافعى را فراگرفت. از ديگر
استادانش محمد بن سالم حفنى (د 1181ق/1767م)، مصطفى بن محمد بن على
دَيرَبى (د 1151ق/1738م)، على بن محمد صَعيدي مالكى (د 1189ق/ 1775م)،
محمد بُلَيدي مالكى (د 1176ق/1762م) و عطية اُجهوري نامبردارند. همچنين
شهاب‌الدين احمد بن عبدالفتاح مُجيري (د 1181ق)، عبدالله بن سليمان جوهري
(د 1201ق/1787م) و حسن بن على مَدابغى (د 1170ق/1757م) به وي اجازة
روايت دادند (جبرتى، 6/314؛ مرادي، 4/200؛ بيطار، 2/694 - 695). از شاگردان وي
ياد نشده، اما به بهره‌وري خلقى بسيار از وي اشاره گرديده است. بجيرمى در
اواخر عمر نابينا گشت؛ در مصطيه از قراي نزديك زادگاهش درگذشت و همانجا به
خاك سپرده شد (جبرتى، بيطار، همانجاها). وي را از علماي برجستة جامع الازهر و
هم‌شأن و همدم محمد خُشَنى شافعى از استادان بنام آن جامع دانسته‌اند (نك:
جبرتى، 6/313-314؛ خفاجى، 1/171).
ديدگاههاي فقهى بجيرمى، در آثار متأخر فقه شافعى چون اعانة الطالبين و
حواشى شِروانى‌بازتابى وسيع‌داشته است(نك:دمياطى،1/2، 50، 57،65،جم؛
شروانى،1/7، 8، 11، 14، جم؛ نووي جاوي،1/290).
از بجيرمى دو اثر در فقه شافعى باقى است:
1. التجريد لنفع العبيد، حاشيه‌اي بر شرح منهج الطلاّب قاضى زكريا انصاري در
4 جلد كه مشتمل بر دوره‌اي كامل از ابواب فقهى است. وي اين كتاب را به
درخواست برخى از دوستانش، و بر پاية حواشيى نگاشته كه پيش‌تر بر شرح منهج و
حاشية شَبْرامَلّسى نوشته بوده است (نك: 1/3). اين كتاب در قاهره (1286،
1309 و 1411ق) و سپس در بيروت (1415ق/1995م) منتشر شده است.
2. تحفة الحبيب على شرح الخطيب، كه حاشيه‌اي است بر الاقناع فى حل الفاظ
ابى شجاع. چنانكه بجيرمى خود گفته است، وي ابتدا برخى از حواشى المنهج را
برگزيده، و سپس مطالبى بر آن افزوده است (نك: 1/7). اين كتاب نخست در
قاهره (1286 و 1309ق) در 4 جلد و سپس در بيروت (1417ق/1996م) در 5 جلد به
چاپ رسيده است.
مآخذ: بجيرمى، سليمان، التجريد لنفع العبيد، بيروت، 1415ق/1995م؛ همو، تحفة
الحبيب، بيروت، 1417ق/1996م؛ بيطار، عبدالرزاق، حلية البشر، به كوشش محمد
بهجت بيطار، دمشق، 1382ق/1963م؛ جبرتى، عبدالرحمان، عجائب الا¸ثار، به
كوشش حسن محمد جوهر و ديگران، قاهره، 1386ق/1966م؛ خفاجى، محمد عبدالمنعم،
الازهر فى الف عام، بيروت، عالم الكتب؛ دمياطى، ابوبكر، اعانة الطالبين،
بيروت، دار الفكر؛ شروانى، عبدالحميد، حواشى، بيروت، دار الفكر؛ مرادي، محمد،
سلك الدرر، بيروت، 1408ق/1988م؛ نووي جاوي، محمد، نهاية الزين، بيروت،
دارالفكر.
سيمين محقق
