لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:4523
بَحْرِ زَنْج، نامى كه جغرافى نويسان مسلمان به قسمت غربى اقيانوس هند
كه از خليج عدن تا ماداگاسكار امتداد دارد، اطلاق كرده‌اند. اين نام از نام
ساحل مجاور آن، مشهور به بلاد زنج يا زنگبار گرفته شده است. زنگبار را مأخوذ
از «زنگ» و «زنگى» فارسى (پهلوي زنگيك به معناي سياه‌پوست) دانسته‌اند ( 2
EI).
در آثار جغرافيايى عصر اسلامى آگاهيهاي محدود و گاه متناقضى از اين دريا و
سواحل آن منعكس است. چنانكه آورده‌اند: درياي زنج در منطقة گرم و سوزانى
قرار گرفته است و از شدت گرماي آب، جانوري در آن نمى‌تواند بزيد و آب آن
شور و غليظ است و در آن كشتيرانى نمى‌شود (ابن رسته، 100). نيز گفته‌اند: اين
دريا ميان اقليم اول و خط استوا قرار گرفته است (همدانى، 64). دربارة منبع
آب اين دريا هم روايتى افسانه‌اي ياد كرده‌اند (مسعودي، 1/113؛ ابن
عبدالمنعم، 586).
درياي زنج را بسيار تاريك توصيف كرده، و گفته‌اند كه از شدت تاريكى چيزي
در آن ديده نمى‌شود (اصطخري، 31؛ ابن حوقل، 1/46).
در احسن التقاسيم از 11 دريا كه درياي زنج هم يكى از آنهاست، نام برده
شده است (مقدسى، 17). برخى عقيده داشتند كه اقيانوس شرقى (بحرالمحيط
شرقى)، از چين و هند تا زنج ادامه دارد (بيرونى، 2/537؛ ابوالفدا، 25) و برخى
ديگر بحر زنج را همان درياي هند مى‌دانستند (ياقوت، 1/501؛ قزوينى، 106؛ قس:
بلخى، 1(1)/183) كه وزش بادهاي تند از جانب عمان به مدت 2ماه در سال
موجب ايجاد امواج بلند در آن مى‌گرديد (ابن فقيه، 296). در كتاب عجائب
المخلوقات‌ِ قزوينى داستانهاي شگفت‌انگيزي دربارة جزاير موجود در اين دريا از
جمله حكايت جزيرة سوخته كه كمتر كسى بدانجا سفر كرده، نقل شده است (ص
106-107).
مآخذ: ابن حوقل، محمد، صورة الارض، به كوشش كرامرس، ليدن، 1938م؛ ابن
رسته، احمد، الاعلاق النفيسة، به كوشش دخويه،ليدن، 1891م؛ابن
عبدالمنعم،محمد، الروض‌المعطار، به‌كوشش احسان عباس، بيروت، 1980م؛ ابن
فقيه، احمد، مختصر كتاب البلدان، به كوشش دخويه، ليدن، 1302ق؛ ابوالفدا،
تقويم البلدان، به كوشش رنو و دوسلان، پاريس، 1840م؛ اصطخري، ابراهيم،
مسالك الممالك، به كوشش دخويه، ليدن، 1927م؛ بلخى، محمود، بحرالاسرار، به
كوشش حكيم محمد سعيد و ديگران، كراچى، 1983م؛ بيرونى، ابوريحان، القانون
المسعودي، حيدرآباد، 1374ق/ 1955م؛ قزوينى، زكريا، عجائب المخلوقات،
دارالتحرير للطبع والنشر؛ مسعودي، على، مروج الذهب، به كوشش يوسف اسعد
داغر، بيروت، 1385ق/1965م؛ مقدسى، محمد، احسن التقاسيم، ليدن، 1906م؛
همدانى، حسن، صفة جزيرةالعرب، به كوشش محمد بن على اكوع، بيروت،
1403ق/1983م؛ ياقوت، بلدان؛ نيز:
EI 2 .
بهزاد لاهوتى
