لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:4655
بَديع‌ِ بَلْخى، ابومحمد بديع بن محمد بن محمود بلخى، از شاعران فارسى‌گوي
سدة 4ق/10م (عصر سامانى)، مداح ابويحيى طاهر بن فضل بن محمد چغانى (د
381ق/991م)، امير چغانيان در ماوراءالنهر.
كهن‌ترين مأخذ دربارة او لباب الالباب عوفى (تأليف: سدة 7ق) است كه بجز
نام و نسب و نام ممدوح بديع، آگاهى ديگري از زندگى او به دست نمى‌دهد.
همچنين عوفى چند بيت از قصيدة شاعر در مدح امير چغانى و دو بيت پندآموز در
زمينة دوري جستن از غفلت از وي نقل مى‌كند و با هدف نقد شعر، شعر بديع را
«مصنوع و رفيع» مى‌خواند (2/22-23). پيش از عوفى، اسدي طوسى در لغت فرس (ص
474) ذيل واژة «غَرچه» بيتى از شاعري به نام بديعى شاهد مى‌آورد كه معلوم
نيست همان بديع بلخى يا شاعري ديگر. پس از عوفى، اوحدي (ص 187) تقريباً
عين مطالب عوفى را نقل كرده است. هدايت گزارش مختصر عوفى و سروده‌هاي
بديع بلخى را ذيل نام «بدايعى بلخى» بيان كرده، و او را از جمله شاعران
روزگار سلطان محمود غزنوي به شمار آورده است. وي در ادامة سخن مى‌افزايد:
بدايعى بلخى، پندنامة انوشيروان يا منظومة راحة الانسان را در بحر متقارب به
رشتة نظم كشيده است (1/456-457).
فروزانفر (ص 43) بديع بلخى و بدايعى بلخى را يك شاعر مى‌داند و صفا
(1/422-423) بر آن است كه بديع و بدايعى نام دو شاعر است و بديع در دورة
سامانيان مى‌زيسته، و سرايندة قصيده‌اي است در مدح امير چغانى و بدايعى به
دورة غزنوي تعلق دارد و سرايندة پندنامة انوشيروان است و هدايت به خطا اشعار
بديع را به بدايعى نسبت داده است (نيز نك: نفيسى، 2/181؛ ايرانيكا،
.(III/377 اين مسأله كه سرايندة منظومة 409 بيتى راحةالانسان يا پندنامة
انوشيروان (نك: نفيسى، 2/182- 188)، چنانكه در مقدمة منظومه آمده، شاعري است
متخلص به «شريف» و در منظومة خود شعر عنصري (د 431ق/1040م) را نيز تضمين
كرده است (همو، 2/181-182)، نيز مؤيدنظر فروزانفر تواند بود.
مآخذ: اوحدي بليانى، محمد، عرفات العاشقين، نسخة خطى كتابخانة ملى ملك، شم
5324؛ صفا، ذبيح‌الله، تاريخ ادبيات در ايران، تهران، 1363ش؛ عوفى، محمد،
لباب‌الالباب، به كوشش ادوارد براون، ليدن، 1903م؛ فروزانفر، بديع‌الزمان،
سخن و سخنوران، تهران، 1358ش؛ لغت فرس، اسدي طوسى، به كوشش عباس اقبال
آشتيانى، تهران، 1319ش؛ نفيسى، سعيد، «پندنامة انوشيروان»، مهر، تهران،
1313ش، س 2، شم 2؛ هدايت، رضا قلى، مجمع‌الفصحا، به كوشش مظاهر مصفا، تهران،
1336ش؛ نيز:
Iranica.
ابوالفضل خطيبى
