لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:4927
بَطْن، يكى از مراتب انساب عرب. بطن در لغت به معناي داخل و درون هر
چيز است و در تقسيم‌بنديهاي قومى، جمعيتى كمتر از قبيله را در برمى‌گيرد ابن
دريد، /09؛ تاج...، ذيل بطن. بطن محتملاً واژه‌اي سامى معادل «شكم» است و
در عبري به معناي «رحم» نيز به‌كار رفته است 2 .EIبطن متضاد «ظَهر» است
جوهري، /079؛ تاج، همانجا و نام چندين مكان جغرافيايى هم با بطن آغاز
مى‌شود همانجا؛ نيز نك: ياقوت، /65 -67.
از آنجا كه در مراتب انساب، طبقه‌بندي مدونى از زمان جاهليت باقى نمانده
است، دانشمندان نسب‌شناس، در شمار و تقديم و تأخير اين مراتب و طبقات
اختلاف نظر پيدا كرده‌اند نك: همدانى، /2؛ على، /09 -11؛ اما غالباً انساب عرب
را در طبقه مشخص مى‌كنند: شعب مانند عدنان، قبيله مانند ربيعه و مضر، عِماره
مانند قريش و كنانه، بطن مانند عبدمناف و بنى مخزوم، فَخِذ مانند بنى هاشم
و بنى اميه، و فصيله مانند بنى عباس و بنى ابى‌طالب نك: ماوردي، 68؛
قلقشندي، /08، 09؛ آلوسى، /88، 89؛ على، /09. اين طبقه‌بندي براساس ساختمان
بدن انسان پديد آمده، يعنى شعب و قبيله به سر و رگهاي درون آن؛ عماره
به گردن و سينه؛ و بطن، فخذ و فصيله، به ترتيب به شكم، پا، ساق و قدمها
تشبيه شده است آلوسى، /90. برخى از قبايل داراي بطن نيز هستند. چنان‌كه
براي اوس بطن و براي خزرج بطن قائل شده‌اند نك: ابن رسول، ؛ نيز نك: ابن
حزم، 64. گفته‌اند كه بطن از پايه‌هاي تشكلهاي سياسى اوليه نزد ساميها بوده
است على، /11.
مآخذ: آلوسى، محمدشكري، بلوغ الارب، به كوشش محمد بهجت اثري، بيروت،
دارالكتب العلميه؛ ابن حزم، على، جمهرة انساب العرب، به كوشش عبدالسلام
محمدهارون، قاهره، 382ق/962م؛ ابن دريد، محمد، جمهرة اللغة، بغداد، مكتبة
المثنى؛ ابن رسول، عمر، طرفة الاصحاب فى معرفة الانساب، به كوشش سترستن،
بيروت، 412ق/ 992م؛ تاج العروس؛ جوهري، اسماعيل، الصحاح، به كوشش احمد
عبدالغفور عطار، بيروت، دارالعلم للملايين؛ على، جواد، المفصل فى تاريخ
العرب قبل الاسلام، بيروت، 968م؛ قلقشندي، احمد، صبح الاعشى، قاهره،
383ق/ 963م؛ ماوردي، على، الاحكام السلطانية، به كوشش احمد مبارك بغدادي،
كويت، 409ق/989م؛ همدانى، حسن، الاكليل، به كوشش محمد بن على اكوع،
قاهره، 383ق/ 962م؛ ياقوت، بلدان؛ نيز: . 2 EI
نوشين صاحب
