لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:4808
بُرْهان‌ُ الدّين، ابونصر فتح‌الله، وزير و قاضى‌مشهور فارس‌در عهد
اميرمبارزالدين‌محمد مظفري‌حك 13-59ق/313- 358م. پدر وي‌كمال‌الدين‌ابوالمعالى‌د
ح38ق/337م‌كه‌گفته‌اند نسب‌به‌عثمان‌بن‌عفان‌مى‌برد، از فضلاي‌نامدار روزگار خود،
و نامزد وزارت‌بود و از برخى‌گزارشها برمى‌آيد كه‌چندي‌نيز سمت‌وزارت‌داشت.
وي‌پس‌از آنكه‌حج‌گزارد، به‌يزد رفت‌و در بناهاي‌خيريه‌اي‌كه‌ساخته‌بود،
به‌عبادت‌مشغول‌شد معين‌الدين، /40؛ فصيح، /8، 2؛ كتبى، 6؛ نيز نك: غنى، /9-0،
نيز حاشيه. در 41ق‌كه‌امير مبارزالدين‌پس‌از شكست‌از هزارة جرمانى‌و
اوغانى‌به‌كرمان‌مى‌رفت، برهان‌الدين‌به‌استقبال‌آمد و هدايايى‌ارزشمند به‌امير
داد و او را سخت‌خشنود گردانيد، چنانكه‌برهان‌الدين‌را در 42ق‌وزارت‌داد كتبى،
همانجا. بنابر گزارشى‌ديگر، وي‌از 40ق‌به‌نيابت‌از پدر خود وزارت‌را در
دست‌داشت‌فصيح، /8؛ نيز نك: معين‌الدين، /38-40؛ عقيلى، 25.
برهان‌الدين‌در 52ق/351م‌از وزارت‌كناره‌گرفت‌كتبى، 6- 7؛ قس: معين‌الدين، /41،
اما پس‌از استيلاي‌امير مبارزالدين‌بر فارس، دوباره‌در 56ق‌به‌وزارت، و اندكى‌بعد
در همان‌سال‌به‌منصب‌قاضى‌القضاتى‌قلمرو امير مبارزالدين‌تعيين‌شد كتبى، عقيلى،
فصيح، همانجاها.
در پى‌توطئة شاه‌شجاع‌و شاه‌محمود، پسران‌امير مبارزالدين‌براي‌خلع‌و دستگيري‌پدر -
كه‌در اواسط رمضان59 به‌وقوع‌پيوست- شاه‌سلطان، خواهرزادة امير مبارزالدين‌و
حاكم‌اصفهان‌غنى، /53 نيز كه‌از متحدان‌شاه‌شجاع‌بود و روزگاري‌از
سوي‌برهان‌الدين‌متهم‌به‌سوءاستفادة مالى‌شده‌بود، وزير را به‌قتل‌رساند كتبى، 9؛
ميرخواند، /02. در برخى‌گزارشهاي‌ديگر آمده‌است‌كه‌برهان‌الدين‌در 9 رمضان60
دستگير شد و پس‌از دو ماه‌درگذشت‌همو، /07 - 08؛ خواندمير، /93؛ زرين‌كوب، 10.
اين‌تاريخ‌با قطعه‌اي‌منسوب‌به‌حافظ كه‌در آن‌از تاريخ‌درگذشت‌برهان‌الدين‌ياد
كرده، نيز مطابقت‌دارد ص72. حافظ دو غزل‌در
مدح‌برهان‌الدين‌سروده‌است‌كه‌حكايت‌از توجه‌و علاقة شاعر نسبت‌به‌او دارد ص49،
24- 25. اين‌غزلها بايد ميان‌سالهاي56-60ق‌سالهاي‌اقامت‌برهان‌الدين‌در شيراز
سروده‌شده‌باشد نك: غنى، /0 -1. جز حافظ، خواجوي‌كرمانى‌نيز از
ستايشگران‌برهان‌الدين‌بود. به‌روزگاري‌كه‌امير مبارزالدين، مشهور
به‌محتسب‌به‌تعصب‌حكم‌مى‌راند، برهان‌الدين‌حامى‌شاعران‌و دانشمندان‌به‌شمار
مى‌رفت‌زرين‌كوب، 1 -2؛ ستوده، /97. وي‌نيز مانند پدرش‌اهل‌آبادانى‌بود و
قناتى‌در يزد ايجاد كرد همو، /32-33.
مآخذ: حافظ، ديوان، به‌كوشش‌محمد قزوينى‌و قاسم‌غنى، تهران، 369ش؛ خواندمير،
غياث‌الدين، حبيب‌السير، به‌كوشش‌دبيرسياقى، تهران، 353ش؛ زرين‌كوب،
عبدالحسين، از كوچة رندان، تهران، 364ش؛ ستوده، حسينقلى، تاريخ‌آل‌مظفر،
تهران، 346ش؛ عقيلى، حاجى‌بن‌نظام، آثار الوزراء،
به‌كوشش‌جلال‌الدين‌محدث‌ارموي، تهران، 364ش؛ غنى، قاسم، بحث‌در آثار و افكار
و احوال‌حافظ، تهران، 366ش؛ فصيح‌خوافى، احمد، مجمل‌فصيحى، به‌كوشش‌محمود فرخ،
مشهد، 339ش؛ كتبى، محمود، تاريخ‌آل‌مظفر، به‌كوشش‌عبدالحسين‌نوايى، تهران،
364ش؛ معين‌الدين‌يزدي، مواهب‌الهى، به‌كوشش‌سعيد نفيسى، تهران، 326ش؛
ميرخواند، محمد، روضة الصفا، تهران، 339ش.
هدي‌سيدحسين‌زاد
